ضرورت ابزار‌سازی برای مدیریت سهام عدالت
گروه بورس|
معاملات سهام در یک هفته گذشته در بازار سهام اگرچه با ضعف تقاضا در بسیاری از نمادهای بورس و فرابورس آغاز شد با این حال پس از گذشت سایه سنگین عرضه احتمالی سهام عدالت، نسبت به دو روز ابتدایی هفته با رونق همراه شد و در نهایت به بازپس‌گیری مقاومت روانی یک میلیون واحدی شاخص کل بورس انجامید.
در طول این هفته اگر چه معاملات بازار سهام به سبب عوامل منفی نظیر مشکلات تکراری زیرساخت‌های معاملاتی و ترس فعالان آن از فشار فروش احتمالی به سبب عرضه سهام عدالت، رونق دو ماه ابتدایی سال را نداشت، با این حال عرضه سهام یادشده در خارج از ساعات فعالیت بازار و اطمینان خاطر سرمایه‌گذاران نسبت به حجم اندک سهام قرار گرفته در معرض عرضه، کم کم با رشد مواجه شده و به ثبت بازدهی نه و نیم درصدی انجامید. در این هفته دماسنج اصلی بازار سهام که ناگزیر به عقب‌نشینی از سطح یک میلیون و ۵۰ هزار واحدی تا کانال 920هزار واحدی بود، توانست در روز پایانی هفته یاد شده بیش از ۴ درصد افزایش یابد و با ثبت صعود ۴۰ هزار و 417 واحدی تا پله یک میلیون و ۲۸ هزار و ۵۳۷ واحد افزایش یابد. در این میان اگر چه عوامل بسیاری ابتدا سبب شد تا روند کلی قیمت‌ها در بازار وارد فاز استراحت شود و شاهد فراز و فرود شاخص کل بورس تهران باشیم اما به نظر می‌آید آنچه توانست تا حد زیادی از نگرانی بازار نسبت به روند پیشروی قیمت‌ها بکاهد اطلاعیه معاملات سهام در شرکت‌های سرمایه پذیر سهام عدالت بود که روز دوشنبه از سوی شرکت بورس و اوراق بهادار تهران در دسترس همگان قرار گرفت. بر اساس این اطلاعیه مقرر شده بود تا سهام تمامی شرکت‌های سرمایه پذیر سهام عدالت که به موجب درخواست افراد دارنده این سهام، به فروش می‌رسید، از طریق معاملات بلوکی و در محدوده قیمتی همان روز انجام شود. به موجب اطلاعیه یاد شده مقرر شده بود تا معاملات سهام در هر روز معاملاتی پس از پایان مهلت قانونی داد و ستد‌ها و حداکثر یک درصد پایین‌تر از قیمت معامله شده در آن روز انجام شود.
رویکرد یاد شده شرکت بورس سبب شد تا خیال بسیاری از سرمایه‌گذاران که تا پیش از این به دلیل افزایش ریسک‌های انتظاری از بازگشت سرمایه خود به چرخه معاملات سهام سرباز می‌زدند در آخرین روز معاملاتی هفته یعنی سه شنبه، اقدام به ارسال حجم عظیمی از سفارش خرید به هسته معاملات کنند. عواملی از این دست اگرچه سبب شد تا اولین مواجهه بازار سرمایه با سهام عدالت بیش از آنکه رنگ و بویی ازجنس خوشحالی داشته باشد به افزایش ریسک و اضطراب در میان سرمایه‌گذاران خرد منجر شود. با این حال از جمله عوامل مهمی که می‌تواند در ماه‌های پیش رو تاثیر قابل توجه بر توسعه فرهنگ سهامداری و پایدار ایران در بازار سرمایه داشته باشد، سهام عدالت است. از این رو توجه به ساز و کار موجود و آنچه باید برای به گردش در آمدن سهام عدالت در بازار سرمایه فراهم شود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در همین راستا، یک کارشناس بازار سرمایه لزوم طراحی و اجرای مجموعه ابزارهایی را برای آزادسازی سهام عدالت ضروری دانست و گفت: باید بتوان از این سیاست‌ها برای بهره‌گرفتن هر چه بیشتر در دستیابی به اهداف اساسی سهام عدالت بهره برد. به گزارش ایرنا، همایون دارابی با بیان اینکه ابلاغیه رهبر معظم انقلاب در مورد آزادسازی سهام عدالت نظیر ابلاغیه اصل ۴۴ یک حرکت مهم و با تاثیرگذاری گسترده در کل اقتصاد کشور محسوب می‌شود، افزود: این ابلاغیه که با هدف هدف گسترش عدالت اجتماعی و توانمندسازی خانوارهای کم درآمد صورت گرفت در خود سه بند اساسی داشت. وی در ادامه به تشریح این موارد پرداخت و گفت: دارندگان سهام عدالت مجازند در محدوده زمانی مشخص مالکیت مستقیم سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر را انتخاب کنند و به تناسب، نقش مدیریتی خود را ایفا کنند. دارابی بند دوم را تدوین و تصویب مقررات مورد نیاز جهت انتقال سهام به صاحبان سهام عدالت توسط شورای عالی بورس دانست و گفت: این مصوبات برای کلیه دستگاه‌های اجرایی لازم‌الاجراست.
