کیفیت معمای بزرگ خودروی‌روسی

«فربد زاوه»، کارشناس خودرویی: پدرخوانده‌های قطعه‌سازی، مانع از انحصارشکنی می‌شوند 

 فرشته فریادرس | «خودروهای روسی به ایران می‌آیند؟» این پرسشی است که طی روزهای اخیر در محافل رسانه‌ای زیاد مطرح می‌شود. هرچند هنوز اطلاعات دقیقی در این زمینه در دسترس نیست، اما شنیده‌ها حاکی از این است که سه مدل خودرو جدید از محصولات UAZ روسیه از پاییز امسال به بازار خودرو ایران عرضه می‌شود. براساس اطلاعات دریافتی کارخانه‌ای به وسعت حدود ۲۵ هزار متر مربع برای تولید سه مدل پیکاپ تک و دو کابین دو دیفرانسیل و شاسی بلند پاتریوت از سری محصولات تولیدی UAZ در برنامه است. البته خبر حضور روس‌ها در بازار خودروی ایران، اولین‌بار بعد از مصاحبه روز سوم اسفند ۱۳۹۷ «ویکتور کلادوف»، مدیر سیاست‌گذاری منطقه‌ای و بین‌المللی سازمان فناوری‌های پیشرفته روسیه قوت گرفت. البته این تصمیم به دلیل تشدید تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا تاکنون جنبه عملیاتی پیدا نکرد. حال این روزها بار دیگر، سناریوی حضور خودروهای روسی در کشور گویا رنگ واقعیت به خود گرفته است؛ آن هم نه در قالب واردات، بلکه با تولید محصولات روسی در ایران. اما اکنون این پرسش قابل طرح است که چرا خودروهای روسی؟ آیا این خودروها می‌توانند جایگزین مناسبی برای خودروهایی خارجی باشند که از بازار ایران خارج شدند؟ و چند پرسش دیگر که با فربد زاوه کارشناس صنعت خودرو در میان گذاشتیم. زاوه در این گفت‌وگو به بیان چند واقعیت درباره ورود خودروهای روسی به بازار ایران می‌پردازد و می‌گوید: اینکه ورود خودروهای روسی، باعث شکسته شدن انحصار در بازار خودرو می‌شود، تصور غلطی است. به گفته این کارشناس خودرو، خودروهای روسی از آنچنان کیفیتی برخوردار نیستند که بخواهند چینی‌ها را از بازار ایران خارج یا بازار خودرو را متحول کنند. او می‌گوید: بنابراین تا زمانی که وزارت صمت با کلونی قدرت اداره می‌شود، انحصار همچنان هست. زاوه معتقد است تا زمانی‌که دست پدرخوانده‌ها که نقدینگی زیادی هم دارند از صنعت قطعه‌سازی قطع نشود، انتظار شکستن انحصار شبیه یک رویا است. 

     روس‌ها می‌آیند ؟

سال ۹۷ بود که خبر‌هایی مبنی بر حضور یک خودروساز روسی در ایران منتشر و گمانه زنی‌های متفاوتی در مورد نحوه حضور، شرکت ایرانی طرف مذاکره خودروساز روسی، قیمت خودرو‌های روسی و... مطرح شد. این در حالی بود که با اعمال دوباره تحریم‌های ظالمانه امریکا علیه ایران دوباره برند‌های مشهور دنیا که با اجرایی شدن برجام به ایران آمده بودند از ترس تحریم‌ها، از بازار ایران رفتند و تقریباً خودرو‌های چینی در بازار خودروی ایران بی‌رقیب ماندند.

