تورم و نظام بودجه‌ریزی
علی‌اکبر نیکو اقبال
در دهه‌های گذشته، بسیاری از دولت‌ها با رسیدن به این جمع‌بندی که نظام اقتصاد بازار بهترین تعیین‌کننده سطح قیمت‌ها و وضعیت اقتصادی کشور است و از این رو همین شیوه را در سال‌های گذشته در بسیاری از کشورهای توسعه یافته دیده می‌شود. در این فضا حتی افزایش قیمت کالاها نیز نمی‌تواند نگرا‌‌ن‌کننده باشد. وقتی در یک اقتصاد، بازار و رقابت حکمفرما باشد، این امری طبیعی است که قیمت یک کالا افزایش پیدا کند، زیرا شرکت‌هایی به فناوری‌های جدید دست پیدا می‌کنند، کالاهایی با کیفیت بالاتر و قیمت پایین‌تر عرضه می‌شود و تولیدکننده یک محصول اگر می‌خواهد در بازار باقی بماند باید با توجه به تغییرات خود را وفق دهد.در این فضا وقتی قیمت یک کالایی بالا می‌رود، نشان‌دهنده آن است که فضا برای سرمایه‌گذاری در این حوزه باز شده و به این ترتیب اقتصاد حرکت طبیعی خود را پی می‌گیرد. در ایران اما هرگز توجه به این اصول اقتصادی صورت نگرفته است. ما هنوز بر اساس تصمیم‌های شخصی و بدون توجه به شرایط واقعی اقتصاد تصمیم‌گیری می‌کنیم
در اقتصاد ایران، برای دورانی طولانی وابستگی به پول نفت بسیار گسترده بوده و در سال‌هایی بیش از 80 درصد از منابع دولت از طریق نفت پاسخ داده شده است. این امر مقدمه بیماری هلندی است که برای دورانی طولانی در اقتصاد ایران دیده شد و به افزایش جدی تورم انجامید.این در حالی است که در بسیاری از کشورها، امروز مالیات و درآمدهای پایدار بیش از 70 درصد درآمدهای دولت را شامل می‌شود و به این ترتیب تکانه‌های بین‌المللی به عاملی برای افزایش نرخ تورم یا بالا رفتن مشکلات دولت بدل نمی‌شود.حتی در سال‌هایی که دسترسی به درآمدهای نفتی کاهش یافته نیز باز خبری از اتکا به درآمدهای پایدار نیست. ما می‌‌بینیم که در طول سال میزان نقدینگی در اقتصاد ایران 30 درصد افزایش پیدا می‌کند که عامل بخش مهمی از این موضوع، چاپ پول جدید از سوی بانک مرکزی است.در کنار آن این پول‌های جدید نیز به زیرسازی و افزایش بودجه عمرانی منجر نمی‌شود، بلکه اقتصاد ایران بخش مهمی از منابع را صرف امور جاری می‌کند. در کنار آن، تعداد قابل توجهی از نهادهای فرهنگی و غیراقتصادی از دولت ایران بودجه‌ای بسیار گسترده دریافت می‌کنند و این در حالی است که حتی دولت‌هایی که با مشکلات جدی مواجه نیستند نیز چنین خرج‌هایی ندارند.تا زمانی که ما به سمت استفاده از تجارت علم اقتصاد حرکت نکنیم و در نظام بودجه‌ریزی و مدیریت اقتصادی کشور تغییری جدی ایجاد نکنیم، نه‌تنها تورم که بسیاری از مشکلات در دیگر حوزه‌ها نیز به جای خود باقی خواهد ماند.