وی ادامه داد: همچنین در بند سوم عنوان شده که نسبت به سهام باقیمانده در شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی، شورای عالی بورس موظف است ضمن تشویق ماندگاری صاحبان سهام در شرکت‌های مذکور، از طریق مبادی ذی‌ربط هرچه زودتر زمینه ورود آن شرکت‌ها را در بورس فراهم کنند. این کارشناس بازار سرمایه با اظهار این مطلب که همان‌گونه که در این ابلاغیه آورده شده است تمرکز اصلی به ایفای نقش مدیریتی و انتقال سهام به صاحبان و همچنین تشویق به ماندگاری صاحبان سهام شده است، گفت: البته این امر اکنون کمتر مورد توجه بوده و در مقابل بیشتر بحث فروش سهام و تبعات آن مورد توجه قرار گرفته است.
وی در ادامه به موارد مهم و سه‌گانه‌ای اشاره کرد که باید مورد توجه قرار گیرد و افزود: از سال ۸۵ و شروع بحث سهام عدالت تاکنون کارها برای آشنایی مردم با سهام عدالت کافی نبوده است. در طول این سال‌ها سهام عدالت نه به عنوان سهام مردم که به عنوان سهام دولتی در خدمت وزرا برای تعیین نمایندگان هیات‌مدیره و اداره شرکت‌ها توسط وزرا تلقی شده است. دارابی ادامه داد: همین امر باعث شده است آشنایی خانوارها با این دارایی و ابعاد ارزشمند آن تقریبا صفر باشد. به خاطر همین رفتار دارندگان سهام عدالت به یک نگرانی عمده بازار سرمایه تبدیل شد.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه، نکته مهم در این میان را لزوم ایجاد مجموعه‌ای از ابزار‌سازی‌ها براساس ابلاغیه رهبر معظم انقلاب دانست و گفت: فرهنگ‌سازی و تبلیغات و آموزش برای جلوگیری از برداشت کمک بودن سهام عدالت به جای سرمایه بودن، طراحی ابزار مشارکت مستقیم در مدیریت واحدها توسط میلیون‌ها سهامدار، سرعت بخشیدن به پذیرش شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی برای بازارگردانی سهام پرتفوی و پذیرش سریع و فوری تمامی شرکت‌های پرتفوی سهام عدالت به گونه‌ای که فرصت آربیتراژ (کسب سود از شکاف قیمتی) میان سهام عدالت و شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت ایجاد نشود، از مهم‌ترین اقدامات است. وی در ادامه با تاکید بر اینکه در صورت آماده نشدن چنین زیرساخت‌هایی، این فرصت می‌تواند به خروج بیشتر مردم از شرکت‌های سهام عدالت منجر شود، گفت: طراحی صندوق سهام که براساس مدل رپو سهام جمع‌آوری کند و در آینده سهام دارندگان را عودت دهد نیز از دیگر اقدامات لازم است. طراحی صندوق‌های بیمه اعم از سلامتی و بازنشستگی و مستمری با پشتوانه دارایی سهام، طراحی ابزار خرید اقساطی سهام برای مشتریان عمده سهام، طراحی ابزار دریافت وام در برابر وثیقه سهام، به اجرا درآوردن طرح سهام خزانه برای واحدهای دارای موجودی نقد بالا، حذف حد نهایی ۱۵ هزار میلیارد تومان برای صندوق‌ها جهت فراهم آوردن زمینه ایجاد صندوق‌های بسیار بزرگ، صدور مجوز نهادهای مالی به ویژه مشاوران و سبدگردان‌ها برای فراهم کردن زمینه دسترسی دارندگان سهام عدالت به خدمات مشاوره‌ای سهام یا تجهیز بیشتر نقدینگی برای بازار از دیگر موارد مهمی بود که این کارشناس بازار سرمایه به لزوم طراحی و اجرای آن اشاره کرد. دارابی در ادامه خاطرنشان کرد: باید توجه داشت در صورت تبدیل شدن سهام عدالت به کالای صرفا نقدی و فشار برای فروش آن قطعا دارندگان این سهام متضرر خواهند شد. لذا اتخاذ مجموعه‌ای از سیاست‌ها برای جلوگیری از بروز این وضع برای شرایط کنونی بازار سرمایه حیاتی به نظر می‌رسد.
