مجلس به توپ بسته شد
انقلاب مشروطه، روی کار آمدن دولت ملی مصدق و انقلاب اسلامی، سه واقعه بزرگ تاریخی ایران معاصر است که هرگز از حافظه تاریخی ایرانیان پاک نمی‌شود. اما مهم، فراموش نشدن جزییات این وقایع و عبرت‌گیری از آنهاست. انقلاب مشروطه با به توپ بسته شدن مجلس به دست محمدعلی شاه، در مسیر شکست گام برداشت و گرچه بعدتر مشروطه خواهان با تصرف تهران و عزل شاه، مشروطه را به پا کردند، اما آغاز جنگ جهانی اول، اشتباهات احمد شاه، ظهور رضاخان و اختلافات مشروطه‌خواهان و مشروعه‌خواهان، در نهایت مشروطه را از مسیر خود تا حد زیادی منحرف کرد. دوم تیر ۱۲۸۷ ساختمان مجلس شورای ملی توسط قزاقان مسلح روس به فرماندهی کلنل لیاخوف با توپخانه هدف حمله قرار گرفت و آسیب دید. عمر مجلس اول کمتر از دو سال بود و بیشتر وقت آن صرف حل و فصل اختلافات جزیی شد. پایان آن نیز ثمره‌ای خوش برای هیچ یک از گروه‌های درگیر و مردم به همراه نداشت. بدگمانی‌ها، تهمت‌زدن‌ها، سوء رفتارها و... از زمان صدور فرمان مشروطه تا به توپ بستن مجلس همه راه‌های مسالمت‌آمیز رسیدن به تفاهم را به مرور مسدود کرد. این حادثه در دومین سال سلطنت محمدعلی شاه قاجار و در شرایطی که مجلس شورای ملی اولین دوره تجربه قانون‌گذاری را پشت سر می‌گذاشت، اتفاق افتاد. حادثه به توپ بستن مجلس که از خشن‌ترین مقاطع حوادث عصر مشروطه بود، نقطه اوج درگیری نظام استبدادی قاجار با مردم بود. این حادثه در دومین هفته رییس‌الوزرایی میرزا احمدخان مشیرالسلطنه و در شرایطی که محمدعلی شاه با راهنمایی نظامیان روس نقاط مختلف تهران را به ستاد عملیاتی خود علیه مشروطه‌خواهان تبدیل کرده بود، رخ داد. محمدعلی شاه که از زمان مرگ پدرش (مظفرالدین شاه) مایل به سازش و مماشات با رهبران نهضت مشروطه نبود، عملا روبه‌روی مردم، مشروطه‌خواهان و نمایندگان مجلس قرار گرفت. محمدعلی شاه برخلاف تظاهری که در عهد صدارت عین‌الدوله به علاقه‌مندی به مشروطه داشت، از همان آغاز سلطنت به مخالفت با مجلس پرداخت. در مراسم تاج‌گذاری خویش مجلسیان را دعوت نکرد؛ وزراء خود را هم به مخالفت و بی‌اعتنایی به مجلس تکلیف یا تشویق کرد. سرانجام با دستور شاه، قزاق‌ها به مجلس حمله کردند. حمله‌ای که ۳۰۰ کشته و ۵۰۰ زخمی به جای گذاشت. عده زیادی دستگیر و به باغشاه اعزام شدند و برخی در باغشاه به قتل رسیدند. حادثه دوم تیر سبب انحلال مجلس اول و به هم ریختن اوضاع تهران شد، ولی قیام‌هایی در تبریز، گیلان، اصفهان، مشهد و نقاط دیگر رخ داد. با این همه، استبداد صغیر دوامی نداشت و در کمتر از یک سال عمر حکومت محمدعلی شاه قاجار به پایان رسید. روز ۲۵ تیر ۱۲۸۸ تهران به تصرف مخالفان محمدعلی شاه درآمد و در پی این واقعه شاه به اتفاق اعضای خانواده و صد‌ها قزاق مسلح به باغ سفارت روسیه در زرگنده پناهنده شد و شورای ۲۲ نفره‌ای که بعد‌ها تشکیل شد، محمدعلی شاه را از سلطنت خلع کرد.
