تعداد کم جایگاه‌ها، پاشنه آشیل سی‌ان‌جی
گروه انرژی|
پس از گران شدن 3 برابری بنزین در آبان‌ماه امسال، موضوع خودروهای گازسوز به عنوان راه جایگزینی برای کاهش هزینه سوخت دوباره سر زبان‌ها افتاد و بدین‌ترتیب صنعت جایگاه‌سازی سی‌ان‌جی و دوگانه‌سوز کردن خودروها که طی سال‌های اخیر شاهد رکود شده بود، جان تازه‌ای گرفت. وزارت نفت نیز تلاش‌هایی را برای احیای سی‌ان‌جی آغاز کرد تا عواملی که جذابیت این صنعت را برای مردم کاهش داده بود تحت کنترل قرار دهد. بدین منظور بود که کارگاه‌های دوگانه‌سوزسازی خودروها تجهیز شدند و طرح گازسوز کردن موتورسیکلت‌ها هم در دستور کار قرار گرفت. در همین خصوص، حمید قاسمی ده‌چشمه، قائم مقام مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران ضمن اعلام پایان موفقیت‌آمیز مرحله پایلوت طرح گازسوزکردن موتورسیکلت‌ها، خبر بستن قرارداد با بانک ملت برای گازسوزکردن نزدیک به یک میلیون و 500 هزار خودروی عمومی را نیز داد. اما با وجود آنکه ظرفیت جایگاه‌های سی‌ان‌جی فعلا حدود 2 برابر حجم واقعی مورد استفاده است، مهم‌ترین چالشی که پیش روی این صنعت قرار دارد، تعداد کم جایگاه‌های این نوع سوخت و رضایت‌بخش نبودن سطح دسترسی مردم به آن است که به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس عمده‌ترین عامل کاهش جذابیت سی‌ان‌جی به حساب می‌آید. در این راستا، وزیر نفت اعلام کرده است که طرحی برای ساخت جایگاه‌های کوچک سی‌ان‌جی در دستور کار است، اما به نظر می‌رسد که مشکل اصلی کم بودن تعداد این جایگاه‌ها در کارمزدهای پایین جایگاه‌داران نهفته است که بخش خصوصی را برای ورود به این صنعت ترغیب نمی‌کند.
روز اول بهمن‌ماه بیژن زنگنه، وزیر نفت گفت که دولت برنامه‌ای برای حمایت از احداث جایگاه‌های سی‌ان‌جی ندارد و از نظر او این جایگاه‌ها اقتصادی هستند و بخش خصوصی و مردم می‌توانند آن را احداث کنند. اما رویه احداث جایگاه‌ها در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که تمایل بخش خصوصی به مشارکت در ساخت جایگاه‌های سی‌ان‌جی کاهش یافته است. گزارشی از مرکز پژوهش‌های مجلس که پیش از آبان‌ماه امسال منتشر شد، حکایت کرد که دسترسی ناکافی به جایگاه‌های سی‌ان‌جی، عامل مهمی بوده که از جذابیت این سوخت را برای مردم کاهش داده است. در حالی که بر اساس گزارش‌ها، جایگاه‌های سی‌ان‌جی کشور ظرفیت بیش از
40 میلیون مترمکعبی دارند، این ظرفیت تنها در 2 هزار و ۴۷۲ جایگاه عرضه سی‌ان‌جی در سطح کشور تقسیم شده و حدود نیمی از این ظرفیت نیز بلا استفاده مانده، زیرا مردم تمایل خود به دوگانه‌سوز کردن خودروهایشان را از دست داده‌اند. بر اساس این گزارش، کم بودن تعداد جایگاه‌ها و در دسترس نبودن آنها در عدم تمایل مردم به سوخت سی‌ان‌جی نقش داشته است.
گزارش دیگری از خبرگزاری تسنیم که به تازگی منتشر شد نیز وجود چالش کارمزد پایین برای جایگاه‌داران عرضه سی‌ان‌جی را به عنوان عامل عدم استقبال بخش خصوصی برای ورود به صنعت جایگاه‌سازی و جایگاه‌داری سی‌ان‌جی برجسته کرد. بر اساس این گزارش، یکی از جایگاه‌داران گفته است که بحث کارمزدها مهم‌ترین مشکل این روزهای فعالان بخش خصوصی این حوزه است. چرا که هزینه‌ها بالا رفته و برای تداوم فعالیت در این بخش، دولت باید در بحث کارمزدها بازنگری کند. یکی دیگر از فعالان صنعت سی‌ان‌جی نیز گفته است که بحث کارمزدها، می‌تواند از چالش‌های سال 99 نظام عرضه سوخت سی‌ان‌جی باشد. اما اگر دولت و مجلس به این موضوع ورودی مناسب داشته باشند، حل این مساله به تسهیل روند عرضه سوخت سی‌ان‌جی و حتی توسعه سرمایه‌گذاری در این بخش، کمک می‌کند.
