بورس تهران و از دست رفتن یک حمایت روانی مهم
گروه بورس|محمد امین خدابخش|
بازار سرمایه طی دو هفته اخیر روزهایی متفاوت با آنچه در کل سال ۹۸ شاهد بود را طی می‌کند. در روزهای گذشته بورس تهران در حالی بیش از ۱۱ درصد از ارزش خود را از دست داده که تا پایان بهمن ماه جریان نقدینگی ورودی به این بازار به حدی بود که تمامی قیمت‌ها بدون توجه به ارزندگی سهام در گروه‌های مختلف با افزایشی دسته جمعی رو به رو بودند.
با این حال در روزهای ابتدایی اسفند ورق معاملات برگشت و افزایش ریسک‌های سیستماتیک نظیر آنچه در شورای عالی بورس رخ داد و پس از آن شدت گرفتن شیوع ویروس کرونا، سبب شد تا سرمایه‌گذاران پس از یک دوره طولانی کسب سود، جهت سیل نقدینگی وارد شده به بازار را تغییر دهند. به موجب این امر در روزهای معاملاتی گذشته شاهد ریزش‌های سنگین در شاخص‌های بورس و فرابورس بوده‌ایم.
بر این اساس در پایان معاملات روز گذشته شاخص کل بورس تهران در حالی که افت بیش از ۸ هزار و ۵۰۰ واحدی را شاهد بود که حمایت روانی پانصد هزار واحدی را نیز از دست داد و با ثبت افتی ۱.۷ درصدی وارد کانال ۴۹۴ هزار واحدی شد. این رخداد از آنجا که نماگر اصلی بازار سهام تاثیر روانی قابل توجهی بر اذهان فعالان بازار دارد، رخدادی با اهمیت است و سبب شد تا بسیاری از سرمایه‌گذاران و تحلیلگران بازار سرمایه راه را برای افت بیشتر قیمت‌ها طی روزهای پیش رو هموار بدانند.
این عامل در کنار عرضه سنگین برخی از نمادها و لزوم تسویه اعتبارات برخی از سرمایه‌گذاران با کارگزاری‌ها سبب شده تا افت قیمت‌ها در بازار سهام وارد شرایطی شود که پیش بینی اتمام آن برای بسیاری مبهم یا حتی غیر ممکن است.
به همین منظور «تعادل» ضمن گفت‌وگو با میثم رادپور به واکاوی عوامل شکل‌دهنده به شرایط بازار در روزهای جاری و بررسی ریزش‌های مکرر قیمت در آن پرداخت. این کارشناس بازار سرمایه در ابتدا با اشاره به کاهش قیمت روزهای گذشته گفت: شکی نیست که اگر بخواهیم رشد مداوم قیمت‌ها طی ماه‌های اخیر را بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که کلیت بازار به سبب رشد چند برابری آن طی ۲ سال گذشته فراتر از ارزش ذاتی بوده و همین امر زمینه‌ای را فراهم آورده تا ریزش قیمت‌ها طی یک هفته اخیر سمت و سوی تند داشته باشد.
وی افزود: با این حال نمی‌توان صرفاً با اشاره به کاهش حدوداً ۱۱ درصدی ارزش بازار سهام طی روزهای اخیر به این نتیجه رسید که قرار گرفتن قیمت‌ها در مسیر نزول به معنای تغییر روند بلندمدت بورس و فرابورس و تداوم رکود در آن است. همان‌طور که در چند ماه اخیر شاهد بودیم عوامل متعددی سبب شد تا در کوتاه‌مدت شاهد افت‌های هیجانی در بورس تهران باشیم. یکی از این کاهش‌های تند و تیز بدون شک تغییراتی بود که بازار سرمایه پس از ترور شهید قاسم سلیمانی شاهد آن بود. با این حال همان‌طور که دیدیم حتی افزایش ریسک‌های سیاسی تا آن حد نیز نتوانست هیجان خرید و میل به کسب سود از بازار سهام را در میان فعالان آن کاهش دهد. بنابراین نمی‌توان صرفاً با مشاهده افت‌هایی از این قبیل مسیر حرکتی بازار را تمام شده تلقی کرد.
