از نخست‌وزیری تا اعدام انقلابی؛ 8 ماه

پنجم تیر 1329، حاجعلی رزم‌آرا پس از سقوط کابینه علی منصور، مامور تشکیل کابینه شد. فداییان اسلام در 16 اسفند 1330 رزم‌آرا را اعدام انقلابی کردند. رزم‌آرا که پدر و برادرانش از درجه‌داران ارتش بودند، وارد ارتش شد. یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های رزم‌آرا در این مسوولیت، لشکرکشی به آذربایجان در دوره نخست‌وزیری قوام به منظور سرکوب فرقه دموکرات بود. همزمان او شورش‌هایی در کردستان و جنوب را نیز کنترل کرد و به این ترتیب مورد توجه شاه جوان قرار گرفت. وی موفق شد در سن 47 سالگی در حالی به درجه سپهبدی دست پیدا کند که تا آن هنگام جوان ترین سپهبد تاریخ ارتش ایران به شمار می‌رفت ترور نافرجام شاه در 15 بهمن 1327 در دانشگاه تهران که برخی آن را اقدامی هماهنگ و به رزم‌آرا نسبت می‌دادند نخستین اقدام او برای تسویه حساب سیاسی عنوان می‌شود. در جریان این حادثه رزم‌آرا به عنوان رییس ستاد ارتش در همدستی با شاه شماری از شخصیت‌های دردسرساز در عرصه سیاسی را دستگیر، سرکوب و وادار به تبعید کرد. از جمله این افراد دکتر مصدق و آیت‌الله کاشانی بودند که این امر نخستین جرقه‌های رویارویی آنها با رزم‌آرا بود. دیگر اقدام رزم‌آرا برای نزدیک شدن به هسته مرکزی قدرت ارتباط با اشرف پهلوی بود. البته هیچ سندی مبنی از وجود یک رابطه عاشقانه میان این دو در دست نیست مگر نامه‌ای که اشرف پهلوی هنگام خروج از کشور در آن برادرش را به سپهبد رزم‌آرا که در این زمان به‌طور کامل مورد اعتماد دربار قرار گرفته بود، می‌سپارد. رزم‌آرا بالاخره توانست به هسته قدرت نزدیک‌تر شود. در حالی که «  علی منصور»، نخست‌وزیر وقت قرار بود از طرف مجلس استیضاح شود، به ناگاه در روز پنجم تیرماه 1329 به جای آنکه راهی مجلس شود، از سمت خود استعفاکرد و راه ایتالیا را در پیش گرفت تا به عنوان سفیر ایران در آن کشور مشغول به کار شود و حاجعلی رزم‌آرا مامور به تشکیل کابینه شد. به این ترتیب قدرت در دست مردی قرار گرفت که پیش‌تر برای نیروهای اجتماعی شمشیر را از رو بسته بود و در حالی که گمان می‌رفت به شاه نزدیک است روز به روز از او دور می‌شد.  از آنجا که رزم‌آرا به عنوان یک نظامی وارد مدار قدرت سیاسی شده بود، این موضوع بر بسیاری از سیاستمداران گران آمد و با آنکه او تقریبا از سال 1326 پا در سیاست گذاشته بود و سودای نخست‌وزیری در سر داشت اما در چینش کابینه با مشکل اساسی روبه رو شد. بسیاری از شخصیت‌هایی که از مدت‌ها پیش برای عهده داری پست‌های وزارت در نظر گرفته بود، حاضر به قبول همکاری با یک نخست‌وزیر نظامی نبودند. ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ خورشیدی سپهبد رزم‌آرا نخست‌وزیر محمدرضا پهلوی که برای شرکت در یک مجلس ختم در مسجد شاه حضور یافته بود در حیاط مسجد به وسیله یکی از اعضای جمعیت فداییان اسلام به نام خلیل طهماسبی به ضرب گلوله به هلاکت رسید.