ریسک بالای فرونشست زمین برای تهران و 17 استان
گروه راه و شهرسازی|
علی بیت‌اللهی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ریسک فرونشست زمین در پهنه‌های استانی و شهری را اعلام کرد و گفت: تهران و ۱۷ استان کشور در خطر بالای فرونشست زمین قرار دارند که علت آن خشکسالی‌های ممتد چندین ساله در کشور از یک سو و استحصال بی‌رویه آب‌های زیرزمینی از سوی دیگر است.
بیت‌اللهی در گفت‌وگو با پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، میزان فرونشست زمین در استان‌ها و شهرهای کشور را بر اساس آخرین مطالعات انجام شده، تشریح کرد و بر ضرورت کاهش ریسک این مخاطره‌ها که هم‌اکنون بسیاری از زیرساخت‌های شهری، برون‌شهری، راه‌ها و دیگر زیرساخت‌های کشور را تهدید می‌کند، تاکید کرد.
بیت‌اللهی با اشاره به اینکه بر اساس آخرین آمار سرشماری کشور در ۳۱ استان، جمعیتی برابر با ۷۹ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۲۷۰ نفر زندگی می‌کنند که این جمعیت در ۱۳ میلیون و ۵۹ هزار و ۵۲۲ واحد مسکونی دارای اسکلت و ۹ میلیون و ۷۰۲ هزار و۸۱۵ نفر در واحدهای فاقد اسکلت زندگی می‌کنند، گفت: استان تهران دارای بیشترین جمعیت و تراکم جمعیتی به دلیل قرار داشتن شهر تهران است.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی توضیح داد: بر مبنای مطالعات انجام شده از ۳۱ استان کشور در محدوده ۱۸ استان با خطر بالای فرونشست زمین گسترش یافته است.
اصفهان در صدر پهنه‌های پرخطر
بر اساس اعلام بیت‌اللهی، اسامی استان‌های در بردارنده پهنه‌های با خطر بالای فرونشست زمین به ترتیب گسترش شامل اصفهان، تهران، کرمان، خراسان رضوی، البرز، فارس، یزد، همدان، مرکزی، چهارمحال و بختیاری، آذربایجان شرقی، زنجان، قم، اردبیل، کردستان، آذربایجان غربی، خراسان شمالی، و کرمانشاه هستند. به گفته عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، بر اساس مطالعات انجام شده، استان اصفهان با ۳۱ شهر واقع بر پهنه‌های باخطر بالای فرونشست زمین در ردیف اول از نظر سکونتگاه‌های شهری است که بیشترین زون فرونشست را دارد و بعد از آن استان‌های تهران با ۳۰ شهر، کرمان با ۲۵ و خراسان‌رضوی با ۲۴ شهر رتبه‌های بعدی را از منظر این مخاطره به خود اختصاص داده‌اند. بیت‌اللهی ادامه داد: از نظر تعداد جمعیت شهری نیز استان‌های تهران، خراسان‌رضوی، اصفهان، البرز، کرمان و قم، هرکدام با جمعیتی بالای یک میلیون نفر در ردیف استان‌های با ریسک جمعیتی بالای در معرض خطر فرونشست زمین، قرار دارند. وی با اشاره به اینکه علاوه بر تعداد جمعیتی که ویژگی مهمی در محاسبات ریسک است، تعداد واحدهای مسکونی آسیب‌پذیر را از دیگر مشخصات اساسی در ریسک مخاطرات برشمرد و گفت: طبق آخرین آمار، در میان محدوده‌های واقع بر پهنه‌های با خطر بالای فرونشست زمین، شهرهای استان خراسان‌رضوی وضعیت نامطلوب‌تری نسبت به دیگر شهرها دارند. بعد از آن استان‌های تهران، اصفهان، یزد، کرمان، و قم دارای تعداد واحدهای مسکونی فاقد اسکلت بیشتری واقع بر پهنه‌های فرونشستی با خطر بالا هستند.