چینی‌ها نیز شاید به دلیل همین بی‌رقیب بودن در بازار خودروی ایران، گاهی ایران را تهدید به ترک بازار خودرو می‌کنند. اما گویا این روزها سناریوی حضور خودروهای روسی در کشور قوت بیشتری گرفته است: آن هم نه در قالب واردات، بلکه با فرض تولید محصولات روسی در ایران. البته خبر حضور روس‌ها در بازار خودروی ایران، بعد از مصاحبه روز سوم اسفند ۱۳۹۷ «ویکتور کلادوف»، مدیر سیاست‌گذاری منطقه‌ای و بین‌المللی سازمان فناوری‌های پیشرفته روسیه قوت گرفت. او در حاشیه نمایشگاه ایرو ایندیای ۲۰۱۹ طی مصاحبه‌ای اعلام کرد که این شرکت برای تولید و مونتاژ خودرو‌های خود در بازار برخی از کشور‌ها نظیر ایران آماده بوده و بدین‌منظور مذاکراتی را نیز با مقامات ایرانی مربوطه داشته است. از این‌رو و بر اساس ادعای منابع خبری روسیه خودروهای روسی به مانند خودروهای چینی وارد جاده‌های ایران خواهند شد.  البته این ادعا، از سوی مقامات دولتی و متولیان صنعتی کشور، به صورت رسمی تایید یا رد نشد. از این رو، مشخص نشدکه آیا مذاکراتی از سوی ایران با روس‌ها برای حضورشان در ایران صورت گرفته است، یا خیر. اما اخبار غیررسمی این گزاره را تایید می‌کرد که مذاکراتی با خودروساز بزرگ روسیه برای تولید محصولات این شرکت در ایران انجام و توافقاتی نیز به دست آمده است. براساس آنچه در همان زمان عنوان می‌شد، مشارکت احتمالی ایران و روسیه بر مبنای یک قرار برد – برد تنظیم خواهد شد. به عبارتی روس‌ها به دنبال گرفتن سهمی از بازار خودروی ایران هستند و درمقابل ایران نیز قصد دارد در مشارکت با روسیه سبد تولید محصولات خودرویی‌اش را متنوع‌تر و کاهش تولید خود را از این طریق جبران کند. اما این در این میان بحث تحریم‌ها همچنان مساله ساز بود. آن‌هم برای کشوری مثل روسیه که به قواعد تحریم علیه ایران پایبند است. هرچند برخی بر این باورند که تحریم روی خودروهای روسی برای حضور در ایران کمتر از سایر برندها است و بنابراین امکان تولید محصولات مشارکتی در ایران وجود دارد. 

    مشخصات خودروهای روسی

حال به نظر می‌رسد این روزها، خبر رقیب جدی برای خودرو‌های چینی در بازار خودروی ایران جدی‌تر شده است. هر چند این خبر رسما تأیید یا تکذیب نشده است، اما شنیده‌ها حکایت از آن دارد که قرار است سه مدل خودرو جدید از محصولات UAZ روسیه از پاییز امسال به بازار خودرو ایران عرضه می‌شود، که کارخانه‌ای به وسعت حدود ۲۵ هزار متر مربع برای تولید سه مدل پیکاپ تک و دو کابین دو دیفرانسیل و شاسی بلند پاتریوت از سری محصولات تولیدی UAZ در برنامه است. گزارش‌ها از منابع مختلف نشان‌دهنده آن است که این مدل پیکاپ‌ اخیراً بعد از گذراندن تست‌های لازم، موفق به اخذ مجوز شماره‌گذاری شده‌اند و احتمالا از اواخر پاییز سال جاری عرضه آنها به بازار ایران آغاز خواهد شد. در فاز نخست احتمالا پیکاپ تک کابین با قیمتی حدود ۵۷۰ میلیون تومان، نسخه دوکابین با قیمتی حدود ۶۱۰ میلیون تومان و شاسی بلند پاتریوت با قیمتی حدود ۶۵۰ میلیون تومان به بازار عرضه خواهد شد. البته این قیمت‌ها بر اساس شنیده‌ها و به صورت حدودی است و برای اطلاع از قیمت‌های قطعی نهایی این خودرو‌ها باید تا زمان عرضه صبر کرد. 

در همین حال، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در گفت‌وگو با «ایلنا» می‌گوید: در ابتدا باید مساله‌ای را مطرح کرد، اینکه بازار تولید و تجارت خودرو در انحصار بزرگ‌ترین مالک خودروسازی کشور یعنی دولت است و هر کسی بخواهد این انحصار را بشکند و خودرویی جدید را تولید کند باید از پل این انحصار عبور کند. به گفته مهدی دادفر، اکنون خودروساز کم نداریم که مونتاژ خودرو را به دست گرفته‌اند مانند کرمان خودرو و بی‌وای‌دی که خودرو‌های چینی را تولید می‌کردند همه با مشکلات سخت و عجیب روبه رو بودند. البته این موضوع غریبی در تجارت نیست و همه مالکین شرکت‌های خودرو سعی در سرپا نگه داشتن بنگاه‌های خود هستند. زیرا خودروسازی در انحصار دولت است.   البته دادفر روابط حسنه بین ایران و روسیه را در این موضوع موثر دانست و افزود: به همین جهت چنین فعالیت‌هایی را ادامه می‌دهند اما باید در نظر داشت که اکثر کارخانه‌داران روس با شرکت‌ها سرمایه‌گذاران کلان امریکایی رابطه دارند. یعنی احتمال دارد در ابتدای کار یا اواسط کار با مشکلاتی مواجه شویم. دبیر انجمن واردکنندگان خودرو این نکته را هم متذکر می‌شود که بعید است ایرانی‌هایی که سوار ماشین‌های اروپایی شدند، این ماشین توانایی اقناع آنها را داشته باشد و دیگر آنکه اگر این ماشین به تولید برسد رقیبی برای خودروهایی مانند چانگان است. بنابریان باید دید در میان این خودروها می‌تواند جای خود را باز کند یا خیر.

