چالش‌های مدیریتی بورس

عباس آرگون

بازار بورس تهران، در طول ماه‌های گذشته به عنوان یکی از مهم‌ترین عرصه‌های سرمایه‌گذاری اقتصاد ایران خود را معرفی کرد و سودهای قابل توجهی که این بازار در مدتی کوتاه نصیب سهامدارانش کرد باعث شد روند جذب نقدینگی در این بازار سرعت قابل توجهی بگیرد. از همان روزهای ابتدایی آغاز حرکت رو به رشد شاخص کل بورس، کارشناسان این نگرانی را مطرح کردند که حتی در صورت فراهم بودن تمام مقدمات لازم نیز، این سرعت بالا، کار را برای مدیریت بازار دشوار می‌کند.

در کنار آن ذات بازار سرمایه با افت و خیز همراه است و این ابتدایی‌ترین اصلی‌ است که باید صاحبان سرمایه در بورس به آن معتقد باشند اما در عمل ما شاهد آن بودیم که بورس با سرعت بالایی رشد شاخص داشت و سهامداران تازه کار این بازار را تنها محلی دیدند که می‌تواند در مدتی کوتاه سرمایه‌هایشان را چند برابر کند. وقتی این تلقی غلط شکل می‌گیرد، باید تبعات امروز بازار را نیز پیش‌بینی کرد. شاخص در طول هفته‌های گذشته روند رو به رشد خود را متوقف کرده و با هر سقوط ارزشی، شاهد آن هستیم که عده‌ای از مردم پول خود را از این بازار خارج کرده و به فکر حضور در عرصه دیگر هستند. صرف همین امر برای اقتصاد ایرات می‌تواند تبعات جدی داشته باشد. رشد بورس باعث شده میزان جذابیت بازارهایی مانند دلار و سکه کاهش پیدا کند اما در صورتی که حرکت نزولی سهام ادامه داشته باشد، احتمال آنکه بار دیگر با ورود نقدینگی جدید، نظم بازارها بر هم بریزد افزایش خواهد یافت. در کنار آن، وقتی دولت اعلام کرد که بازار سرمایه حمایت می‌کند و مردم بدون ترس پول خود را وارد آن کنند، دو نکته مهم فراموش شد. نکته نخست آنکه بورس ایران هنوز زیرساخت‌های لازم برای انتقال پول‌های جدید به عرصه تولید را ندارد و از این رو با وجود آنکه نقدینگی زیادی جذب شده، عملا بسیاری از فعالیت‌های مولد نتوانسته‌اند به این پول دسترسی پیدا کنند. از سوی دیگر وقتی این حجم از سرمایه‌گذار جدید، جذب بازار می‌شود، باید مقدمات لازم برای فعالیت تمام آنها فراهم شود. قفل شدن هسته معاملات یا مشکلاتی که برای برخی کارگذاری‌ها به وجود آمد، خود نقشی مهم در کاهش اعتماد مردم به بازار سرمایه داشت. در کنار تمام آنها برخی ابهامات مدیریتی و تصمیم‌گیری مانند تعلل در عرضه دارا دوم و اختلاف‌نظر میان دستگاه‌های دولتی در این زمینه، خود به عاملی برای شروع افت بورس بدل شد. در حالی که اگر بناست بازار سرمایه نقش محوری پیدا کند و در جذب نقدینگی و انتقال آن به تولید سرنوشت ساز باشد، هیچ یک از این چالش‌های مدیریتی نباید تکرار شوند.