پایان 13 سال تحریم تسلیحاتی ایران
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱، در سال پنجم اجرای برجام روز یکشنبه ۲۷ مهرماه ۱۳۹۹ زمان پایان محدودیت‌های تسلیحاتی و نیز مسافرتی ۲۳ شخص حقوقی ایران است.
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱، بر مبنای دوره‌های زمانی پنج، هشت و ده ساله پس از تاریخ قبول توافق برجام و نه تایید شورای امنیت، تحولاتی ایجاد خواهد شد. از این رو در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ که برابر با ۲۷ مهرماه ۱۳۹۹ است، سال پنجم قبول توافق برجام محقق خواهد شد و بر همین مبنا در این تاریخ دو تحول مهم «لغو محدودیت‌های تسلیحاتی ایران» و «لغو محدویت‌های مسافرتی برخی اشخاص حقیقی» ایران اتفاق می‌افتد.
تحریم‌های تسلیحاتی ایران از اوایل سال ۱۳۸۶ در قطعنامه ۱۷۴۷ تحت الشعاع برنامه هسته‌ای ایران به‌طور محدود وارد شد و بعد از آن در قطعنامه‌های بعدی این تحریم‌ها ولو محدود مورد تایید قرار گرفت، اما با قطعنامه ۱۹۲۹ در سال ۱۳۸۹ تحریم‌های گسترده تسلیحاتی علیه ایران اعمال شد.
در چند ماه گذشته دولت امریکا با وجود خروجش از توافق هسته‌ای در مه ۲۰۱۸، با نزدیک شدن به پایان تاریخ لغو خودکار تحریم تسلیحاتی ایران در ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر) تلاش کرد تا این مساله را به شکل‌های مختلف لغو کند. ترامپ فکر می‌کرد با خروج عجولانه و بدون پشتوانه بین‌المللی‌اش از توافق هسته‌ای توانسته آن را از بین ببرد اما بعد از دو سال هر چند که این توافق در بخش‌های زیادی دیگر اجرا نمی‌شد اما در همان بخش‌های اندک عصبانیت ترامپ و دستگاه سیاست خارجی‌اش را بر انگیخت.
علاوه بر این همراهی نکردن بی‌سابقه اکثریت اعضای شورای امنیت با امریکا در اعمال تحریم علیه ایران یا از بین بردن برجام بیش از پیش او را در این وادی تنها و عصبانی کرد. این در حالی است که ترامپ در روزهای کرونایی حاکم بر جهان و کشورش در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری در نوامبر، روزهای سختی را پشت سر می‌گذارد.
ترامپ برای دو بار سعی کرد از مسیر شورای امنیت و با ارایه یک پیش‌نویس قطعنامه جدید، قطعنامه ۲۲۳۱ را به نحوی ملغی و بی‌اثر کند اما اعضای شورای امنیت یک صدا از این اقدامات پیروی نکردند. در همین راستا امریکا تلاش کرد با ارایه پیش‌نویس قطعنامه‌ای، محدودیت‌های تسلیحاتی ایران که موضوع بند ۵ ضمیمه (ب) و شق ب بند ۶ ضمیمه (ب) قطعنامه ۲۲۳۱ است را مجدد تمدید کند اما این پیش نویس، تصویب نشد. ترامپ تهدید کرد که اگر این پیش نویس تصویب نشود از مکانیسم «اعمال دوباره تحریم‌ها » که در توافق هسته‌ای برای اعضای برجام در نظر گرفته شده است، استفاده خواهد کرد. موضوعی که باز هم با مخالفت اکثریت کشورهای عضو شورای امنیت به جز یک کشور کوچک، دومینیکن مواجه شد. ۱۳ کشور عضو شورای امنیت اعم از اعضای دایم و غیردایم این شورا در نامه‌های جداگانه به رییس شورا بر غیرقانونی بودن اقدام امریکا صحه گذاشتند و آن را رد کردند.
بعد از آن امریکا یک‌جانبه و با استفاده از قدرتش در ۳۰ شهریور (۲۰ سپتامبر) در ابلاغیه‌ای، بازگشت قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت درباره ایران که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ لغو شده‌اند را اعلام کرد. این ابلاغیه با مخالفت ایران و کشورهای عضو شورای امنیت که در میان آنها اعضای باقی مانده در برجام حضور دارند مواجه شد. آنها اعلام کردند که اقدام امریکا مشروع نیست و او با توجه به خروج رسمی از برجام، اهلیت انجام چنین کاری را به عنوان یک عضو مشارکت‌کننده در توافق هسته‌ای ندارد.
با این وجود، امریکا با اعمال تحریم علیه تعدادی از افراد و مقامات هسته‌ای و نظامی و در مرحله بعد تحریم ۱۸ بانک و نهاد مالی ایران به نوعی در تلاش است تا اسنپ بک را یک جانبه و در سطح ملی از سوی خود اجرا کند. این اقدامات هر چند برای ایران به لحاظ اقتصادی و به ویژه در حوزه کالاهای بشردوستانه دشواری‌های زیادی را ایجاد کرده اما مهم‌ترین هدف امریکا که فسخ برجام و مذاکره بر سر توافقی جدید بوده را محقق نکرده است.
به گزارش ایسنا، بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ برخی تعهدات در برجام در زمان‌بندی مشخص پنج، هشت و ده ساله اجرایی می‌شوند. برای تعیین تاریخ دقیق اجرای این تعهدات، تاریخ قبول برجام که ۹۰ روز پس از تایید برجام در ۲۰ ژوییه ۲۰۱۵ است یعنی در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۵ تعیین می‌شود. بر همین مبنا باید گفت که ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ (۲۷ مهر ۱۳۹۹) پنجمین سال اجرایی شدن برجام است و بر همین اساس تعهدات مندرج در برجام باید محقق شود. در این تاریخ، دو تحول مهم در خصوص محدودیت‌های تسلیحاتی ایران و محدویت‌های مسافرتی برخی اشخاص حقیقی اتفاق می‌افتد. هرچند بخش قابل توجهی از برجام بعد از خروج امریکا از این توافق معطل باقی مانده است و کشورهای باقی مانده در این توافق نیز در این مدت نتوانستند از سد موانع و تهدیدات امریکا عبور کنند با این حال بخش‌های حقوقی و سیاسی این توافق با حمایت سیاسی و بین‌المللی همچنان پا برجاست و مهم‌تر اینکه جامعه بین‌الملل برای توافق ژوییه ۲۰۱۵ هنوز احترام و ارزش قائل هستند و از آن حمایت می‌کنند. از این رو ضروری است در روزها و هفته‌های آتی به ویژه با توجه به در پیش بودن انتخابات ریاست‌جمهوری در امریکا، اعضای برجام و شورای امنیت سازمان ملل از اجرای برجام در رابطه با رفع محدودیت‌های تسلیحاتی ایران حمایت سیاسی خوبی را به عمل آورند. بدون شک حمایت و پشتیبانی بین‌المللی از یک قطعنامه شورای امنیتی صرفا حمایت از یک کشور و توافق نیست؛ بلکه حمایت از قوانین و رویکردهای مسالمت‌جویانه برای حل و فصل مشکلات و مسائل جهانی است.
