چرا تزریق ارز بانک مرکزی با تقاضای اندک مواجه می‌شود؟

گروه بانک و بیمه|  محسن شمشیری|

بانک مرکزی روز (99.7.22) و در دومین روز اجرای سیاست جدید ارزی، حدود ٧٨ میلیون دلار ارز به صورت اسکناس در بازار متشکل معاملات ارزی در نرخ‌های حاشیه بازار عرضه کرد.به رغم این میزان عرضه و امکان خرید هر صرافی به میزان ۵٠٠ هزار دلار در بازار مذکور، صرفا حدود 1.5 میلیون دلار توسط صرافی‌ها خریداری شد که این امر حاکی از فقدان تقاضای موثر در بازار برای ارز به صورت اسکناس است.

همچنین گزارش‌های دریافتی از سامانه نیما حاکی از این است که حدود ١٨٠ میلیون دلار ارز به صورت حواله ارزی توسط صادرکنندگان در بازار عرضه شده است. این میزان عرضه ضمن رشد ١٠ درصدی نسبت به روز کاری گذشته، حاکی از استقبال صادرکنندگان به عرضه ارزهای خود در نیمه دوم سال است.با توجه تجارب سالیان قبل که در نیمه دوم سال عرضه ارز صادرکنندگان بیشتر می‌شود، پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آینده عرضه ارز صادرکنندگان رشد معناداری یافته و بدین‌ترتیب تقاضای واردکنندگان برای ارز را تامین کند. با وجود عرضه 78 میلیون دلاری اسکناس و 180 میلیون دلاری حواله ارزی، این پرسش وجود دارد که چرا تقاضای زیادی برای این عرضه ارز وجود ندارد و تنها 1.5 میلیون دلار تقاضا داشته است. لازم است که بانک مرکزی در کنار انتشار اخبار تزریق 78 میلیون دلاری و تقاضای خرید اندک این ارزها، توضیح دهد که چرا استقبالی صورت نگرفته است؟ و تحلیل کند که شرایط عرضه و تقاضای بازار چگونه تغییر یافته که باعث تقاضای اندک خرید ارز و در عین حال قیمت بالای 31 هزار تومان در صرافی‌ها شده است؟ تحلیل ساده بازار و عرضه و تقاضا نشان می‌دهد که اگر قیمت بالا باشد و در همان حال تزریق و عرضه سنگین ارز صورت گیرد ولی تقاضا کمتر باشد و تنها به اندازه 2 درصد عرضه ارز بانک مرکزی باشد، به این معنی است که بانک مرکزی اساسا یا ارز مورد نظر متقاضیان مثلا دلار را عرضه نکرده و مثلا پول‌های دیگری را به بازار عرضه کرده است یا کف قیمت را بالا اعلام کرده و در نتیجه متقاضیان تمایلی به خرید با قیمت بالا نداشته‌اند یا شرایطی را برای خریدار اعلام کرده که خریدار با محدودیت میزان تقاضا مواجه شود. مثلا خریدار مبلغ معینی را در برابر کد ملی یا مجوز صرافی یا واردات و... دریافت می‌کند و قیمت هم بالاست و در نتیجه متقاضیان به این بازار مراجعه نمی‌کنند. همه این موارد به معنای مداخله در مکانیزم قیمت‌ها و محدود کردن عرضه و تقاضاست یعنی با وجودی که 78 میلیون دلار را به بازار برده اما قیمتی روی آن گذاشته و شرایطی را تعیین کرده که متقاضی برای آن نباشد. همچنین ممکن است نوع ارز مورد انتظار مثلا دلار را کمتر عرضه کرده باشد و... در نتیجه از این 78 میلیون دلار تنها 2 درصد آن یعنی 1.5 میلیون دلار فروش رفته است.  اما نتیجه مهم دیگر این است که قیمت ارز همچنان بالاست و در کانال 31 هزار تومان قرار دارد و صرافی‌ها نیز دلار را به قیمت 31580 تومان می‌فروشند. در نتیجه تزریق بانک مرکزی و اعلام سیاست جدید و افزایش سقف خرید صرافی‌ها عملا اثرگذار نبوده و قیمت‌ها همچنان بالاست. از همه مهم‌تر، مردم شاهد کاهش قیمت ارز و قیمت کالاهای دیگر نیستند و هر روز از یکدیگر سوال می‌کنند که نرخ دلار چند است؟ زیرا زندگی همه خانوارها و کسب وکارها عملا به نرخ دلار وابسته شده است؟ این موضوع عملا موجب بی‌اعتمادی فعالان اقتصادی به سیاست‌های اعلام شده می‌شود و انتظار آنها از اجرای سیاستی که بتواند به کاهش قیمت‌ها یا حداقل ثبات قیمت‌ها کمک کند، را جواب نمی‌دهد. هر چند که انتظار نداریم که حراج ارزی صورت بگیرد و قیمت‌ها در مقطعی به‌شدت کاهش یابد و درمقطع دیگر خریداران آن را به قیمت بالا بفروشند و سود ببرند. اما حداقل انتظار این است که بازار برای چند ماه یا چند هفته با ثبات همراه شود و اجازه رشد نرخ دلار داده نشود. 

