پیامدهای اقتصادی کرونا

 ترجمه:  احمد سیف|

بحران ناشی از کرونا شوک بزرگ جدیدی به کالبد نیمه‌جان اقتصاد ایران وارد کرده است. آثار اولیه گسترش ویروس کرونا را عمدتاً در قالب هراس و اضطراب عمومی و افت شدید فعالیت‌های خدماتی در حمل‌ونقل، خدمات خرده‌فروشی، رستوران و هتل‌داری و خدمات گردشگری می‌بینیم. در عین حال، همین هراس و اضطراب زمینه‌ساز شکل‌گیری موجی از سوداگری مالی روی اقلام ضروری معیشتی و دارویی نیز می‌شود. نشانه‌های آن را در هجوم نسبی به سوپرمارکت‌ها و خرید و ذخیره‌کردن برخی اقلام ضروری‌تر زندگی توسط خانوارها می‌بینیم. گذشته از دو اثر ملموس بالا در اقتصاد ایران که چند سالی است مبتلا به انسداد ساختاری است و روند انباشت سرمایه در آن به‌کل مختل شده و طی دو سال گذشته به سبب تحریم‌های اقتصادی از کاهش شدید درآمدهای ارزی آسیب دیده است، گسترش ویروس کرونا، دست‌کم در کوتاه‌مدت، علاوه بر انقباض بخش خدمات، به سبب تأثیرگذاری بر روند درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی روند افول تولید ناخالص داخلی را تشدید می‌کند.  براساس ترازنامه‌ و گزارش اقتصادی بانک مرکزی بیش از 50 درصد صادرات غیرنفتی ایران به مقصد کشورهایی با مرز زمینی و آبی مشترک با ایران است. ازاین‌روست که استمرار بحران ناشی از کرونا صرفاً به حوزه‌های خدماتی و گردشگری و رستوران و هتل‌داری و مانند اینها محدود نمی‌شود بلکه به‌شدت روی درآمد ارزی کشور که این‌ روزها به‌ناگزیر اتکای کم‌تری به صادرات نفت دارد تأثیر می‌گذارد. براساس گزارش مرکز آمار ایران، اقتصاد ایران در 9 ماه نخست سال جاری با نرخ رشد اقتصادی 7.6 – درصدی یکی از بالاترین افول‌ها در تاریخ ایران مدرن را شاهد بوده است. در چنین شرایطی، باید تأکید کرد و به خاطر سپرد که برون‌رفت از هراس و بحران‌هایی پیاپی که با آن مواجه می‌شویم بدون رهایی از ساختارهای معیوب کنونی امکان‌پذیر نیست. آنچه در ادامه می‌خوانید ترجمه دو یادداشت کوتاه درباره پیامدهای بحران کرونا بر اقتصاد چین و جهان است.

هزینه فزاینده ویروس کرونا برای دنیای تجارت و برای اقتصاد جهان بعد از اطلاع‌رسانی بنگاه‌های بزرگ و انتشار گزارش چین درباره لطمه به بخش صنایع خود، روشن‌تر خواهد شد. تازه‌ترین نمای فعالیت‌های صنعتی در دومین اقتصاد جهان که این هفته منتشر می‌شود قرار است سقوط تولیدات کارخانه‌ای را در ماه فوریه که فعالیت‌های مربوط به قرنطینه برای جلوگیری از گسترش بیماری، زنجیره عرضه تولیدی را مختل کرد، نشان بدهد که البته پی‌آمدهای زیان‌باری برای اقتصاد در سرتاسر جهان خواهد داشت. رییس‌جمهور چین شی جی‌ پینگ درآخرهفته گفت که ویروس کرونا «به نسبت پی‌آمد بزرگی براقتصاد و جامعه خواهد داشت» و افزود که پی‌آمدها کوتاه‌مدت و قابل‌کنترل خواهد بود و دولت هم برای تخفیف پی‌آمدها برکوشش‌های خود خواهد افزود. در این هفته‌های اخیر دولت برای احیای فعالیت‌های اقتصادی به اقدامات متعددی دست زد.

رییس صندوق بین‌المللی پول، کریستالینا جورجیوا یک‌شنبه گفت که وام‌دهنده نهایی – صندوق بین‌المللی پول- حاضر است به‌ویژه برای کشورهای فقیرتر حمایت‌های اضافی به صورت وام و پیش‌پرداخت ارایه کند. وی درحالی که در کنفرانس روسای مالی گروه 20 سخن می‌گفت اعلام کرد صندوق بر این باور است که پی‌آمدها محدود و کوتاه‌مدت خواهد بود ولی در عین حال هشدار داد که شیوع ادامه‌دار ویروس می‌تواند پی‌آمدهای مخرب داشته باشد. او افزود: «همکاری جهانی برای کنترل ویروس و پی‌آمدهای اقتصادی‌اش اساسی است به‌خصوص اگر روشن شود که شیوع آن گسترده و ادامه‌دار خواهد بود.» طی تعطیلات آخر هفته مقامات دولت ایتالیا فعالیت‌های جلوگیری‌کننده را تشدید کردند چون امکان بالقوه تأثیرگذاری بر رشد اقتصادی منطقه یورو بیشتر شده و این در حالی است که اقتصاد ایتالیا حتی پیش از این هم گرفتار رکود شده بود.

بیش از 76هزار نفر در 27 کشور به این ویروس جدید که از شهر ووهان چین درابتدای سال شروع شد، آلوده شده‌اند. و بیش از 2200 نفر هم از این بیماری درگذشته‌اند. گروه هواپیمایی بین‌المللی – که مالک برییتش ایرویز و آبیریا هم هست- قرار است جمعه برآورد وضعیت مالی خود برای سال 2019 را منتشر کند که حتماً برای بررسی پی‌آمدهای آتی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. اتحادیه بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی- که منافع صنایع هوایی را نمایندگی می‌کند- هفته پیش هشدارداد که کاهش تقاضای مسافران باعث می‌شود که درآمد این صنایع در سال جاری 29.3 میلیارد دلار – 23.7 میلیارد پوند – کم‌تر شود و طی یک دهه برای اولین‌بار شاهد کاهش مسافرت‌های هوایی خواهیم بود. گروه کالاهای لاکچری هرمس برای راهنمایی سرمایه‌گذاران چهارشنبه گزارشی منتشر خواهد کرد. تحلیل‌گران هشدار داده‌اند که گروه‌های حمل‌ونقل، زنجیره‌های هتل‌داران، هواپیمایی‌ها، تولیدکنندگان کالاهای لاکچری و خرده‌فروشان در میان کسانی خواهند بود که به خاطر امتناع مصرف‌کنندگان چینی از خرید یا رفتن به مسافرت بیشترین زیان را خواهند دید. در عین حال، درباره زنجیره عرضه در اقتصاد جهانی هم نگرانی‌هایی وجود دارد چون کارخانه‌های چینی تعطیل‌اند و کار نمی‌کنند. کمپانی جگوار و لندلوور هفته گذشته هشدار دادند که ممکن است کارخانه‌ها در انگلیس با کمبود قطعات یدکی مواجه شوند. تولیدکنندگان اتوموبیل اعتراف کرده‌اند که با توقف فعالیت‌ها آنها قطعات لازم را در چمدان از چین به انگلیس وارد کرده‌اند. اپل هم آژیر خطر را به صدا درآورده است.

‌نقد اقتصاد سیاسی