ماجرای بورس با صندوق‌های سرمایه‌گذاری
بازار سرمایه یکی از پربازده‌ترین بازارهای مالی برای سرمایه‌گذاری شمرده می‌شود. بازار سرمایه نیز برای سرمایه‌گذاری نیاز به دانش اساسی دارد و اگر افرادی دانش لازم را برای سرمایه‌گذاری ندارند می‌توانند از روش‌های دیگر سرمایه‌گذاری در این بازار استفاده کنند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از این روش‌هاست همچنین این صندوق‌ها ساده‌ترین و مطمئن‌ترین راه برای جذب سرمایه‌های عمومی در یک کشور هستند. عمر صندوق‌های سرمایه در دنیا به بیش از یک قرن می‌رسد اما ظهور صندوق‌ها به شکل امروزی از نیمه قرن نوزدهم میلادی آغاز شد. به‌طوری که تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در امریکا از 68 صندوق در سال 1940 به 9599 صندوق در سال 2019 رسیده است. باتوجه به کاهش سود بانکی طی سال‌های اخیر در کشورهای مختلف این صندوق‌ها رونق یافتند و هر روز بیش از پیش شدند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ایران
از سال 1386 صندوق‌های سرمایه‌گذاری کشور شروع به فعالیت کردند و در حال حاضر بیش از 200 صندوق سرمایه‌گذاری در بازار کشورمان فعال است. به‌طور تقریبی ارزش سرمایه تحت مدیریت صندوق‌ها نزدیک به هزار و ششصد هزار میلیارد ریال است. این رقم نشان‌دهنده افزایش محبوبیت و اطمینان مردم به صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. اما این صندوق‌ها مناسب چه کسانی است؟
صندوق سرمایه‌گذاری مسیری مطمئن و سودده را در بازار سرمایه سپری می‌کند و برای کسانی که دانش و وقت کافی ندارند گزینه‌ای مناسب و سودده است. بازار سهام به دلیل اینکه توانایی حفظ ارزش‌ها در برابر تورم و همچنین سوددهی بالایی دارد برای سرمایه‌گذاران جذاب است اما این جذاب بودن به سادگی نیست و گاهی همراه با زیان است. سرمایه‌گذارانی که دانش کافی ندارند باید با روش غیر مستقیم وارد بورس شوند چراکه روش مستقیم هم زیان ده است و هم می‌توانند موجبات ایجاد صف‌های طولانی برای خرید و فروش یک سهم را مهیا کنند. به همین دلیل روش‌های
غیر مستقیم کم ریسک‌تر و سودده‌تر هستند مانند خدمات سبدگردانی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری.
صندوق سرمایه‌گذاری با دارا بودن تمام ویژگی‌های خدمات سبدگردانی این مزیت را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند تا بتوانند با سرمایه‌های خرد خود در سهم‌های بزرگ و بنیادی شریک شوند. در بیان ساده‌تر صندوق سرمایه‌گذاری مکانی است که سرمایه خرد افراد حقیقی و حقوقی را جمع‌آوری کرده و تحت نظر مدیریتی حرفه‌ای در دارایی‌های مختلف و بصورت کلان سرمایه‌گذاری می‌کند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار فعالیت می‌کنند و مهم‌ترین مزایای آنها عبارت‌اند از: 1. مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها 2. استفاده از قدرت جمعی سرمایه‌گذاری 3. عدم نیاز تخصصی به سواد مالی 4. نقدشوندگی بالا 5. شفافیت اطلاعات 6. بازدهی قابل ملاحظه در مقایسه با سایر بازارهای مالی
همچنین متداول‌ترین شیوه دسته‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر مبنای ترکیب دارایی‌ها است که بر این اساس صندوق‌ها به سه دسته اصلی با درآمد ثابت سهامی و مختلط تقسیم می‌شوند. 1. صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت 2. صندوق سرمایه‌گذاری سهامی 3. صندوق سرمایه‌گذاری مختلط
براساس گزارشات سازمان بورس طی یک سال گذشته میزان بازدهی صندوق‌های با درآمد ثابت 39.8 درصد، صندوق‌های سهامی 117.6 درصد و صندوق‌های مختلط 69.4 درصد بوده است. با نگاهی به این اعداد به راحتی می‌توان متوجه شد که میزان سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت کمتر از دو گزینه دیگر است و صندوق‌های سهامی بیشترین بازدهی را داشته‌اند. همانطور که گفته شد صندوق‌های مختلط به دلیل اینکه حد میانی دو صندوق دیگر هستند بازدهی متوسطی نسبت به آنها داشته‌اند و از لحاظ میزان بازدهی در بین این دو صندوق قرار گرفته‌اند. موارد مذکور میزان متوسط بازدهی کل صندوق‌های سرمایه‌گذاری 81.6 درصد بوده است.