   ربع سکه 6 میلیون تومان شد 

صبح چهارشنبه 23 مهر 99، قیمت دلار 31 هزار و 600تومان، یورو 37 هزار و 200 تومان و درهم امارات 8 هزار و 660 تومان داد و ستد شد. نرخ اونس جهانی طلا نیز به زیر 1900 دلار کاهش یافته و 1895 دلار معامله شد. با این وجود به دلیل رشد نرخ دلار، قیمت طلا و سکه کاهش کمی داشته است.  قیمت طلای ۱۸عیار هرگرم یک‌میلیون و ۴۶۰ هزار، هر مثقال طلا 6 میلیون و 367 هزار، سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید ۱۶ میلیون و ۱۵۰ هزار، سکه طرح قدیم 15 میلیون و 200 هزار، نیم‌سکه بهار آزادی 8 میلیون و 900 هزار، ربع‌سکه بهار آزادی 6 میلیون تومان و سکه گرمی 3 میلیون تومان معامله می‌شود. 

نرخ فروش دلار در سامانه سنا به 31580 تومان و نرخ خرید دلار 29480 تومان رسید و اختلاف خرید و فروش دلار به 2100 تومان شده است. نرخ فروش یورو 37500 تومان و نرخ خرید یورو 35400 تومان رسید و اختلاف خرید و فروش یورو نیز 2100 تومان شده است. قیمت دلار در صرافی‌های بانکی با کاهش ۲۰ تومانی نسبت به قیمت‌های پایانی روز کاری قبل ۳۱ هزار و ۵۸۰ تومان تعیین شده است. میانگین نرخ دلار معامله شده در تاریخ 22 مهر 99 در سامانه سنا 31050 تومان و نرخ حواله دلار در سامانه نیما نیز به 26499 تومان اعلام شده است. براین اساس اختلاف نرخ دلار نیما و صرافی‌ها به 6 هزار تومان و اختلاف نرخ دلار نیما و دلار آزاد نیز به 7 هزار تومان رسیده است. قیمت فروش دلار در صرافی‌ها با کاهش 20 تومانی نسبت به قیمت‌های پایانی روز کاری قبل 31 هزار و 580 تومان و قیمت خرید دلار نیز 29 هزار و 580 تومان درج شده است.ضمن اینکه قیمت فروش یورو نیز با افزایش نسبت به قیمت‌های پایانی روز کاری قبل معادل 37 هزار و 500 تومان و قیمت خرید یورو 35 هزار و 550 تومان تعیین شده است.نرخ خرید و فروش دلار و یورو در صرافی‌های بانکی و بازار متشکل ارزی متغیر است و متناسب با نوسانات بازار آزاد در طول روز چند بار تغییر می‌کند. گفتنی است، قیمت طلا، سکه و ارز در بازار طی روزهای نخست ابتدای هفته جاری نسبت به روزهای قبل با افزایش همراه شده‌اند که یکی از دلایل اصلی اعمال تحریم‌های مجدد برخی بانک‌های ایرانی است، جو روانی حاکم در بازار ارز موجب شده تا بار دیگر نوسانات شدید قیمتی در بازار به وجود‌ آید و دلار نیز از سد قیمتی 30 هزار تومان عبور کند. در هفته‌های اخیر، تشدید نوسانات ارزی موجب شد تا بازارساز تصمیم جدی برای مدیریت عرضه و تقاضا بگیرد و برهمین اساس علاوه بر افزایش عرضه در بازار با برداشتن سقف فروش در سامانه نیما، از سرگیری فروش ارز سهمیه‌ای و کاهش اختلاف دلار در بازار رسمی و آزاد و البته آزاد شدن فروش ارز پتروشیمی‌ها در صرافی‌های مجاز مقدمات کاهش نوسانات قیمتی را در بازار ارز فراهم کرد.

بانک مرکزی همچنین اعلام کرده از روز دوشنبه 21 مهرماه نیز روزانه 50 میلیون دلار اسکناس وارد بازار خواهد کرد ضمن اینکه سقف خرید بانک‌ها و صرافی‌ها در بازار متشکل ارزی را به 500 هزار دلار افزایش داده است.فعالان بازار پیش بینی می‌کنند با ورود 50 میلیون دلار در بازار و افزایش سقف خرید صرافی‌ها در بازار متشکل، قیمت ارز کاهشی شود کمااینکه بعد از اعلام این خبر نیز دلار حدود هزار تومان کاهش یافت.

با افزایش قیمت ارز در بازار آزاد، قیمت خرید و فروش ارز در صرافی‌های بانکی نیز افزایش یافت؛ قیمت دلار برای اولین‌بار طی روز یکشنبه 20 مهر در صرافی‌های بانکی وارد کانال 31 هزار تومان شد؛ فعالان بازار براین باورند که رشد چشم‌گیر قیمت طلا و ارز و دلار واکنش هیجانی بازار به اقدام جدید امریکا بود که 18 بانک ایرانی را در لیست تحریم‌های ثانویه خود قرار داد.

گفتنی است، با افزایش بیش از 3 هزار تومانی قیمت ارز در صرافی‌های بانکی و کاهش اختلاف قیمت ارز بازار آزاد و رسمی، بانک مرکزی ممنوعیت فروش ارز سهمیه‌ای را به هر کارت ملی برداشت؛ بنابراین صرافی‌ها به هر کارت ملی یک بار در سال 2200 دلار ارز سهمیه‌ای می‌فروشند. پیش از این با دستور بانک مرکزی فروش ارز سهمیه‌ای موقتاً در صرافی‌های بانکی متوقف شده بود