جهش تولید توسعه اقتصادی

مجید  محسنی مجد

سال گذشته از طرف مقام معظم رهبری، به نام سال رونق تولید نام‌گذاری شده بود. امسال نیز شعار جهش تولید از سوی ایشان انتخاب گردید که این نشان از اهمیت تولید در شرایط کنونی برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور دارد. همان‌طور که همه می‌دانیم، تولید مهم‌ترین نقش را در توسعه اقتصادی هر کشور بر عهده دارد. تولید به عنوان یکی از مولفه‌های مهم رشد اقتصادی درون‌زا، باعث ایجاد ارزش افزوده فراوان گردیده و بر خلاف خام فروشی، درآمد زیادی را نصیب کشور می‌کند. اگر نگاهی به کشورهای توسعه یافته صنعتی بیندازیم، می‌بینیم آنها از طریق تولیدات خود بازارهای جهانی را در دست داشته و از این طریق می‌توانند سیاست‌های خود را در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی به کشورهای دیگر تحمیل کنند. با اینکه در سال‌های اخیر شاهد توسعه چشمگیر بخش خدمات شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری دنیا هستیم، اما تولید همچنان اهمیت بیشتری نسبت به حوزه خدمات دارد. بر اساس آمار سازمان تجارت جهانی هنوز 80 درصد از تجارت کشورها مربوط به کالاست و  تنها 20 درصد به بخش خدمات اختصاص دارد و این نشان از اهمیت بالای تولید در جهان دارد. در کشور ما هنوز بخش‌های زیادی از نیازهای کشور به واردات وابسته است که تأثیر زیادی در کاهش تولید ناخالص ملی دارد. معمولا دولت‌ها برای جلوگیری از این موضوع، سیاست‌های مختلفی اتخاذ می‌کنند که یکی از آنها تعیین مالیات برای کالاهای وارداتی است که معمولا به نفع مردم نیست؛ چرا که در صورت نبود کالای باکیفیت داخلی، مردم مجبور خواهند بود تا کالاهای بی‌کیفیت خریداری کنند. معمولا کشورهایی که بر تولید تمرکز می‌کنند، می‌توانند از یک سو به نیازهای جامعه خود پاسخ داده و از طرف دیگر شاخص تولید ناخالص ملی را مثبت نگاه دارند. باید توجه داشت که هر شغل مرتبط با تولید نیز به‌طور متوسط از سه شغل دیگر حمایت و پشتیبانی می‌کند. از سوی دیگر، راه‌اندازی کسب و کارهای جدید تولیدی معمولا به راه‌اندازی بخش‌های تولیدی مرتبط با آن نیز می‌انجامد. برای مثال افزایش کارخانجات تولیدی، نیاز به بسته‌بندی را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر افزایش واحدهای تولیدی سبب ایجاد بخش‌های تولیدی جدید برای تبدیل مواد اولیه به کالایی با ارزش افزوده بالا خواهد شد که شاید در حالت عادی تقاضایی برای آن وجود نداشته باشد. هیچ فرایندی همچون تولید نمی‌تواند منجر به ایجاد اشتغال و توانمندسازی اجتماعی شود. جهش تولید به معنای ایجاد و گسترش مشاغل جدید با تخصص‌های متنوع خواهد بود. این امر نقش بالایی در شاخص توسعه انسانی ایفا خواهد کرد و مردم را صاحب منزلت و نقش‌آفرینی در اقتصاد و جامعه می‌کند. در گذشته دو رویکرد در قبال رونق رابطه تولید و توسعه اقتصادی وجود داشت؛ رویکرد مبتنی بر جایگزین‌سازی واردات که به معنای رفع نیاز از محصولات خارجی و تولید داخلی بود و دیگری گسترش صادرات که نیازمند آزادسازی و شناور‌سازی بازار کالایی و مالی داخلی با بازار جهانی بود. به نظر می‌رسد جهش تولید خواهد توانست هر دو رویکرد را محقق سازد.پژوهش‌ها نشان داده است که جهش تولید نه‌تنها با رویه‌های ناتوانمند‌سازی عمومی مقابله کرده و قدرت خرید و انعطاف مردم در برابر فشار تورمی را کاهش می‌دهد، بلکه خود مستقیما باعث کاهش تورم می‌شود. جهش تولید نقدینگی را در مسیری هدفمند هدایت می‌کند و از افزایش سرگردان آن پیشگیری می‌کند.جهش تولید همچنین باعث جهش درآمدهای مالیاتی دولت نیز می‌شود و این امر دست دولت در سرمایه‌گذاری‌های جدید و افزایش خدمات اجتماعی خصوصاً برای اقشار آسیب‌پذیر را باز می‌کند. جهش تولید به معنای افزایش کمی واحدهای تولیدی، افزایش درآمدهای واحدها و نیروی کار فعال در آنها، و به تبع افزایش درآمدهای دولتی خواهد بود و این امتیازی است که بازارهای مالی و پولی به خودی خود در اختیار قرار نخواهند داد.درباره موضوع تولید و جهش تولید بحث فراوان است که در مقالی دیگر باز به آن خواهم پرداخت. نام‌گذاری این سال به نام جهش تولید امر مبارکی است. البته این بدان معنا نیست که فقط سال 99 به جهش تولید اختصاص داشته باشد، بلکه این تازه آغاز راه است. همان‌طور که روستو معتقد است بعد از جهش تولید ما به مرحله رفاه خواهیم رسید و تجربه نیز ثابت کرده افزایش درآمدها در جامعه به رفاه اجتماعی و اقتصادی منجر خواهد شد اما همانطور که گفته شد، سال 99 تازه آغاز راه جهش تولید است و دوره آن ممکن است سال‌ها به طول بینجامد. نام‌گذاری این سال از سوی مقام معظم رهبری نقطه عطفی برای ایجاد ساز و کارهای اقتصادی و تولیدی کشور در راستای این مفهوم است. بررسی و پژوهش در خصوص این مفهوم و چگونگی ایجاد ساز و کارهای آن چند وقتی است که در گروه توسعه صنایع بهشهر آغاز شده و امیدواریم شاهد نتایج خوبی در مسیر جهش تولید باشیم.