نقشه‌ای که برگزیت برای نفت خاورمیانه کشید
چنانچه برگزیت در انگلیس تحقق پیدا کند، اتحادیه اروپا نسبت به خاورمیانه طراحی استراتژیک پایداری را عهده‌دار خواهد شد. فریدون برکشلی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره تلاش امریکا برای کاهش نقش استراتژیک خلیج فارس اظهار داشت: امریکا از ابتدای دهه ۱۹۵۰ میلادی به‌طور جدی و گسترده وارد فضای نفت و انرژی خاورمیانه شد. ورود امریکا به منطقه با رشد پرشتاب تقاضای جهانی نفت همراه بود.
امریکا با علم به اینکه آینده عرضه فراوان و ارزان نفت در خاورمیانه است، به‌طور جدی در سرمایه‌گذاری برای اکتشاف و تولید ورود پیدا کرد و البته همزمان در تمام شؤونات ژئوپلیتیک منطقه خاورمیانه هم وارد شد. امریکا از سال ۱۹۵۵ به یک وارد‌کننده خالص نفت تبدیل شد و صادرات نفت را به‌طور کامل متوقف کرد. همین شرایط، این کشور را بیش از گذشته به نفت وارداتی از خاورمیانه و امریکای جنوبی وابسته کرد.
تحول در امریکا و توجه استراتژیک
به خلیج فارس
وی افزود: ایالات متحده طی دهه اخیر با سرمایه‌گذاری در منابع نفت شیل یا نفت خام‌های غیرمتعارف و همچنین منابع نفتی متعارف، بر تولید نفت خام خود افزود. این استراتژی خود کفایی امریکا که در واقع توسط پرزیدنت اوباما شروع شد و به شکلی آرام و به دور از پوشش‌های رسانه‌ای انجام گرفت، امریکا را در آخرین ماه‌های ۲۰۱۹ خودکفا کرد و حتی امروز این کشور به یک صادرکننده نفت خام تبدیل شده است. بدیهی است که بخشی از علاقه‌مندی و توجه استثنایی استراتژیک امریکا به منطقه خلیج فارس و خاورمیانه منبعث از نیاز این کشور به واردات نفت خاورمیانه بود و حالا که امریکا خود به صادرکننده نفت خام تبدیل شده است، نوع نگاه و ماهیت تعامل این کشور به منطقه خلیج فارس هم دستخوش تحولاتی می‌شود.
رییس دفتر مرکز مطالعات انرژی وین یادآور شد: حالا خاورمیانه و خلیج فارس برای امریکا از آن جهت مهم است که بر عرضه نفت منطقه به رقبای امریکا نظارت کند و مدیریت تجارت جهانی نفت را در اختیار داشته باشد.
۱۸میلیون نفت از خاورمیانه خارج می‌شود
وی گفت: در طرف عرضه هم باید توجه داشته باشیم که موقعیت در خاورمیانه تغییر کرده است. امروز جهان روزانه ۱۰۰ میلیون بشکه نفت مصرف می‌کند. سهم اوپک از تامین آن ۳۰ میلیون بشکه است. از ۱۳ کشور عضو اوپک ۵ کشور عربستان، عراق، کویت، امارات متحده عربی و البته جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه قرار دارند، قطر هم اوپک را ترک کرده است ولی تولید این کشور کم است. این ۵ کشور با احتساب سهم تولید رسمی جمهوری اسلامی ایران ۲۱/۲ میلیون بشکه در روز تولید دارند. چنانچه فقدان حضور ایران در بازار جهانی را کم کنیم، منطقه حدود ۱۸ میلیون بشکه تولید دارد.برکشلی تصریح کرد: توجه به این نکته هم مهم است که ما در اوپک مبنای محاسبات را تولید قرار می‌دهیم. صادرات و تاثیر‌گذاری بر بازار جهانی بر اساس صادرات است. تولید‌کنندگان اوپک و منجمله اوپک منطقه خاورمیانه به‌طور فزاینده‌ای مصرف‌کنندگان نفت خام تولیدی خود شده‌اند. به‌طور مثال ایران امروز بیش از نیمی از ظرفیت ۴ میلیون بشکه‌ای خود را مصرف می‌کند.
چین و آفریقا از خاورمیانه مهم‌تر شدند
وی ادامه داد: باتوجه به آنچه بیان شد، اکنون کاهش اهمیت استراتژیک خاورمیانه عمدتا ناشی از کاهش دامنه تاثیر‌گذاری منطقه در عرضه جهانی نفت است. در حال حاضر مصرف‌کنندگان خود را با طیف گسترده‌تری از منابع تامین نفت مواجه می‌بینند. امروز برای امریکا منطقه دریای جنوبی چین یا آفریقا مهم‌تر از خاورمیانه شده است. منابع معدنی، فلزات کمیاب، لیتیوم و نظایر آن به‌تدریج به میدان رقابت اقتصادهای بزرگ تبدیل می‌شوند.رییس دفتر مرکز مطالعات انرژی وین در ادامه اظهار داشت: در این میان خاورمیانه برای روسیه، تبدیل به یک زمین رقابتی مهم شده است. روسیه بیش از یک قرن است که می‌خواهد خود را به مدیترانه و آب‌های گرم برساند. البته این برای جمهوری اسلامی ایران هم بسیار مهم است. آخرین بار ایران در زمان سلجوقیان به مدیترانه رسید. ترکیه هم به دنبال کسب جای پا در منطقه است.
نقشی که برگزیت برای دگرگونی بازار نفت عهده‌دار شده
وی خاطرنشان کرد: در این میان چنانچه برگزیت در انگلیس تحقق پیدا کند، پیوند دیرینه آنگلوساکسون میان امریکا و انگلیس احیا می‌شود. در این شرایط اتحادیه اروپا هم نسبت به خاورمیانه طراحی استراتژیک پایداری را عهده‌دار خواهد شد. تحریم نفتی امریکا بر علیه جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورها منجمله ونزوئلا هم خود نوعی مدیریت عرضه است. ایران و ونزوئلا جمعا حدود 7.5 میلیون بشکه نفت آماده ورود به بازار دارند که هر آینه شرایط ایجاب کند، با رفع تحریم وارد بازار خواهد کرد. چین، کره جنوبی و ژاپن، سه مصرف‌کننده مهم نفت کماکان وابسته به نفت خاورمیانه باقی خواهند ماند.برکشلی تاکید کرد: آنچه عنوان شد، به معنای پایان روزهای خوب نفت است ولی نفت همچنان در طول دو دهه آینده منبع انرژی اول جهان باقی خواهد ماند، اگرچه در اجلاس اقتصادی داووس، محیط زیست و احتراز از انرژی‌های فسیلی، محور اصلی بیشتر بحث‌ها بود.