بامقایسه میانگین وزنی بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سال گذشته می‌توان دریافت که؛ در اوراق بهادار با درآمد ثبات 25.95 درصد و در صندوق‌های مختلط 197.41 درصد و در سهام 439.95 درصد بازده داشته‌اند. همچنین باتوجه به تغییرات شاخص کل بورس تهران این بازده در مقایسه با سال گذشته 433 درصد بوده است. با بررسی عملکرد سه ماهه نخست سال جاری صندوق‌ها می‌توان دریافت که در خردادماه 5، 904 سرمایه‌گذاری توسط حقوقی‌ها در اوراق بهادار با درآمد ثابت انجام شده و 226 سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مختلط، 1، 255 سرمایه‌گذاری در سهام و در کل
7، 636 تعداد سرمایه‌گذاری توسط حقوقی‌ها طی ماه مذکور در صندوق‌های بورسی انجام شده است و در خردادماه حقوقی‌ها مشتری صندوق سرمایه‌گذاری اختصاصی بازگردانی نبوده‌اند. باتوجه به ترکیب دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری طی خردادماه می‌توان گفت: بیش از 73.06 درصد صندوق اختصاصی بازارگردانی در اختیار سهام و حق تقدم سهام است و 20.28درصد دارایی این صندوق در گواهی سپرده و سپرده بانکی خلاصه می‌شود.
ارزش دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری طی خردادماه 2، 777، 233 میلیارد ریال بوده و ارزش سهام این صندوق‌ها معادل با 826، 529 میلیارد ریال بوده است. و تقریب به 1.94 درصد از این دارایی‌ها در سایر بازارها و همچنین 0.40 درصد دارایی صندوق‌ها به صورت نقدی بوده است. بیش از 42.61درصد از دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری توسط گواهی سپرده و سپرده بانکی اداره می‌شود . تنها 29 درصد از کل این دارایی‌ها در اختیار سهام و حق تقدم سهام است.
ابطال صندوق‌ها در بازار سرمایه روشی عادی و معمول است و طی آخرین ماه از فصل بهار 197، 349 میلیارد ریال از معاملات سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس و فرابورس این ابطال انجام شد و همچنین 260، 819 میلیارد ریال نیز سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری صادر شد. طی این ماه 1، 634، 368 میلیارد ریال معالات نرمال (خرد و بلوک) در بورس تهران انجام و 734، 911 میلیارد ریال معاملات در بازار اول و دوم پایه فرابورس انجام شد و ارزش سهام صندوق‌ها به ارزش کل بازار بورس تهران و بازار اول و دوم پایه فرابورس ایران به 1.59 درصد رسید. در نهایت می‌توان گفت که انتخاب صندوق‌های سرمایه‌گذاری انتخابی هوشمندانه برای ورود به بازار سرمایه است اما باید دقت داشت که انتخاب از میان 200 صندوق سرمایه‌گذاری موجود در ایران صندوقی متناسب با بودجه و عملکرد درست آن است.
