گرگ و میش بایدن در بازار نفت ایران

نرگس رسولی|

انتخابات امریکا نیز در نوع خود شگفتی‌ساز شده است و در حالی که بسباری از پیروزی مجدد جمهوری‌خواهان صحبت می‌کردند ظاهرا نماینده دموکرات‌ها توسط مردم آمریکا برگزیده شده و قرار است کاخ سفید تحت حاکمیت دموکرات‌ها اداره شود، هر چند که تعدادی از کارشناسان در تحلیل‌هایشان در  مورد آینده امریکا و ارتباط با ایران معتقدند که حضور بایدن در کاخ سفید با وجود اعمال تحریم‌هایی که با امضای کنگره علیه ایران اجرایی شده است موجب شده تا بایدن هم نتواند به سرعت تاثیری در آینده ارتباط با ایران داشته باشد و حداقل برای هر نوع تغییری درآینده برجام منتظر گذر زمان باشیم، اما به هرحال نمی‌توان از تاثیر حضور بایدن بر راس دولت امریکا گذشت. هم‌اکنون و در طی روزهای گذشته حضور بایدن بازار نفت را متحول کرده است و دوباره قیمت‌ها به بالای ٤٠ دلار رسیده‌اند.جوبایدن، نامزد دموکرات، برای ایران نماد تغییر وضع موجود است و تصور می‌شود در صورت پیروزی، یا به برجام برمی‌گردد یا حداقل از سیاست فشار حداکثری دست برمی‌دارد. در هرکدام از این دو حالت احتمالا تحریم‌های این کشور علیه ایران کم شود و شرایط بهبود پیدا کند. البته در بلندمدت نه کوتاه‌مدت. اما به هر حال در طی روزهای گذشته خبر پیروزی بایدن تاثیر مثبت خود را بر بازارهای داخلی ایرانی گذارده و دلار به ٢٦ هزار تومان رسیده و به تبع آن طلا و سکه هم کاهش قیمت داشت. در همین حال بازار جهانی نفت هم افزایشی بوده و قیمت‌ها رشد کرده است که شاید دلیل آن اعتقاد بایدن به توجه به تجدیدپذیرها و کاهش صادرات نفت باشد که قطعا بازار نفت شیل آمریکا را نیز متاثر خواهد کرد.بایدن در طی روزهای مبارزه انتخاباتی‌اش از بازگشت به برجام صحبت کرده در صورت لغو تحریم‌های یک جانبه آمریکا، ایران به سرعت تولید نفت خود را بالا خواهد برد و صادرات را افزایش می‌دهد. در مقابل سایر تولیدکنندگان برای پرهیز از سقوط بیشتر قیمت نفت مجبور می‌شوند تا تولید خود را متناسب با سهم ایران از بازارهای صادراتی تنظیم کنند.برخی تحلیل‌گران بر این باورند برای بازارهای شکننده نفت، نتیجه انتخابات یک خطر دیگر محسوب می‌شود و آن این است که احتمال دارد ایران که یکی از  تولید‌کنندگان اصلی نفت در جهان است نقش خود را در تجارت بین‌المللی بازیابد. این بدان معناست که تحریم‌هایی که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا اعمال کرده و در هفته‌های اخیر نیز تشدید شده است، می‌تواند بالاخره برداشته شود و راه بیش از ۲ میلیون بشکه در روز صادرات نفت خام ایران باز شود. بانک‌های وال استریت از جمله «گلدمن ساکس»، «جی پی مورگان» و «آر پی سی کپیتال»، گفته‌اند در صورت پیروزی بایدن سال آینده شاهد ورود یک میلیون بشکه در روز یا بیشتر نفت خام ایران به بازار خواهیم بود.بلومبرگ نیز اعلام کرده ایران ظرفیت تولید حدود ۳.۸ میلیون بشکه نفت در روز را دارد.به هر روی بازاری که طی ماه‌های اخیر به دلیل شیوع کرونا دچار آسیب جدی‌ شده است، شاید پس از انتخاب بایدن با تحولاتی جدید هر چند کوچک و کوتاه‌مدت مواجه شود.

