بفرموده؛ بیمارستانی بنا شود!

برخی منابع تایید می‌کند که در گذشته‌های بسیار دور نیز برخی مکان‌ها برای درمان بیماران وجود داشته اما تاسیس بیمارستان به معنی امروزی و مدرن آن به چه زمانی برمی‌گردد؟ درباره‌ وجود قدیمی‌ترین مرکز درمانی ایران مانند برخی بناها و مکان‌های دیگر، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد؛ اما یکی از مباحثی که درباره‌ قدیمی‌ترین مرکز درمانی، مریض‌خانه یا بیمارستان مطرح شده، هرچند افراد محدودی به آن اشاره کردند، وجود قدیمی‌ترین مرکز درمانی ایران در قم است. مریت هاکس انگلیسی که در سال ۱۳۱۱ با کشتی به ایران آمد، در کتاب سفرنامه خود به ایران با نام «ایران: افسانه و واقعیت» این قضیه را که مرحوم آیت‌الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری ـ موسس حوزه علمیه قم ـ نخستین مرکز درمانی ایران را در شهر قم بنا کرد، تایید کرده است. او در کتابش در مورد اولین مراکز درمانی این‌طور نوشته است که: «دو بیمارستان خوب در قم در دست ساخت است که یکی به همت مردی قمی و دیگری به همت مردی از تهران ساخته می‌شود. قبل از احداث این دو بیمارستان، خدمات پزشکی منحصر به بیمارستانی قدیمی و ۳۰ تختخوابی بود که از درآمد شخصی مرجع بزرگ روحانی اداره می‌شود. وی در ادامه کتاب در جایی دیگر به نقل از یکی از نوادگان موسس حوزه علمیه گفته است: تأسیس این مرکز درمانی احتمالا به سال‌های ۱۳۰۳ یا ۱۳۰۴ می‌رسد. آیت‌الله العظمی حائری این مرکز درمانی را برای طلبه‌ها ساخته بود که البته مردم عادی نیز به آن مراجعه می‌کردند. این بیمارستان ۳۰ تخت‌خوابی ظاهرا در کوچه «حرم» واقع شد ‌بود. این کوچه و بیمارستان اکنون تخریب شده و جزو شبستان جدید حرم حضرت معصومه(س) قرار گرفته‌اند. مدارک و مستندات اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران وجود دارد که بر نظر بیشتر صاحب‌نظران صحه می‌گذارد و این گمان را به یقین تبدیل می‌کند که بیمارستان «سینا» نخستین بیمارستان در ایران است که در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار و امیرکبیر بنا نهاده شده است. ناصرالدین شاه در یکی از سفرهایش به کشورهای غربی، با مشاهده بیمارستان‌ها، پس از بازگشت به تهران تصمیم گرفت تا بیمارستانی را در تهران دایر کند. به همین دلیل به ناظم‌الاطبا، پزشک مخصوص خود فرمان داد نخستین بیمارستان تهران را راه بیندازد. ناظم‌الاطبا در سال ۱۲۹۰ هجری قمری نخستین بیمارستان تهران و ایران را در خیابان مریض‌خانه (میدان حسن‌آباد فعلی) و در محله‌ای به نام «هشت گنبد» تأسیس کرد. این بیمارستان تا سال‌ها به نام «مریض‌خانه دولتی» نامیده می‌شد پس از آن و با موافقت ناصرالدین شاه، تدریس رشته طب در مدرسه دارالفنون پذیرفته شد و هر ساله تعدادی دانشجو، به منظور فراگیری دانش پزشکی وارد این مدرسه می‌شدند و براساس تعالیم ناظم‌الاطباء به فراگیری این دانش می‌پرداختند. در سال 1319 این بنا به نام بیمارستان سینا تغییر نام داد. این بیمارستان هنوز هم پابرجاست و به‌همین عنوان در تهران به فعالیت خود ادامه می‌دهد.