اوراق دولتی از رونق افتاد

رقیه  ندایی| 

پانزدهمین روز مهرماه سال جاری بود که نوزدهمین مرحله حراج هفتگی بدهی دولتی برگزار شد اما؛ این برگزاری در شرایطی بود که بانک‌ها و موسسات مالی هیچ گونه سفارشی در سامانه‌های بازار بین‌بانکی و مظنه‌یابی شرکت مدیریت فناوری بورس ثبت نکردند. در جریان 19مرحله حراج‌های هفتگی انجام شده 69هزار و 161میلیارد تومان اوراق فروخته شده است و برآوردها نشان می‌دهد برای پوشش کسری بودجه از محل فروش اوراق باید تا پایان سال هر هفته 5تا6هزارمیلیارد تومان اوراق فروخته شود که با ادامه روند موجود انجام این مهم بعید به نظر می‌رسد. همچنین بیستمین مرحله حراج‌های هفتگی اوراق بدهی دولتی، هفته آینده با عرضه 6هزار و710 میلیارد تومان اوراق بدهی ادامه می‌یابد. اغلب کارشناسان اقتصادی از سال گذشته گفتند که بودجه 99 نگرانی‌های متعددی دارد و ممکن است دولت سختی زیادی برای تامین این بودجه بکشد. یکی از مهم‌ترین راهکاری‌های پیشنهادی کارشناسان برای جبران کسری بودجه سال جاری فروش اوراق دولتی بوده و است. براساس برآورده‌ها دولت سعی دارد برای جبران کسری خود حداقل 150 هزار میلیارد تومان از کسری بودجه اوراق دولتی را منتشر کند. اگر فرض بر این موضوع بگیریم که 30 هفته حراج داشته باشیم، دولت باید در هر هفته بیش از 5 میلیارد تومان اوراق به فروش برساند تا به هدف خود برسد و کسری بودجه عظیم خود را جبران کند. از زمان شروع حراج اوراق دولتی نوزده هفته گذشته است. در اصل بیش از نیمی از هدف گذاری دولت گذشته و دولت زمان کمی برای جبران کسری بودجه خود دارد و بیش از 5 هزار میلیارد تومان عقب افتاده است که باید در عرضه‌های بعدی جبران کند. براساس نمودارهای آماری موجود بیش از 70.5هزار میلیارد تومان اوراق دولتی به فروش رسیده است. این در صورتی است که میزان فروش نا چیز هفته نوزدهم را نادیده بگیریم. در تمامی هفته‌ها به جز هفته‌های اول فروش، بی‌میلی در فروش اوراق دولتی دیده می‌شود و با یک نگاه خیلی کوتاه می‌توان فهمیده که بانک‌ها بی میلی شدیدی برای خرید این اوراق دارند. فروش این اوراق از سیزدهمین روز خردادماه سال جاری آغاز شد و در اولین هفته عددی در حدود 26.5 هزار میلیارد تومان تقاضا برای خرید اوراق دولتی ثبت شد و وزارت اقتصاد و امور دارایی تنها با 5.1 هزار میلیارد تومان آن موافقت کرد. می‌توان گفت حراج در اولین هفته خود بسیار پررونق بود. این رونق در هفته دوم نیز تکرار شد و هفته دوم حراج دولتی بیش از 22هزار میلیارد تومان تقاضای خرید ثبت شد و وزارت اقتصاد تنها با 4.9 هزار میلیارد آن موافقت کرد. در دو هفته ابتدای فروش اوراق دولتی، دولت با بانک‌ها بر روی سود 15 درصدی برای اوراق سه ساله توافق کردند. این بدان معناست که  درصد سودی که از سوی دولت پیشنهاد شد با استقبال بانک‌ها مواجه شد. در هفته سوم اوضاع کمی فرق داشت و در این حراج که 27 روز از خردادماه رخ داد، تقاضای حدود 14.6 هزار میلیارد تومانی از سوی بانک‌ها و موسسات مالی انجام شد اما؛ وزارت اقتصاد با فروش 900 میلیارد تومان اوراق دولتی