حوصله داشته باشید
شاخص بورس اوراق بهادار تهران که در ده روز گذشته روند نزولی به خود گرفته بود و با افت چند صد هزار واحدی، سبب نگرانی شدید سهامداران شده بود، در روزهای سه‌شنبه و چهار شنبه بار دیگر به مدار صعود بازگشت و حدودا صد هزار واحد از افت روزهای گذشته را جبران کرد. هرچند با توجه به افت روزهای اخیر، بازار سهام باید در روزهای پس از تعطیلات این هفته نیز روند صعودی خود را ادامه دهد تا جبران زیان‌های وارد شده به بازار در روزهای ممکن شود.
در شرایطی که تحت تاثیر تحریم‌های یک جانبه امریکا و سپس شیوع ویروس کرونا، فشار اقتصادی بر اقشار مختلف مردم افزایش یافته و تورم در مرز 30 درصد، حفظ ارزش پس انداز محدود طبقات پایین جامعه را دشوار کرده، بازار بورس در ماه‌های گذشته جور دیگر بازارها را کشیده و این بازار، در یک سال اخیر رشد ارزشی چند صد درصدی را تجربه کرده است. به دنبال رونق عجیب و منحصر به فرد بازار سرمایه، در ماه‌های گذشته تعداد قابل توجهی سهامدار حقیقی جدید به این بازار پیوسته‌اند و نقدینگی قابل توجهی در بورس جذب شده است. این موضوع از یک سو این امید را به وجود آورده که با رونق گرفتن بازار سرمایه از طرفی جذابیت بازارهایی مانند ارز و طلا کاهش می‌یابد و آرامش به این بازارها باز خواهد گشت و از طرف دیگر با استفاده از ظرفیت بورس، امکان تامین مالی طرح‌های اقتصادی و شرکت‌های فعال در آن به وجود خواهد آمد. نکته نگران‌کننده اما نحوه بالا رفتن شاخص بازار سرمایه است. برخی از کارشناسان می‌گویند با توجه به مختصات اقتصاد ایران، رشد با سرعت بالای بازار بورس، می‌تواند بیشتر از آنکه جنبه واقعی داشته باشد، حبابی باشد و اگر در مقابل این حرکت اصلاحات لازم انجام نشود، بازار سرمایه در آینده به چالشی مهم برای اقتصاد ایران بدل خواهد شد.
نگرانی از سقوط ارزش سهام و به دنبال آن خروج سهامداران حقیقی از این بازار در ماه‌های گذشته همواره مطرح بوده و آنچه که در روزهای گذشته رخ داده، نشانه‌ای از تبعات این نگرانی بود. به محض کاهشی شدن روند شاخص بورس، در چند روز بخشی از سرمایه‌گذاران پول خود را از این بازار خارج کردند و از این رو دستگاه‌های دولتی تمام تلاش خود را به کار بستند تا این اعتماد از دست رفته بار دیگر بازگردد.
در کنار آن تبیین جنبه‌های مختلف بازار سرمایه و ماهیت آن برای سرمایه‌گذاران جدید حقیقی نیز اهمیت فراوانی دارد. سوددهی کوتاه‌مدت بازار در ماه‌های گذشته باعث شده، بسیاری از سهامداران تازه وارد این تصور را از بورس پیدا کنند که امکان سرمایه‌گذاری و سپس سوددهی قابل توجه این بازار وجود دارد و به محض افت فاحش به دنبال خروج سرمایه‌هایشان باشند، موضوعی که چه کارشناسان و چه تصمیم‌گیران دولتی بارها بر غلط بودن آن تاکید داشته و از سهامداران خواسته‌اند نگاهی واقعی به این بازار داشته باشند، موضوعی که وزیر اقتصاد نیز بار دیگر بر آن تاکید کرده است.
بورس بازاری میان‌مدت است
فرهاد دژپسند در جدیدترین اظهارنظر خود درباره وضعیت بازار سرمایه گفته: کسانی که می‌خواهند برای بازار سرمایه بیایند باید حوصله به خرج دهند و نگذارند که دیگران از کم‌حوصلگی‌شان سوءاستفاده کنند. او در پاسخ به این پرسش که سیاست دولت برای هدایت بازار بورس چیست، اظهار کرد: دولت اعتقاد دارد که یکی از محیط‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری دارندگان سپرده‌های خرد بازار سرمایه است. این بازار هم اینگونه نیست که به صورت کوتاه‌مدت به آن نگاه کنیم. این بازار می‌تواند از جهات گوناگون برای اقتصاد موثر باشد به این دلیل که هم مأمن خوبی برای نگهداری پس‌اندازها و تامین مالی بنگاه‌ها.وی افزود: ما در بازار سرمایه هم از نظر روش تنوع داریم و هم محیطی ایجاد می‌کند که سرمایه‌ها از جامعه به سمتی برود که تولید به همراه داشته باشد و عرضه افزایش می‌یابد و به تبع آن صادرات بیشتر می‌شود.
وزیر اقتصاد با تاکید بر اینکه سیاست دولت، صیانت از بازار سرمایه است گفت: صیانت معنی خاصی دارد و نباید با تضمین اشتباه گرفته شود. امروز دارای دوم پذیره‌نویسی را شروع کرده است و هرکس اگر پنج میلیون تومان از آن بخرد، ۲۰ درصد تخفیف شامل حالش می‌شود و یک میلیون تومان از ثروت بهره‌مند می‌شود و به سمت عادلانه کردن توزیع ثروت حرکت می‌کنیم.دژپسند با طرح این پرسش که آیا کسانی که دارای اول را خریداری کردند امکان خرید دارای دوم به همان میزان را دارند، اظهار کرد: بله، می‌توانند خرید کنند اما سقف تخفیف مشخص است و بنابراین کسانی که در صندوق دارای اول ۲ میلیون تومان خریده بودند، اینجا هم می‌توانند ۳ میلیون تومان با تخفیف خریداری کنند و بیش از آن دیگر تخفیفی نیست.وی تصریح کرد: بنابراین دولت اگر به دنبال درآمدزایی برای خودش بود نباید ۲۰ درصد تخفیف در نظر می‌گرفت، دولت برای اینکه کار فراگیری برای مشارکت در اقتصاد و توزیع ثروت انجام شود این مسیر را پیش گرفت.