محسن جوهری، رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی سی‌ان‌جی کشور نیز در این گزارش تأیید کرد که عدم استقبال بخش خصوصی جهت سرمایه‌گذاری و احداث جایگاه‌های سی‌ان‌جی خصوصا در کلان‌شهرها، کارمزد پایین است. به گفته او، با توجه به اینکه حدود 80 درصد از جایگاه‌های سی‌ان‌جی با تجهیزات با عمر بیش از 10 سال هستند، این جایگاه‌ها نیاز مبرم به نوسازی تجهیزات دارند و کارمزد فعلی جوابگوی پرداخت هزینه نوسازی این جایگاه‌ها نیست.
رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی سی‌ان‌جی افزود که افزایش هزینه‌های سال 99 نسبت به سال 98 نیز غیر قابل پیش‌بینی است و در صورت عدم افزایش کارمزد، متناسب با افزایش هزینه‌های جایگاه‌های سی‌ان‌جی، احتمال بروز بحران جدی در فعالیت جایگاه‌های سی‌ان‌جی در سال 99 خواهد بود که شایسته است قبل از وقوع چنین بحرانی، تدبیر لازم از سوی دولت و مجلس اتخاذ شود.
در حکمی کلی‌تر نیز، مدتی قبل ناصر رییسی‌فر، عضو انجمن صنفی جایگاه‌داران سوخت به «تعادل» گفته بود که کارمزد پایین برای کارکنان این صنف معضلی است که دولت باید برایش چاره‌جویی کند.
تمرکز مشوق‌های دولت در بخش مصرف‌کننده
وزیر نفت چند روز پیش اعلام کرد که وزارت نفت دو کار را برای سی‌ان‌جی‌سوز کردن وسائل نقلیه در نظر گرفته است. یکی از آنها مربوط به خودروها می‌شود و ۶۵۰۰ میلیارد تومان برای این مساله وام در نظر گرفته شده است تا خودروهای عمومی و وانت بارها بتوانند از این طرح بهره‌مند شود.
حمید قاسمی ده‌چشمه، قائم‌مقام مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران روز جمعه در این باره بیان کرد که تا هفته آینده قرارداد گازسوزکردن یک میلیون و ۴۶۰ هزار خودروی عمومی نهایی می‌شود. به گفته او، تفاهم‌نامه‌ای که با بانک ملت برای گازسوزکردن یک میلیون و ۴۶۰ هزار خودروی عمومی بسته شده بود به قرارداد تبدیل شده و این قرارداد سه جانبه‌ای است که طرف سوم آن خودروسازها هستند. به گفته او، اکنون همه مخزن‌سازان در کشور فعال شده‌اند و سفارش ساخت دارند، البته قاسمی ده‌چشمه اضافه کرد که «در ابتدا، کار را با شیبی آرام آغاز می‌کنیم و پیش‌بینی این است که در دو ماه اول، کارگاه‌ها با ۳۰ درصد ظرفیت کار کنند اما از ماه سوم ظرفیت به ۸۰ درصد
خواهد رسید.»
قائم‌مقام مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران همچنین گفت که «برای گازسوزکردن خودروهای شخصی نیز با دو بانک مذاکرات آغاز شده اما برای نهایی‌شدن نیازمند مجوزهای بانک مرکزی هستیم.»
بدین‌ترتیب، بخش مصرف‌کنندگان سوخت، مشوق‌هایی را برای ترغیب شدن به استفاده از سوخت سی‌ان‌جی دریافت خواهد کرد.
جایگاه‌های کوچک برای موتورسیکلت‌ها
طرح دوم مد نظر وزارت نفت، سی‌ان‌جی‌سوز کردن موتورسیکلت‌ها است. به گفته زنگنه، یکسری جایگاه‌های کوچک سی‌ان‌جی طراحی می‌شود که به صورت سیار و غیرسیار امکان سوخت‌گیری سریع را برای موتورسیکلت‌ها ایجاد کند. بدین‌ترتیب تنها اقدام وزارت نفت در راستای تمرکز بر نقطه ضعف اصلی صنعت سی‌ان‌جی که همانا دسترسی ناکافی به جایگاه‌ها است، با ایجاد جایگاه‌های سی‌ان‌جی کوچک‌مقیاس سیار و غیرسیار برای موتورسیکلت‌ها صورت می‌گیرد.
در این راستا، قائم‌مقام مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران گفت که طرح پایلوت گازسوزکردن موتورسیکلت‌ها با موفقیت انجام شده و برای ایمنی و جلوگیری از خطر انفجار، سپر ایمنی طراحی شده است که مانع از ضربه به مخزن گاز می‌شود.حالا مساله آن است که باوجود تلاش برای افزایش تقاضا و استقبال جامعه به استفاده از سی‌ان‌جی برای خودروهای خود و به تبع آن کاهش مصرف بنزین به عنوان سوخت، تا چه اندازه زیرساخت مورد نیاز برای پاسخگویی به این موضوع وجود دارد. قطعا عدم دسترسی راحت به جایگاه‌های سوخت خود می‌تواند به منزله یک دافعه عمل کرده و تقاضا برای گازسوز کردن خودروها را تحت الشعاع قرار دهد. براین اساس شاید لازم باشد پیش از هر چیز تصمیمی اجرایی برای گسترش جایگاه‌های سی ان جی در سطح شهرها به ویژه استان‌هایی که میزان تقاضا در آنها بیشتر است، صورت گیرد.