پدرخوانده‌های قطعه‌سازی، مانع از انحصارشکنی می‌شوند

«فربد زاوه»، کارشناس خودرویی: 

هرچند پرسش‌های زیادی در زمینه ورود خودروهای روسی به بازار ایران وجود دارد، برای پاسخ به آنها به سراغ «فربد زاوه» کارشناس خودرویی رفتیم. گفت‌وگوی «تعادل» با این کارشناس خودرویی در ادامه می‌آید: 

   آیا ورود خودروهای روسی به ایران 

واقعیت دارد؟ 

بله، شرکت سروش‌دیزل، که پیش‌تر با عرضه خودروهای سبک تجاری هیوندای در بازار ایران شناخته شده، به سراغ خودروهای سواری برند روسیه رفته است. این شرکت روسی اقدام به تولید نظامی می‌کند. ما در سال ۱۳۸۴ مذاکراتی با این شرکت برای ورود به بازار ایران داشتیم که به دلیل عدم کیفیت محصولات این شرکت، به توافق نرسیدیم و این مذاکره رخ نداد. 

  اساسا با وجود چالش‌هایی که بر سر راه ورود خودروساز روسی به بازار خودرو ایران وجود دارد، آیا باز هم این خودروساز حاضر به ورود به بازار ایران خواهد بود؟! 

از آنجایی که این شرکت روسی در بازارهای جهانی حضور ندارد و فعالیتش تنها در داخل کشور روسیه است. بنابراین با حضورش در بازار ایران با مشکل یا چالش جدی مواجه نخواهد شد. 

  آیا انتخاب خودروهای روسی انتخاب درستی است؟ 

این یک قرارداد مربوط به شرکت خصوصی است و ربطی به دولت ندارد، حال این شرکت با توجه به بررسی‌هایی که خودش انجام داده، به این نتیجه رسیده با این شرکت روسی قرار داد ببندد، به سیاست‌های این شرکت بر می‌گردد و البته این مصرف‌کننده است که در نهایت تصمیم می‌گیرد چنین خودرویی را خریداری کند یا خیر. البته این شرکت قبلا اقدام به عرضه خودروهای سبک تجاری هیوندای در بازار ایران می‌کرد که الان این امکان برایش فراهم نیست به خاطر قوانین سختگیرانه‌ای که از سوی مجموعه وزارت صمت اعمال شده است. بنابراین این یک تصمیم داخلی شرکت وارد‌کننده است. 

  تیراژ تولید این خودروها چه میزان خواهد بود وتا چه اندازه می‌تواند پاسخگوی نیاز داخل باشد؟ 

شاید این خودرو هم بتواند در حد 2 تا 3 هزار تولید داشته باشد و تحویل مردم دهد. اما تصور اینکه 200 تا 300 هزار خودرو تولید داشته باشد تصور غلطی است و امکان‌پذیر نیست. چنین خودرو‌سازی‌هایی یک یا دو سال فعالیت دارند و پس از آن ممکن است از شریان‌های اصلی قطع شود ونتواند به فعالیت خود ادامه دهد. 

  با ورود روس‌ها، چینی‌ها از ایران می‌روند؟

اینکه با ورود یک برند روسی آنهم با این درجه از کیفیت، شرکت‌های چینی که بیشترین سهم را در بازارهای جهانی دارند، ، از ایران می‌روند، فرضیه غلطی است و اصلا اینگونه نیست. 

  به نظرتان با ورود این خودروها، انحصار در بازار خودروی ایران شکسته خواهد شد؟ 

ببینید این تصور که ورود یک محصول روسی آنهم با این درجه از کیفیت، بتواند انحصار را در بازار ایران بشکند اصلا چنین چیزی نیست. این اتفاق در صورتی امکانپذیر است که به یک شرکت بخش خصوصی غیروابسته اجازه بدهیم محصولی با کیفیت بالا و در مشارکت با شرکت‌های قوی وارد بازار کند که چنین چیزی اصلا امکان ندارد و اگر رخ دهد قطعا جای مدیرعاملش زندان خواهد بود. بنابراین تا زمانی که وزارت صمت با کلونی قدرت اداره می‌شود، انحصار همچنان هست. در چرخه معیوب مدیریت وزارت صمت، دو شرکت بزرگ قطعه‌سازی در صنعت خودرو وجود دارند که یکی از آنها متهم به فساد مالی شده و دادگاه دارد. شرکت دیگر نیز روابط خوبی با نهادهای قدرت دارد که توانسته تا این حد بزرگ شود. بنابراین تا زمانی که دست این پدرخوانده‌ها که نقدینگی زیادی هم دارند از صنعت قطعه‌سازی قطع نشود، انتظار شکستن انحصار شبیه یک رویا است.