حق آقایی دلار چقدر است؟

محمدرضا  منجذب

مقبولیت دلار در معاملات بین‌المللی منافع زیادی را برای اقتصاد امریکا در پی داشته و خواهد داشت. هنگامی که ارزش دلار کاهش می‌یابد، این به منزله مالیاتی است که دولت امریکا غیرمستقیم از شهروندان خود و دیگر کشورهای دنیا دریافت کرده است که به حق آقایی دلار معروف است. به عنوان مثال فرض کنید یک دلار معادل یک کیلو پنیر (با کیفیت معین) ارزش داشته باشد. وقتی ارزش دلار نصف می‌شود، اکنون دو دلار معادل همان مقدار پنیر است. در فاصله زمانی که امریکا حجم پول خود را گسترش می‌دهد که موجب کاهش ارزش دلار می‌شود، ابتدا با یک دلار یک کیلو پنیر را می‌خرد و چون طی زمان ارزش دلار کم شده است فروشنده متضرر می‌شود. به‌عبارت دیگر قیمت کالا برای امریکا نصف شده است  و این مالیاتی است که کشور دیگر به امریکا داده است. اصولا حربه کاهش ارزش پول ملی (ارزان‌تر کردن ارز) برای کشورهای قدرتمند اقتصادی در برهه‌هایی از زمان اتفاق افتاده است که به جنگ ارزها نیز معروف است. 

آقای ترامپ اخیرا بارها اشاره به این موضوع داشت که چرا چین یوهان را (به‌صورت مصنوعی) ارزان نگه می‌دارد  و باید آن را گران کند. ارزانتر بودن یوهان به‌منزله ارزان‌تر بودن کالاهای چینی برای خریداران آن می‌باشد و موجب صادرات آن می‌شود. داعیه ترامپ اینست که چین باید یوهان را در برابر دلار گران کند تا بدین طریق کالاهای امریکایی برای چینی‌ها ارزانتر شود.

بر اساس آمارهای مستند امریکا طی سده اخیر 95 درصد ارزش دلار را کاهش داده است (حال به‌دلیل سیاست‌های انبساطی برای مخارج داخلی و بین‌المللی خود و جنگ‌ها و...) . این بدان معناست که 95 درصد هزینه‌های خود را از طریق حق آقایی دلار براحتی کسب کرده است. بر اساس آمار منتشره در سال 2018 حدود 40 درصد معاملات با دلاراست، 64 درصد ارزهای بین‌المللی موجود به دلار است، 63 درصد بدهی‌های بین‌المللی به دلار است، و 59 درصد وام‌های بین‌المللی به دلار است. به‌عبارت دیگر مجموع ارقام مذکور چیزی حدود دو برابر موجودی دلار امریکا است. حجم موجود دلار حدود 5000 میلیارد دلار است و لذا مجموع آنها به 10000 میلیارد دلار می‌رسد که در سطح بین‌الملل بین کشورهای مختلف در چرخش است. و با کاهش 95 درصدی ارزش دلار طی سده اخیر می‌توان گفت امریکا به قیمت امروز 9500 میلیارد دلار از کشورهای جهان بابت حق آقایی دلار به جیب مبارک زده است و هزینه جنگ‌ها و غیره را در دنیا از کشورهای دنیا گرفته است.