کامپیوتر با 10 سال تاخیر در ایران

نخستین کامپیوتر در تیرماه 1341، برای مصرف شخصی امیرعباس هویدا به ایران وارد شد. یعنی 10 سال پس از تولید و استفاده از کامپیوتر در اروپا و امریکا. تقریبا پس از سه سال بعد از ورود اولین کامپیوتر به ایران، یعنی در سال 1343 و پس از ترور حسنعلی منصور، دوران نخست وزیری هویدا آغاز شد.

در این زمان که هنوز اصطلاح ماشین حساب یا Computing Machine برای معرفی این پدیده جدید استفاده می‌شد، تنها شرکت نفت، دانشگاه تهران و بانک ملی کار با این تکنولوژی جدید را شروع کرده بودند.

در این سال‌هاست که شرکت IBM فعال می‌شود. اما با پیروزی انقلاب نام این شرکت به داده پردازی ایران تغییر می‌کند و با محدودیت‌هایی که بر سر راه واردات کامپیوتر به وجود می‌آید، این رویه تا چند سال محدود و حتی متوقف می‌شود.

اما در میانه دهه 60 یک شرکت خصوصی مبادرت به ورود چند دستگاه کامپیوتر به ایران می‌کند. ذهنیت مدیران و جریانات جنگ تحمیلی باعث شده بود که چندان به این موضوع توجه نشود. پایان جنگ و شروع دولت سازندگی، زمانی بود که اولین کامپیوترها به صورت انبوه وارد شدند. جالب است بدانید که معاون اول وقت رییس‌جمهور (مرحوم دکتر حسن حبیبی) که ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی را بر عهده داشت، برای واژه معادل رایانه، اصراری نداشته و همه جا از واژه کامپیوتر استفاده می‌کردند.

نخستین محموله کامپیوتر در سال 1364 و به سفارش شرکت مخابرات ایران و توسط شرکت نرم افزاری سینا وارد کشور شد. پیش از این تاریخ، کامپیوتر به صورت محدود وارد کشور شده بود که در اختیار چند شرکت خاص مثل شرکت داده پردازی بود. محمد صنعتی در دهه 60، با وارد کردن 80 دستگاه کامپیوتر به سفارش شرکت مخابرات ایران، توانست نام خود را به عنوان فرد پیشگام در ورود این فناوری به ایران ثبت کند. صنعتی می‌گوید: در جلسه‌ای بنا بود کامپیوتر‌های وارد شده را به شرکت مخابرات تحویل دهیم و در این جلسه که تمامی مدیران ارشد آن زمان حاضر بودند، از ما پرسیدند: شما تخمین می‌زنید که در سال 70 میزان تقاضا برای کامپیوتر در ایران چه مقدار باشد؟ من در پاسخ گفتم: 10 هزار دستگاه. در این زمان بود که تمامی حاضران در جلسه به یک‌باره خندیدند. او در ادامه می‌افزاید: طبق آمار، تعداد کامپیوتر‌های وارد شده به ایران در سال 70، بیش از 240 هزار دستگاه بود. 

یکی از جاذبه‌های خانه شاعر فقید، احمد شاملو، در دهکده فردیس کرج در نیمه دوم دهه 60، وجود کامپیوتر شخصی او است. شاملو برای تهیه کتاب کوچه از کامپیوتر شخصی خود استفاده کرد. واژه رایانه از مصدر رایانیدن ساخته شده که در فارسی میانه به معنای سنجیدن، سبک و سنگین کردن، مقایسه کردن، مرتب کردن، نظم بخشیدن و سامان دادن است.