    راه سخت 

شعیب بهمن از تحلیلگران نفتی درباره تاثیر نتیجه انتخابات آمریکا بر بازار نفت و همچنین احتمال بازگشت ایران به بازار نفت معتقد است: هرچند هنوز دموکرات‌ها راهبرد مشخصی در حوزه انرژی ارایه ندادند ولی با توجه به اینکه به‌صورت سنتی بیشتر طرفدار انرژی‌های نو و پاک هستنند ممکن است اصرار و تاکیدی که ترامپ بر استخراج انرژی به هر قیمتی داشت را به‌نوعی کنار بگذارند یا طرح‌ها را کمرنگ کنند، به این معنا که حضور آمریکا در بازارهای جهانی و حوزه صادرات تا حدی کاهش پیدا کند، هر چند این احتمال نمی‌تواند چندان جدی باشد، به این معنا که اگر رییس‌جمهور دموکرات هم بیاید تا حد زیادی همان استراتژی‌های انرژی را پیگیری می‌کند.این تحلیلگر حوزه انرژی درباره تاثیر حضور بایدن بر مسند ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده بر بازار انرژی ایران تصریح کرد: آمدن بایدن تاثیر قابل توجهی در صادرات نفت ایران دست‌کم در کوتاه‌مدت ندارد، زیرا اساسا اگر بایدن ساکن کاخ سفید شود به سرعت قادر به لغو تحریم‌هایی که دولت ترامپ اعمال کرده، نیست. ترامپ اکثر تحریم‌ها علیه ایران را به کنگره برده در نتیجه لغو آنها نیاز به رای کنگره دارد و شخص رییس‌جمهور به تنهایی نمی‌تواند اقدام به لغو آنها کند، اما در هر حال ترکیب کنگره هم ممکن است تغییر کند. اگر همچنان اکثریت با جمهوری‌خواهان باشد لغو تحریم‌ها در کنگره دشوار خواهد بود، ضمن اینکه باید بایدن هم اعلام نکرده به محض سر کار آمدن تحریم‌های ایران چه سرنوشتی خواهد داشت.وی تاکید کرد: در هر حال بایدن هم صحبت از مذاکره مجدد می‌کند، اما اینکه آیا مذاکره‌ای صورت بگیرد، چه زمانی آغاز شود، طرفین چه شرایطی را بگذارند و اینکه به سرانجام برسد یا خیر قابل بحث و تحلیل جدی است. در نتیجه در کوتاه‌مدت تغییری در وضعیت صادرات نفت ایران ایجاد نمی‌شود و کماکان ایران ناگزیر است که همان راه‌های دور زدن تحریم‌ها را برای فروش نفت ادامه دهد.

    صبوری در تغییرات 

در همین حال مرتضی بهروزی‌فر کارشناس بازار انرژی هم با تاکید بر اینکه انتخاب بایدن تغییری در تولید نفت شیل آمریکا نخواهد داشت، گفت: تولید نفت شیل آمریکا تغییری نمی‌کند زیرا استراتژی دولت آمریکا این است که حداکثر اتکا را به تولید داخلی داشته و کمترین واردات انرژی را داشته باشند. از همین رو، توسعه ذخایر نفت شیل ادامه پیدا خواهد کرد. این کارشناس بازار انرژی افزود: اینکه انتظار داشته باشیم بایدن به سرعت استراتژی را تغییر دهد دور از ذهن است با این حال دموکرات‌ها به محیط‌زیست اهمیت بیشتری می‌دهند اما اینکه تمرکز را از روی شیل بردارد چندان محتمل نیست.وی با بیان اینکه تا زمانی که کرونا وجود دارد و مازاد عرضه را در بازار شاهد هستیم نباید انتظار داشت که قیمت‌ها تغییر پیدا کند، تاکید کرد: اگرچه وضعیت مازاد عرضه وجود دارد اما اگر تحریم ایران برداشته شود بقیه اعضای اوپک پلاس مجبورند جا را برای نفت ایران باز کنند روسیه و عربستان نیازمند قیمت بالای نفت هستند و مجبورند برای حفظ قیمت‌ها تعامل عرضه و تقاضا را حفظ کنند تا جا برای ایران و لیبی باز شود.وی با اشاره به اینکه اگر شیوع کرونا به همین منوال باشد، قیمت نفت تغییر چندانی نمی‌کند، افزود: ۳۵ تا ۴۵ دلار قیمت متعادلی است که هم مصرف‌کننده و تولیدکننده در شرایط کنونی از آن راضی هستند. به گفته بهروزی‌فر بعید است قیمت نفت در ۶ ماهه اول ۲۰۲۱ تغییری داشته باشد مگر اینکه درمان موثری برای کرونا پیدا شود.

