بخشیدن اینترنت از کیسه اپراتورها

گروه دانش و فن|

وزیر ارتباطات برای اینکه در روزهای قرنطینه اختیاری مردم برای جلوگیری از گسترش بیشتر ویروس کرونا در کشور، کمکی کرده و امکانات ویژه‌ای را در اختیار آنها قرار دهد، از اختصاص 100 گیگابایت اینترنت به تمامی کاربران خطوط ثابت خبر داد، اتفاقی که با کاهش کیفیت اینترنت و اختصاص نیافتن این هدیه به خطوط همراه، جنجال‌های زیادی برپا کرد و البته در این میان شاید شرکت‌های اینترنتی بیش از همه نگران باشند. شرکت‌های ارایه‌دهنده اینترنت ثابت مدت‌هاست دچار مشکلات مالی و عدم سرمایه‌گذاری هستند که این موضوع منجر شده قادر به توسعه نباشند و در ادامه کیفیت اینترنت ثابت هم تحت تاثیر قرار گرفته است. از طرفی درصورتی که این شرکت‌ها نتوانند در این شرایط کیفیت مورد نظر کاربران را ارایه دهند، محکوم‌به کارشکنی می‌شوند و از طرف دیگر، آنها همین حالا هم مشکلات مالی دارند و توفیق اجباری هدیه 100 گیگ اینترنت، درصورتی‌که وزارت ارتباطات این هزینه‌ها را برای آنها جبران نکند، می‌تواند زخم دوباره‌ای به پیکر آنها وارد کند، اتفاقی که اصلا به‌سود توسعه فناوری اطلاعات کشور نیست.

شیوع کرونا در کشور، افراد را به قرنطینه اختیاری در خانه تشویق کرده است. از همان روزهای ابتدایی که اعلام شد برای جلوگیری از گسترش کووید ۱۹ بهتر است از هر رفت‌وآمد غیرضروری جلوگیری شود، افرادی که این امکان برایشان فراهم بود، ماندن در خانه را ترجیح دادند. با تجمیع دانش‌آموزان، دانشجویان و کارکنانی که ناچار به انجام فعالیت‌های خود از منزل هستند، در استفاده از اینترنت، مصرف افزایش یافت. افزایش ۴۰ درصدی مصرف دیتای کشور در مدت یک هفته، اتفاقی که اپراتورها خود را برای آن آماده نکرده بودند، منجربه کاهش کیفیت اینترنت شد تا جایی که زیرساخت اعلام کرد ظرفیت شبکه‌ ارتباطی اپراتورها را نزدیک به 500 گیگابیت‌ بر ثانیه افزایش داده است. اما با توجه به اینکه کرونا در کشور مهار نشده و تعداد مبتلایان به این ویروس روزبه‌روز افزایش می‌یابد، بسیاری از کاربران خواستار امکاناتی از جمله اینترنت رایگان برای گذراندن این اوقات در منازل بودند؛ موضوعی که محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با آن موافقت کرد و از ارایه ۱۰۰ گیگ اینترنت رایگان ثابت از 18 اسفند تا پایان سال خبر داد. اما مشکلات ارایه این اینترنت رایگان برای کاربران، از همان روز اول آغاز شد. از طرفی مقرر شده بود با فعال شدن بسته‌های رایگان اینترنت تا پایان سال، بسته‌های فعلی که مشترکان از آنها استفاده می‌کنند، تمدید و به سال دیگر منتقل شود، اما برخی اپراتورها کارشکنی کرده و اعلام کردند اولویت ابتدا با مصرف بسته‌های فعال کاربران است سپس بسته 100 گیگابایتی اینترنت؛ موضوعی که منجر به واکنش کاربران شده و شرکت‌های اینترنتی را وادار به عقب‌نشینی کرد. یکی دیگر از مواردی که برای کاربران سوال ایجاد کرد، عدم برخورداری خطوط همراه از اینترنت رایگان بود آن هم در شرایطی که بسیاری از کاربران در حال حاضر بدون استفاده از اینترنت ثابت، به اینترنت همراه خود متکی هستند، اما فلسفه خانه‌نشینی آقای وزیر، کاربران اینترنت همراه را از این هدیه بادآورده محروم کرد.