چهارساله با سودی 15.6 درصد موافقت کردند و می‌توان گفت این هفته اولین هفته‌ای بود که فروش اوراق به‌شدت کاهش و سود افزایش داشت. هفته چهارم شرایط فروش اوراق دولتی رونق خوبی به خود گرفت و دولت دو اوراق دوساله با سودی 15 درصدی پیشنهاد داد و درنتیجه بانک‌ها و موسسات مالی درخواستی 13.3 هزار میلیاردی ثبت کردند. دولت نیز با نیمی از این تقاضا موافقت کرد و 6.1 هزار میلیارد تومان اوراق دوساله با سود 15.6 درصد فروخته شد. در پنجمین هفته یعنی 10 تیرماه، دو نوع اوراق دوساله و چهارساله منتشر شد که بانک‌ها تقاضای حدود 11.7 هزار میلیارد تومان ثبت کردند و وزارت اقتصاد با فروش 6.3 هزار میلیارد تومان از این اوراق با نرخ‌های بیش از نرخ‌های پیشنهادی موافقت نمود. اوراق دوساله با سود 16.5 درصد و اوراق چهارساله را با 17.5 درصد به فروش رسانید. مهم‌ترین و برجسته‌ترین نکته تا پیش از هفته پنجم، کاهش تقاضای بانک‌ها برای خرید اوراق دولتی و افزایش سود این اوراق است.  از هفته ششم، روش‌های فروش اوراق دولتی کمی متفاوت شد، یعنی به غیر از حراج روش‌های دیگری نیز برای فروش در نظر گرفته شد. یعنی وزارت اقتصاد بخشی از اوراق خود را به روش حراج در بازار میان بانک‌ها به فروش می‌رساند و همچنین از هفته مذکور بخش مهمی از این اوراق در بازار سرمایه و فرابورس عرضه شد. در این هفته اوراق به صورت دوساله و چهارساله برای فروش عرضه شدند و بانک‌ها تقاضایی 5.7 میلیارد تومانی برای خرید این اوراق داشتند. دولتی‌ها نیز با فروش 2 هزار میلیارد از تقاضای ثبت شده موافقت کردند. در این بین سود اوراق دوساله افزایشی شد و این افزایش حدود نیم واحد درصد بود که نسبت به هفته گذشته به 17 درصد سود اوراق 4 ساله با 7 دهم درصد صعود به 18.2 درصد رسید. طی این هفته مبلغی حدود 3 هزار میلیارد تومان از اوراق دولتی در بازار سهام فروخته شد و در نهایت هفته ششم 5 هزار میلیارد اوراق هدف‌گذاری فروخته شد، یعنی مبلغی درست و طبقه‌بندی شده. هفته‌های بعد نیز کمی متفاوت‌تر شد و در هفته هفتم و هشتم، سه نوع اوراق یکساله، دوساله و سه ساله منتشر شد و نرخ سود اوراق روند صعودی به خود گرفت و برای اوراق یکساله در هفته هشتم 17.9 درصد و اوراق دوساله به 18.9 درصد و برای اوراق 3 ساله به 19.9 درصد رسید اما؛ در هفته هفتم رقمی در آستانه 6.2 هزار میلیارد تومان اوراق توسط بانک‌ها و 1.7 هزار میلیارد تومان در بورس فروخته شد. در نهایت در هفتمین هفته 7.9 هزار میلیارد تومان اوراق دولتی و در هفته هشتم 6.2 هزار میلیارد تومان فروخته شد. از هفته دهم تا هجدهمین هفته، میزان تقاضای بانک‌ها برای خرید این اوراق کاهش یافت. پس از حراج 14 مردادماه، نرخ اوراق یک ساله از 18.9 درصد بیشتر نشد و نرخ اوراق دوساله نیز به 20 درصد و اوراق سه ساله نیز به 21 درصد رسید. براساس آخرین بررسی‌ها در هفته دهم در اجماع 2.8 هزار میلیارد تومان اوراق فروخته شد که از این میزان حدود 1.5 هزار میلیارد تومان آن توسط بانک‌ها در فرآیند حراج بوده است. در یازدهمین هفته تقاضای بانک‌ها به 2 هزار میلیارد