    چرخش آمریکایی

حمید حسینی عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی هم معتقد است با پیروزی بایدن قطعا چرخش کاملی در سیاست‌های آمریکا در قبال نفت شاهد خواهیم بود. از آن جا که دموکرات‌ها علاقه‌مندی بیشتری به مسائل زیست محیطی نشان می‌دهند بنابراین پیش‌بینی می‌شود آقای بایدن در نخستین اقدام‌ها توسعه صنعت نفت شیل که محیط زیست را به خطر می‌اندازد متوقف کند؛ همچنین در بسیاری از میادین همچون خلیج مکزیک که برداشت نفت محیط زیست را به مخاطره می‌اندازد، با وضع مالیات‌های جدید و افزایش عوارض همراه خواهد شد بنابراین پیش‌بینی می‌شود توسعه صنعت نفت در آمریکا کند و تولید آن کاهش ‌یابد.این کارشناس نفتی ادامه می‌دهد: با کاهش تولید نفت آمریکا به نظر می‌رسد عرضه نفت مازاد در بازارهای جهانی کاهش یافته و به تبع آن قیمت نفت نیز متعادل‌تر شود.حسینی در خصوص تاثیر سیاست‌های نفتی آمریکا بر صنعت نفت کشورمان هم گفت: در دوران تحریم نفت ایران آمریکایی‌ها با عرضه نفت مازاد خود به بازارهای سنتی نفت ایران همچون هند و چین تلاش کرده‌اند تا جای ما را در بازار نفت بگیرند و از آنجایی که نفت آمریکا از نظر قیمتی مقرون به صرفه‌تر برای خریداران است رقابت در این بازار آنها سخت بود، اما با تغییر سیاست‌های نفتی و کاهش تولید نفت در آمریکا می‌توان امیدوار به بازگشت بازارهای نفت ایران بود.وی افزود: البته سیاست دموکرات‌ها همکاری بین‌المللی در زمینه تنظیم بازار نفت و متعادل کردن عرضه و تقاضا را کاهش می‌دهد و از آن جا که آمریکایی‌ها نقش کمرنگ‌تری در بازار نفت ایفا خواهند کرد تمایلی به همکاری با دیگر کشورها از جمله اعضای اوپک برای کنترل عرضه نخواهند داشت.

    نفت ایران در بازار. چهانی 

در همین حال اسکات شفیلد، مدیرعامل شرکت نفتی پایونیر نچرال ریسورز آمریکا هم می‌گوید؛ بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای در پی پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا خیلی نمی‌تواند مایه نگرانی در سایه شرایط کنونی بازار جهانی نفت باشد.پیروزی جو بایدن، نامزد دموکرات انتخابات ریاست‌جمهوری، راه را برای صادرات دوباره نفت ایران در قالب توافق هسته‌ای باز می‌کند اما حداقل یک سال طول خواهد کشید که شاهد حصول توافق برای افزایش صادرات نفت ایران باشیم.شفیلد ادامه داد: بنابراین من انتظار دارم که در اوایل یا اواسط سال 2022 ایران صادرات خود را به یک و نیم تا دو میلیون بشکه در روز برساند.وی البته مدعی شد که ایران هم‌اکنون نفت خود را از طرق دیگر نظیر عراق به بازار عرضه می‌کند.شفیلد معتقد است در صورتی که واکسن کرونا در سال آینده عرضه شده و به‌طور گسترده توزیع شود تا سال 2022 تقاضای نفت در بازار جهانی 8 تا 9 میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت و به صد میلیون بشکه در روز خواهد رسید.مدیرعامل شرکت نفتی پایونیر نچرال ریسورز آمریکا، می‌گوید بنابراین به نظر من این مساله می‌تواند فضا را برای اوپک و اوپک پلاس در راستای جذب افزایش صادرات نفت ایران فراهم کند.