ابهام بیماری و سخت شدن تصمیم‌گیری
رادپور در ادامه شرایط فعلی بازار را مورد توجه قرار داد و گفت: بدون شک در حال حاضر بازار سرمایه کشور تحت تاثیر عوامل متعددی قرار گرفته که یکی از آنها شیوع کرونا و تبعات احتمالی آن است. این امر سبب شده تا سرمایه‌گذاران در حال حاضر مسیر پیش روی بازار را مبهم تلقی کنند، چرا که دقیقاً مشخص نیست در هفته‌های پیش رو وضعیت تولید و فروش بسیاری از شرکت‌ها تحت تاثیر آثار جانبی شیوع این بیماری تا چه حد تغییر خواهد کرد.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه آیا اخبار مربوط به تغییرات حجم مبنا و آنچه در ابتدای هفته گذشته در خصوص کاهش دامنه نوسان، توانسته دلیلی برای افزایش ترس سرمایه‌گذاران و خروج آنها از چرخه معاملات بازار سهام باشد، گفت: این عامل نیز می‌تواند یکی از مسائلی باشد که روی رفتار سرمایه‌گذاران اثر گذاشته است. به هر روی نمی‌توان تغییر در زیرساختارهای یک بازار را مسیر بلندمدت آن به خصوص نگاه سرمایه‌گذاران، نادیده گرفت. با این حال نمی‌شود تنها با ذکر این نکته به این جمع‌بندی رسید که همزمانی افت قیمت‌ها با اعمال تصمیمات یاد شده سبب تغییر جهت معاملات و افت قیمت در روزهای اخیر بوده است. به هر روی باید توجه داشت که بهای سهام برای مدت طولانی رشد کرده بود و در بخش بزرگی از نمادهای بازار شاهد رشد قیمت‌ها بیش از ارزش ذاتی بوده‌ایم.
میثم رادپور در اشاره به عواقب احتمالی ناشی از تعطیلی واحدهای تولیدی و تاثیر آن بر روند خصوصی‌سازی شرکت‌ها گفت: بدون شک در صورتی که واحد تولیدی شرکتی به دلیل عواقب ناشی از شروع بیماری تعطیل شود می‌تواند بر روند سودآوری شرکت‌ها اثر بگذارد با این حال آنچه که در این میان حایز اهمیت است، تاثیراتی است که ممکن است از یک واحد تولیدی به واحد تولیدی دیگری متفاوت باشد.
وی افزود: در حال حاضر به دلیل آنکه عواقب شیوع بیماری کرونا چندان ملموس و مشخص نیست نمی‌توان گفت که در صورت تعطیلی یک بنگاه اقتصادی تا چه مدت از اهداف و فعالیت خود در بلندمدت باز می‌ماند. علاوه بر آنکه حتی اگر این عامل نیز مشخص بود باز نمی‌توانستیم برای بسیاری از بنگاه‌ها تغییرات واقعی را به‌طور پیش‌فرض تعیین کنیم. ممکن است برخی از شرکت‌ها تعطیل شدن واحدهای تولیدی خود را حتی برای بازه زمانی طولانی تاب بیاورند و بعضی دیگر به دلیل ساختار متفاوت عملیات تنها با اندکی تعطیلی سهم خود را از بازار فروش از دست بدهند. از این رو فکر می‌کنم به دلیل آنکه زوایای این مساله عملا مشخص نیست، برای تخمین زدن چنین عواقب احتمالی زود است. حتی ممکن است شرایط در روزهای پیش رو به گونه‌ای پیش برود که شرکت‌ها از این بابت دچار مخاطره نشوند و چنین نگرانی برای بسیاری از آنها بی‌اساس باشد.
