افت شدید تراز تجاری در بخش کشاورزی

تعادل|

بررسی جزییات آمار تجارت خارجی تا پایان پاییز سال جاری حکایت از آن دارد که 5 میلیون و 7 هزار تن محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ارزش 4 میلیارد و 99 میلیون دلار از کشور صادر شده است. در همین حال معادل 17 میلیون و 123 هزار تن محصولات کشاورزی و صنایع غذایی با ارزش 9 میلیارد و 284 میلیون دلار، به کشور وارد شده است. تحلیل این آمارها حکایت از این دارد که تراز تجاری در این بخش منفی و برابر 5 میلیارد و 185 میلیون دلار گزارش شده است. در همین حال تراز وزنی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی تا پایان پاییز سال جاری، بیش از منفی 17 میلیون تن برآورد می‌شود که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افت قابل ملاحظه‌ای داشته است. تراز تجاری و وزنی یاد شده کمترین تراز تجاری و وزنی به ترتیب از سال 93 و 91 تاکنون هستند که رقم قابل تاملی به‌نظر می‌رسد. مطابق آمارها، اقلام عمده وارداتی در مدت زمان مورد بحث شامل «ذرت، برنج، جو، گوشت قرمز، قندوشکر و چای» می‌شود. در مقابل، سبد صادراتی کشور اقلامی چون «انواع میوه، سبزیجات، شیر و فرآورده‌های آن و زعفران» را دربرمی‌گیرد.

   داده‌های آماری از تجارت کشاورزی

بررسی آمار تجارت خارجی بخش کشاورزی و صنایع غذایی در 9 ‌ماهه نخست سال 98 حکایت از آن دارد که در 9 ‌ماه نخست سال جاری، 5 میلیون و 7 هزار تن محصولات کشاورزی و صنایع غذایی به ارزش 4 میلیارد و 99 میلیون دلار صادر شده است. رقم یاد شده 5.6 درصد وزنی و 16.6 درصد ارزش کل صادرات کالاهای غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات یاد شده در 9 ‌ماه نخست سال 1398 نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از 16 درصد کاهش یافته است. مقدار واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در 9 ماه نخست سال 98، معادل 17 میلیون و 123 هزار تن با ارزش 9 میلیارد و 284 میلیون دلار برآورد شده است. مقدار واردات محصولات یاد شده از نظر وزنی، 75.2 درصد و ازنظر ارزشی 51.7 درصد کل واردات کشور را به خود اختصاص داده است. همچنین از مقایسه میزان واردات در سال جاری و مقایسه آن با آمار سال گذشته باید تاکید کرد که ارزش واردات تا پایان آذرماه سال جاری 22.3 درصد افزایش یافته است.

از سوی دیگر، ریز جزییات آماری نشان می‌دهد، مجموع کل صادرات محصولات کشاورزی تا پایان پاییز سال جاری برابر 3 میلیارد و 253 میلیون دلار عنوان شده، که رقم یاد شده در مقایسه با سال 97، حدود 5.5 درصد کاهش یافته است. مجموع صادرات صنایع غذایی در 9 ماه ابتدایی سال جاری برابر 845.9 میلیون دلار عنوان شده است. این میزان صادرات نیز در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، کاهش بیش از 36 درصدی داشته است. همچنین مجموع واردات محصولات کشاورزی تا پایان پاییز سال جاری برابر 8 میلیارد و 783 میلیون دلار عنوان شده است. رقم یاد شده در مقایسه با آمار واردات در همین مدت زمان و سال گذشته، رشد نزدیک به 24 درصدی را نشان می‌دهد. در همین حال مجموع واردات صنایع غذایی کشور در مدت زمان مورد بحث، بیش از 501 میلیون دلار گزارش شده است. این رقم در مقایسه با میزان واردات صنایع غذایی در سال 97، تغییر چندانی نداشته و تنها افت 0.3 درصدی را تجربه کرده است.

   محتویات سبد صادراتی

براساس آمار منتشر شده از سوی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، اقلام عمده صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی شامل انواع میوه‌های درختی به ارزش یک میلیارد و 279 میلیون دلار با سهم 31.2 درصد، انواع سبزیجات و محصولات جالیزی (شامل: سیب‌زمینی، پیاز و موسیر، گوجه‌فرنگی، انواع کاهو، کلم و سایر سبزیجات تازه یا خشک کرده و همچنین هندوانه، خیار و خربزه) به ارزش 925.4 میلیون دلار با سهم 22.6 درصد، شیر و فرآورده‌های آن به ارزش 325.9 میلیون دلار با سهم 8 درصد، زعفران 199.6 میلیون دلار با سهم 4.9 درصد و ماهی و میگو به ارزش 165.6 میلیون دلار با سهم 4 درصد از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی بوده است. متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی بخش کشاورزی 819 دلار بوده که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای صادراتی غیرنفتی کشور (276 دلار) 296.7 درصد بیشتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در نه‌ماهه نخست سال 98، 10 هزار و 629 تومان و متوسط کل صادرات غیرنفتی کشور 10 هزار و 634 تومان بوده است.