    عقب‌افتادگی در اینترنت ثابت

اما اجبار شرکت‌های ارایه‌دهنده اینترنت ثابت به ارایه 100 گیگابایت اینترنت رایگان در حالی است که این شرکت‌ها دچار مشکلاتی هستند که موجب شده تمایل کاربران به استفاده از اینترنت موبایل بیشتر از اینترنت ثابت خانگی باشد و این موضوع نه‌تنها موجب از دست رفتن مشتریان شرکت‌های FCP می‌شود، بلکه به اعتقاد مسوولان حوزه ارتباطات در درازمدت، روند توسعه را کند می‌کند. در حال حاضر مسوولان حوزه ارتباطات متفق‌القول معتقدند یکی از پایین‌ترین شاخصه‌های ارتباطی در حوزه اینترنت ثابت است؛ اینکه در اینترنت ثابت یک عقب‌افتادگی داریم که علت‌های متفاوتی دارد و یکی از علت‌ها این است که سرمایه‌گذاری در بخش اینترنت ثابت به دلیل سیاست‌های قیمتی به‌شدت کاهش پیدا کرده و اینکه FCPها سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و برخی ریزش مشتری و برخی کاهش درآمد و برنامه خروج از بازار دارند. از طرفی تاکید مسوولان به لزوم افزایش کیفیت خدمات اینترنتی است و اینکه مردم به دنبال کیفیت حداکثری هستند و به همین دلیل لازم است اپراتورهای ثابت با سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام می‌دهند، آنچه مورد نظر مردم است را تامین می‌کنند؛ چراکه برای کاربران، مهم‌ترین موضوع سرعت است و اینکه بتوان با سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام می‌شود، سرعت مناسبی‌ ارایه داد. اگرچه قیمت کالاهای مصرفی یا خدمات ارایه‌شده به کاربران با افزایش روبه‌رو بوده و شاید یکی از معدود مواردی که در این سال‌ها به‌رغم افرایش نرخ ارز، متناسب با آن رشد نکرده، خدمات اینترنتی شرکت‌هاست؛ یعنی موضوعی که هرچند حالا هم خوشایند کاربران اینترنتی نیست، اما FCPها می‌گویند با سوق دادن کاربران به استفاده از اینترنت همراه، اینترنت ثابت را دچار مشکل کرده و به اعتقاد کارشناسان، در درازمدت برای توسعه ارتباطی دردسرساز خواهد شد. با وجود این، مسوولان حوزه ارتباطات و خصوصا کسانی که در زمینه رگولاتوری و تعیین قیمت خدمات اینترنتی نقش دارند، معتقدند هزینه این خدمات در سبد خانوار نباید افزایش یابد زیرا این موضوع می‌تواند منجربه کاهش استفاده از این خدمات شده و به همین دلیل است که حتی اگر شرکتی درخواست افزایش تعرفه خدمات را دارد، این موضوع باید از ابعاد مختلف بررسی شود.

    اینترنت رایگان، تلخ‌تر از زهر

در چنین شرایطی در‌ صورتی‌ که ارایه اینترنت رایگان تنها از جیب اپراتورهای ثابت باشد، مشکلات این شرکت‌ها را افزایش خواهد داد. مدیر یکی از شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات اینترنتی درباره این موضوع به «تعادل» گفت: «وزارتخانه اعلام کرده که در هزینه‌های مربوط‌به زیرساخت به ما تخفیف می‌دهد، در حالی که هزینه‌های زیرساخت کلا 25 درصد هزینه‌های ما را تشکیل می‌دهد و اگر بخواهیم باقی این هزینه‌ها را از جیب خودمان بپردازیم، این موضوع زیان زیادی را به ما تحمیل می‌کند.» از طرفی رایگان شدن اینترنت موضوعی است که برای مردم در نگاه اول، اتفاقی خوشایند به نظر می‌رسد، اینکه افراد به دلیل اجباری که برای جلوگیری از گسترش کرونا گریبانگیرشان شده، ناچار نیستند هزینه‌های اینترنت فعالیت‌هایشان را خودشان بپردازند و 100 گیگابایت اینترنت ثابت رایگان می‌تواند برای انجام کارهای آموزشی، دورکاری و تفریحی آنها کمک‌کننده باشد، اما شاید این یک نگاه سطحی و کوتاه‌مدت است که با در نظر گرفتن چشم‌انداز آینده و حتی کیفیت اینترنتی که قربانی اینترنت رایگان شده، چندان مطلوب به نظر نمی‌رسد. موضوعی که مدیر شرکت اینترنتی هم به آن اشاره کرده و می‌گوید: «این اتفاق حتی همین حالا هم به نفع مردم نیست. پیش از این کسانی که پول می‌دادند، می‌توانستند اینترنت را با کیفیت خیلی بهتر دریافت کنند. اکنون اگرچه همه شرکت‌ها مشکلشان جدی نیست، اما بسیاری از شرکت‌ها دچار مشکل کیفیت هستند و کاربران نمی‌توانند به‌درستی از اینترنت استفاده کنند.» او همچنین با بیان اینکه چنین اقدامی در هیچ کجای دنیا اتفاق نمی‌افتد، گفت: «دست بردن به بازار رقابت کامل، کاری خطرناک است و مکانیسم عرضه و تقاضا را به هم می‌ریزد و مشتری نه می‌تواند آن کیفیت سابق را داشته باشد نه می‌تواند از حق خودش استفاده کند، همانطور که الان هم بیشتر مردم شاکی هستند. از طرفی این کار ممکن است این ذهنیت را ایجاد کند که اینترنت رایگان است و تا الان شرکت‌ها پول اضافی از آنها می‌گرفتند، درصورتی که این‌طور نیست و همین حالا هم شرکت‌ها دچار مشکلات مالی زیادی هستند. آقای وزیر با این کار دنبال این بودند که فشار را از اینترنت همراه بردارند، درصورتی که شرکت‌های ثابت اکنون تحت فشار قرار گرفتند.»

مدیر یکی دیگر از شرکت‌های اینترنتی نیز درباره هزینه‌ای که به شرکت‌های ارایه‌دهنده اینترنت ثابت تحمیل شده، گفت: «ارایه اینترنت رایگان تصمیمی است که درست یا غلط گرفته شده اما هنوز مشخص نیست وزارتخانه درخصوص هزینه‌ای که به شرکت‌ها تحمیل می‌شود چه تصمیمی گرفته، ‌البته اعلام شده هزینه انتقالی که باید زیرساخت و مخابرات پرداخت شود را دریافت نخواهند کرد. بالاخره این هزینه برای شرکت‌ها قابل محاسبه است و آنها می‌توانند هزینه انتقال و پهنای باندی که توسط شرکت‌ها پرداخت می‌شود را از شرکت‌ها نگیرند که در آن صورت شرکت‌ها زیان نمی‌کنند اما اگر بخواهند فقط بخشی از این هزینه را دریافت نکنند، به شرکت‌ها فشار خواهد آمد.»