وزیر اقتصاد تاکید کرد: اما کسانی که می‌خواهند برای بازار سرمایه بیایند باید حوصله به خرج دهند و نگذارند که دیگران از کم‌حوصلگی‌شان سوءاستفاده کنند.دژپسند با اشاره به تحولات اخیر بازار سرمایه تصریح کرد: موارد زیادی بر این بازار تاثیر می‌گذارد و لزوماً متأثر از صندوق دارای دوم نیست، هرچند که حتماً تغییراتی به نفع افزایش امید در بازار ایجاد می‌کند اما عوامل دیگری هم دخیل است و هرچه به سمت ثبات برویم بازار سرمایه وضعیت بهتری خواهد داشت.وی یادآور شد: اما بدانیم که پایدار شدن وضعیت بازار سرمایه یک حالت فزاینده مستمر نیست اما امیدواریم در همین سمت حرکت کند.
دعوت از مردم برای دارادوم
یکی از اصلی‌ترین مسائلی که در هفته‌های گذشته به کاهش شاخص منجر شده بود، اختلاف نظر میان وزارت اقتصاد و وزارت نفت بر سر نحوه عرضه دارادوم بود. عرضه‌ای که سرانجام و پس از اختلاف‌نظرهای چند هفته‌ای با نام پالا یکم آماده عرضه شد تا سهامداران امکان خرید آن را پیدا کنند. وزیر اقتصاد با استقبال این اتفاق، از مردم خواسته نسبت به خرید این سهام اقدام کنند.
او گفته: در ۱۰ روز اخیر مشکلاتی ایجاد شد که عوامل واقعی، روانی و یک مقدار هیجانات صورت گرفته در پی این عوامل، نوسانات بورس را مقداری زیاد کرد که خوشبختانه در معاملات سه‌شنبه بازار برگشت و حقیقی‌ها نقش زیادی در آن داشتند. این فرصت برقرار شده تا توزیع بهینه ثروت در میان مردم اتفاق بیفتد. عرضه سهام دولت در شرکت‌ها از طریق صندوق‌های قابل معامله در بورس (etf)، با توجه به مجوزهای دریافتی از دولت تا آخر سال ادامه خواهد یافت و عرضه سهام‌ها شامل شرکت‌های خصوصی و غیردولتی می‌شود.به گفته دژپسند در حال حاضر بر اساس مذاکرات انجام شده با بخش خصوصی در شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، ۱۴۰ شرکت جهت عرضه در بازار سرمایه در حال بررسی هستند که از این میان، حضور ۱۸ شرکت قطعی شده و در حال سیر مراحل پذیرش در بورس هستند. تا پایان آذرماه ۸ شرکت وارد بورس می‌شوند. همچنین، تا پایان شهریور معادل ۱۰ صندوق پروژه وارد بورس می‌شود.
وی با بیان اینکه قصد داریم تا کسی که وارد بورس می‌شود با تنوع عرضه اولیه مواجه شود، اظهار کرد: عرضه شرکت‌های سهامی عام را در دستور کار خود قرار داده‌ایم که اولین در خواست برای ورود به بورس در حال بررسی است. نوسان در دل بازار سرمایه است بنابراین، همیشه باید سرمایه‌گذاری میان مدت را ببینید تا از این سرمایه‌گذاری فایده زیادی ببرید.
دژپسند با تاکید براینکه بازار سرمایه در میان مدت می‌تواند قابل اتکا و اعتماد باشد، افزود: در اجرای قانون اصل ۴۴ قانون اساسی، در واگذاری‌ها اولویت اول ما عرضه بنگاه‌های دولتی از طریق بورس است. اقتصاد ایران به کریدور تامین مالی سومی نیاز داشت که اکنون ثابت شد بازار سرمایه به‌شدت می‌تواند این نقش را ایفا کند. برای هدایت نقدینگی به تولید تکنولوژی به‌شدت این نقش را می‌تواند ایفا کند. برای هدایت نقدینگی به تولید، شفاف‌سازی و رقابتی کردن محیط، بورس بهترین مسیر است.
بازار بورس در حالی به تعطیلات چند روزه آخر هفته رفت که پس از چند روز کاهش جدی، دو روز پایانی را با روندی مثبت تمام کرد و همین امر امیدها برای بازگشت به مدار مثبت را در میان سهامداران بیشتر کرد. هرچند مسوولان دولتی و کارشناسان بازار تاکید دارند که نوع نگاه به بازار سرمایه باید تغییر کرده و مردم باید صبر داشته باشند اما کاهش جدی ارزش سهام در کوتاه‌مدت می‌تواند صبر بسیاری از صاحبان نقدینگی خرد را تمام کند و این موضوع در گام نخست به انتقال دوباره سرمایه‌ها به بازارهای موازی مانند ارز و سکه و در گام بعدی به سلب اعتماد از بورس منجر می‌شود، موضوعی که در شرایط فعلی اقتصاد ایران، مدیریت آن برای دولت ساده نخواهد بود.