    محتویات سبد وارداتی

از سوی دیگر، ارزیابی‌های آماری نشان از این دارد، که اقلام عمده وارداتی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در

9 ‌ماه نخست سال 98، شامل ذرت به ارزش یک میلیارد و 545 میلیون دلار میلیون دلار با سهم 16.7 درصد، برنج به ارزش یک میلیارد و 174 میلیون دلار با سهم 12.7 درصد، دانه سویا به ارزش 803.9 میلیون دلار با سهم 8.7 درصد، جو به ارزش 641.8 میلیون دلار با سهم 6.9 درصد، گوشت قرمز به ارزش 611.5 میلیون دلار با سهم 6.6 درصد، قند و شکر به ارزش 519.2 میلیون دلار با سهم 5.6 درصد، چای به ارزش 318.5 میلیون دلار با سهم 3.4 درصد، کره به ارزش 285.3 میلیون دلار با سهم 3.1 درصد، انواع میوه به ارزش 268.1 میلیون دلار با سهم 2.9 درصد و توتون، سیگار و انواع تنباکو به ارزش 174.3 میلیون دلار با سهم 1.9 درصد، از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی می‌شود که در مجموع حدود 68 درصد ارزش واردات بخش کشاورزی و صنایع غذایی را به خود اختصاص داده‌اند. متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی بخش کشاورزی در نه‌ماهه نخست سال جاری، 542 دلار است که در مقایسه با متوسط قیمت هر تن کالاهای وارداتی کل کشور (788 دلار) حدود 68 درصد کمتر است. متوسط ارزش گمرکی هر دلار محصولات کشاورزی و صنایع غذایی وارداتی 4هزار و 200 تومان و متوسط واردات کشور 4 هزار و 200 تومان بوده است.

    تراز تجاری در جهت منفی

تراز تجاری محصولات کشاورزی و صنایع غذایی تا پایان آذرماه سال جاری، منفی 5 میلیارد و 185 میلیون دلار گزارش شده، که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال 97 که 2 میلیارد و 829 میلیون دلار بوده، حدود 83.3 درصد افت را نشان می‌دهد. تراز تجاری در 9 ماه نخست سال جاری، کمترین مقدار از سال 93 تاکنون است. تراز وزنی محصولات کشاورزی و صنایع غذایی تا پایان پاییز سال جاری، بیش از منفی 17 میلیون تن برآورد می‌شود که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افت قابل ملاحظه‌ای داشته است.

   نهاده‌های کشاورزی (آفت‌کش‌، کود و بذر)

مجموع کل ارزش آفتکش‌های وارداتی در نه ماهه نخست سال 98، بیش از 283 میلیون دلار برآورد می‌شود. میزان واردات یاد شده در مقایسه با سال 97 و همین مدت زمان، رشد حدود 121 درصدی داشته است. کل واردات کودها در نه ماه نخست سال 1398، برابر 501 هزار تن با ارزش 268.4 میلیون دلار بوده که در مقایسه با سال قبل از نظر وزنی 86.2 درصد و از نظر ارزش 87 درصد افزایش نشان می‌دهد. در بین انواع کود‌های وارداتی به ترتیب کودهای پتاسه 129.3 درصد، کودهای فسفره 116.6 درصد و ازته 36.2 درصد افزایش و NPK 32.9 درصد، کودهای میکرو 20 درصد، به ترتیب از نظر مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته‌اند. همچنین در نه ماه نخست سال 1398 مقدار 3307 هزار تن کود باارزش 620.5 میلیون دلار صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب 11 درصد افزایش و 14.6 درصد کاهش داشته است. باید افزود حدود 99 درصد مقدار کودهای صادراتی کود اوره بوده است.در مجموع کل واردات بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی در نه ماه نخست سال 1398، 17 هزار و 178 تن با ارزش 161.9 میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل از نظر وزنی حدود 63.9 درصد و از نظر ارزش 271.7درصد افزایش نشان می‌دهد؛ از بین بذرهای مهم مقدار واردات بذر سبزیجات با کاهش 83.7 درصدی روبرو بوده است؛ بذر چغندر قند 110.3 درصدی، بذر ذرت 97.1 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته‌اند.در نه ماهه نخست سال 1398 جمعا مقدار 752 تن بذر و سایر اندام‌های تکثیر شونده گیاهی با

ارزش یک میلیون و 500 هزار دلار صادر شده که بخش اعظم آن مربوط به سایر اندام‌های تکثیر شونده است. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر مقدار 84.9 درصد و از نظر ارزش 91.8 درصد کاهش نشان می‌دهد.