وضعیت نامطلوب واحدهای فاقد اسکلت
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی یادآور شد: از آنجایی که واحدهای مسکونی فاقد اسکلت در مقابل واحدهای مسکونی دارای اسکلت، آسیب‌پذیری بیشتری دارند و احتمال فروریزش آنها سریعتر است و در عین حال با دیگر مخاطرات همچون زلزله نیز مقاومت کمتری از خود نشان می‌دهند، به همین دلیل ضرورت دارد تا واحدهای مسکونی همگی با مقاومت ساخته شده و علاوه بر قرارگیری در نقاط امن از نظر زون لرزه خیزی، تلاش شود تا تمامی واحدهای مسکونی مقاوم‌سازی شده و دارای اسکلت شوند. به گزارش «تعادل»، پیش از این، مسعود شفیعی، رییس سازمان نقشه‌برداری کشور نیز اعلام کرده بود که تهران و اصفهان بیشترین میزان فرونشست را در بین کلان‌شهرهای کشور دارند. شفیعی در همین حال از فرونشست زمین در 44 منطقه کشور خبر داده بود. به گفته شفیعی، دشت رفسنجان، استان‌های خراسان رضوی، یزد و اصفهان دچار فرونشست در ابعاد بزرگ هستند، اما بیشترین نرخ فرونشست مربوط به جنوب غرب تهران با ۲۲ تا ۲۵سانتی‌متر در سال است.
فرونشست‌های سریالی تهران
به گزارش «تعادل» سریال فرونشست‌های زمین در پایتخت با حادثه شهران در تابستان سال 95 کلید خورد. جایی که به‌دلیل حفاری مترو و درپی آن انفجار لوله‌های گاز، تصویر متفاوتی از مخاطرات شهری پیش چشم مسوولان و مردم گشوده شد. بعد از این اتفاق بود که بحث فرو نشست در تهران جدی شد و در ادامه فرو نشست در بزرگراه ستاری و مناطق مرکزی شهر بر نگرانی‌ها دامن زد.به همین دلیل بخش خصوصی نیز پا به میدان گذاشت و کمیسیون کشاورزی آب و صنایع غذای اتاق تهران نتیجه تحقیقات خود در این زمینه را با نمایندگانی از دولت و بخش خصوصی به اشتراک گذاشتند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که خطر فرونشست زمین در مناطق 16، 17، 18، 19 و 20 تهران جدی است و این درحالی است که بخش‌های قابل‌توجهی از خطوط راه‌آهن، خطوط مترو، لوله‌های نفت و گاز، جاده‌ها، بزرگراه‌ها و پل‌های ارتباطی پایتخت در این مناطق واقع شده‌اند. بر اساس گزارش اتاق بازرگانی تهران، جنوب پایتخت به‌طور جدی با مخاطرات نشست زمین مواجه است و بررسی‌ها و گزارش‌های مطالعاتی نشان می‌دهد که در میان مناطق 22گانه تهران، در مناطق شمالی و به‌طور کلی در شهر تهران دو عامل برای فرونشست وجود دارد که عامل اول فرسودگی تاسیسات شهری ازجمله فرسودگی لوله‌های آب و نشت آب و در نتیجه نشست زمین ناشی از این عامل است و عامل دیگر حفاری‌های صورت گرفته ازجمله شبکه مترو است که با چند مورد از این فرونشست‌ها در شهر تهران مواجه بودیم.اما در سایر مناطق که عمدتا در جنوب تهران واقع است، به‌دلیل افت آب‌های زیرزمینی و آثار تکتونیکی آن نشست زمین خطری جدی محسوب می‌شود و باید به آن توجهی فوق‌العاده کرد.مطابق این مطالعه، حدود 25کیلومتر از طول کمربندی آزادگان، حدود 28کیلومتر از طول اتوبان قم، حدود 21کیلومتر جاده ساوه و بزرگراه بهشت‌زهرا که همگی این نقاط به عنوان اصلی‌ترین محورهای جابه‌جایی کالا و مسافر در استان تهران شناخته می‌شوند، با پتانسیل فرونشست مواجه هستند. همچنین خروجی‌های راه‌آهن تهران-جنوب و تهران-تبریز، شاخه‌های جنوبی مترو به سمت اسلامشهر و حرم مطهر حضرت امام‌خمینی و همچنین بخش‌هایی از خطوط مترو در مرکز شهر و نیز بخشی از فرودگاه مهرآباد تهران، در این محدوده مخاطره‌آمیز قرار می‌گیرند. در کل، حدود 120کیلومتر خط راه‌آهن و 25کیلومتر از خطوط مترو، حدود 200کیلومتر اتوبان‌های بین‌شهری، حدود 2300کیلومتر راه‌ها و معابر شهری و بین‌شهری اصلی و فرعی، 2 انبار مواد نفتی و سوختی و 44جایگاه پمپ بنزین و 15جایگاه پمپ گاز، 7 ایستگاه گاز، 30 کیلومتر طول لوله نفت و نیز بیش از 70 کیلومتر خطوط فشار قوی و بیش از 200کیلومتر خطوط اصلی گاز در محدوده فرونشست تهران قرار دارد.