لزوم تحلیل دقیق و گوش نکردن به شایعات
این تحلیلگر بازار سرمایه ضمن اشاره به شایعاتی که به واسطه کرونا در مورد برخی از گروه‌ها و صنایع ایجاد شده، گفت: به نظر می‌رسد برخی از اشخاص تلاش می‌کنند تا در روزهای کاهشی بازار نیمه پر لیوان را ببینند و شرایط را از آنچه هست مثبت‌تر جلوه دهند. با این حال باید توجه داشت که برای تاثیر‌پذیری صنعتی مانند شوینده نمی‌توان شرایط را به‌طور کلی بررسی کرد. اگر چه ممکن است تمامی شرکت‌های زیر گروه این صنعت در بخشی معین فعال باشند با این حال محصول تمامی آنها در شرایط فعلی به یک میزان فروش نمی‌رود. در بررسی‌هایی از این دست باید توجه داشت که ممکن است در شرایط فعلی تقاضا برای یک محصول افزایش یابد اما به همان اندازه تقاضا برای برخی محصولات دیگر کاهش یابد، چرا که بودجه خانوار محدود است و در شرایط خاص ممکن است نسبت خرید یک کالا را به نفع کالای دیگر کاهش دهند. از این رو برای اینکه بتوان تصویری دقیق از تاثیرات شرایط فعلی روی یک صنعت ارایه دهیم باید شرکت‌ها را با روش تحلیلی مورد بازبینی قرار دهیم و شرایط تولید و فروش آنها را بررسی کنیم.
وی تاکید کرد: بنابراین سرمایه‌گذاران نباید بدون تحلیل و صرفاً با این تصور که شیوع یک بیماری می‌تواند صنعتی خاص را دگرگون کند، سرمایه خود را وارد یک گروه یا صنعت کنند. از طرفی دیگر باید توجه داشت که اگر شرایط بازار قرار باشد در بیشتر نمادها به شکل فعلی تداوم پیدا کند ممکن است فشار فروش در بیشتر نمادهای بازار به تضعیف نمادهایی منجر شود که حتی ارزندگی بنیادی کافی را برای جذب سرمایه‌گذاران به خود دارند.رادپور ادامه داد: نباید فراموش کرد که بازار در روزهای مثبت خود به دلیل آنکه جریان نقدینگی به شکل قدرتمند وارد چرخه معاملات می‌شد، قیمت تمامی نمادها را با هم افزایش می‌داد و آن دسته از نمادهایی که ارزنده بودند به آنهایی که نبودند تمایزی قائل نمی‌شد. بر این اساس چنین احتمالی نیز وجود داردکه به فرض وجود در ارزندگی در برخی نمادها در صورت تشدید فشار فروش شاهد جریانی معکوس با آنچه پیش‌تر رخ داده باشیم. مضاف بر آنکه ممکن است این بیماری در چند هفته آینده کاهش یابد و از این رو نمی‌توان تغییری قابل توجه در جریان تولید یا فروش شرکت را در بازه‌های چند هفته‌ای بیش از حد مورد توجه قرار داد.
مثبت اما نه در چارچوب بنیادی
این کارشناس بازار سرمایه در پایان چشم‌انداز بازار سهام در سال ۹۹ را ارزیابی کرد و با اشاره به لزوم تحلیل و عقلایی گفت: اگر بخواهیم بر مبنای مولفه‌های بنیادی بررسی کنیم، فکر می‌کنم که سال آتی سال پررونقی برای بازار سهام نباشد. با این حال از آنجایی که طی ماه‌های گذشته نیز شاهد بودیم که بسیاری از نمادها تنها به دلیل ورود نقدینگی رشد غیرمنطقی را شاهد بودند، از این رو صرف ارزنده نبودن چند دارایی را بر مبنای چارچوب تحلیلی؛ به این معنا در نظر بگیریم که ریزش قیمت دارایی‌های یاد شده امری نزدیک و در کوتاه‌مدت حتمی است. ممکن است تغییر مولفه‌های موثر بر رفتار سرمایه‌گذاران طی سال آینده به گونه‌ای باشد که آنها بخواهند همچنان با ورود پول خود به بازار سرمایه قیمت سهام موجود در این بازار را بالا ببرند. بنابراین نمی‌توان در خصوص اینکه سمت و سوی قیمت‌ها طی سال آتی چگونه خواهد بود نظری قطعی ارایه داد.