تومان رسید و در این بین دولتی‌ها تنها با 1.4 هزار میلیارد آن موافقت نمودند و در این هفته نیز 3 هزار میلیارد تومان اوراق دولتی فروخته شد. هفته دوازدهم نیز وزارت اقتصاد با نیمی از درخواست بانک‌ها موافقت کرد تا 4.5 هزار میلیارد تومان اوراق دولتی در بورس و توسط بانک‌ها خریداری شود. در حراج بعدی که 4 شهریورماه رخ داد دولت خوب عمل نکرد و تنها 1.8 میلیارد تومان در بازار بورس فروخت که براساس برآورده‌ها و پیش بینی‌ها این میزان فروش کم به هیچ عنوان به نفع دولتی‌ها نخواهد بود. در هفته بعدی یعنی چهاردهم، تقاضای بانک‌ها کاهش یافت و دولت با 190 میلیارد تومان آن موافقت کرد و تنها 2.1 هزار میلیارد تومان در بازار سرمایه به فروش رسانید و در مجموع 2.3 هزار میلیارد تومان اوراق در بازار فروخت. در حراج بعدی دولت توانست مبلغ درست و به تعداد پیش بینی‌ها جذب کند یعنی 5 هزار میلیارد تومان و از این 5 هزار میلیارد تومان 2.6 هزار میلیارد توسط بانک‌ها و 2.8 هزار میلیارد تومان توسط نهادهای مالی خریداری شد. هفته شانزده و هفته هفدهم نیز خوب بود. در هفته شانزدهم بانک‌ها 2.9 هزار میلیارد تومان اوراق ثبت کردند و دولتی‌ها به‌طور تقریبی با همه آنان موافقت کردند و در بازار سهام نیز 160 میلیارد تومان اوراق فروخته شد و در نهایت این رقم به 3.1 هزار میلیارد تومان رسید و در هفته هفدهم وزارت اقتصاد موافقت خوبی با این درخواست دولتی داشت و 170 میلیارد تومان نیز دربورس فروخته اما؛ این هفته را می‌توان بسیار کم‌رونق دانست. در هفته‌های هجدهم و نوزدهم نیز استقبال خوبی از اوراق دولتی نشد و این دو هفته را می‌توان کم اقبال‌ترین هفته‌ها دانست.

    بازار سرمایه چه کرد؟

بازار سرمایه روز گذشته روند خوبی را تجربه کرد و حقیقی‌ها نیز مبلغی در حدود هزار و 700 میلیارد تومان وارد بازار سرمایه کردند. همچنین ارزش معاملات خرد 16 هزار و 850 میلیارد تومان بود و حقیقی‌ها نیز 77 درصد یعنی 13 هزار میلیارد تومان سهام خریداری کردند و مازاد خرید آنان حدود 10 درصد از معاملاتشان بود. حقیقی‌ها بیشترین اقبال خود را به گروه‌های «فلزات اساسی»، «فرآورده‌های نفتی»، «مخابرات» نشان دادندو حقوقی‌ها نیز برآیند معاملات خود را نسبت به گروه‌های «هتل و رستوران»، «محصولات کاغذی» تمام کردند. نمادهای «شتران»، «اخابر»، «وبملت» بیشترین افزایش سهام توسط حقیقی‌ها داشتند و نمادهای «بپاس»، «دی»، «سمگا» نیز قابل توجه حقوقی‌ها بود. در روز گذشته نیز سهام حقیقی‌ها در 142 نماد افزایش و سهام حقوقی‌ها در 93 نماد به بیش از یک میلیارد تومان رسید که جمع مالکیت‌ها در دسته نخست دو هزار و 340 میلیارد تومان و تغییر مالکیت در دسته دوم نیز 640 میلیارد تومان بود. ارزش سهام عدالت درمقایسه با روز گذشته، 194 هزار تومان 1.3 درصد افزایش یافت و ارزش سبد 532 هزار تومانی و یک میلیون تومانی سهام عدالت به 15 میلیون و 417 هزار تومان و 29 میلیون و 29هزار تومان رسید. بنابراین، ارزش 60 درصد قابل فروش سبد 532 هزار تومانی سهام عدالت به 9میلیون و 250 هزار تومان رسیده است.