چه فاکتورهایی در پیش‌بینی بازار مهم اند؟

مراجع و مسوولان باید رسیدگی لازم را درخصوص تمامی موارد در حوزه اقتصاد و بورس را داشته باشند اما نکته مهم‌تر این است که بازار سهام به مدار تعادلی خود بیش از گذشته نزدیک شده است و با این فضای کاری آنچه را که الان در بازار سرمایه انجام می‌گیرد مربوط به اصلاحات گذشته است، بنابراین در حال حاضر آنچنان التهاب منفی در بازار سهام مشاهده نمی‌شود و چه بسا خریدارانی هم در بازار وجود دارد که صرفا به علت جذابیت قیمت سهام وارد بازار شده‌اند. فضای بازار سهام به مدار تعادلی وارد می‌شود. دلیل اصلی که تاثیر خاصی از نرخ دلار در بازار سهام مشاهده نمی‌شود پیش‌بینی نوسات ارز در گذشته است یعنی در گذشته تمامی این احوالات دیده شده بود و ضمن اینکه که ما در حال حاضر قسمت اعظم صنایع و شرکت‌های بورسی تماما با یک نرخ ارزی پایین‌تر از نرخ ارز آزاد در بورس معامله می‌شوند اما پیش بینی و چشم‌اندازی که باعث می‌شود که ما انتظارات تورمی در بازار سرمایه مشاهده کنیم مانند، بورس استانبول و امثال این موارد یکی از شرایطی بورس باعث می‌شود، همچنین اگر نتیجه انتخابات نیز عوض شود بورس تحول چندانی را تجربه نمی‌کند زیرا؛ هدف دونالد ترامپ نزدیک و مذاکره با ایران است و در نهایت با نگاه وی یک توافقی در سطح جهانی رخ می‌دهد یعنی در هر صورت ریاست‌جمهوری بایدن و یا ترامپ یک توافق رخ می‌دهد و تنها تفاوت این دو مسیر حرکت است. وضعیت بازار سرمایه در ماه‌های گذشته به عنوان یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها و مشغله‌های مسوولان اقتصادی کشور مطرح بوده و به نظر می‌رسد هر روز که می‌گذرد، وضعیت این بازار برای تصمیم‌گیران مهم‌تر می‌شود. کارشناسان اقتصادی از چند ماه قبل تذکر می‌دادند که رشد بورس در ماه‌های ابتدایی امسال، اتفاق طبیعی نیست و واقعیت‌های اقتصادی ایران، چیزی خلاف آن را نشان می‌دهد اما متاسفانه در ماه‌های گذشته از سویی مردم، گمان کردند که بازار بورس، همواره سود ده خواهد بود و با قراردادن سرمایه‌هایشان در این بازار سودی دائم به دست خواهند آورد و از سوی دیگر مقامات دولتی با وجود هشدار کارشناسان، پی در پی اعلام کردند که بورس صعودی خواهد ماند و جای نگرانی وجود ندارد. با گذشت چند ماه، حالا وضعیت بازار بورس به هم ریخته و شاخص ریزش طولانی مدتی را تجربه کرده است و در چنین بستری برای سرمایه‌گذاران این نگرانی به وجود آمده که پول‌هایشان را از دست خواهند داد. در وهله اول باید در نظر داشت که آنچه امروز در حال رخ دادن است، نتیجه گوش نکردن به نظر کارشناسان است و آن حرکت پر سرعت صعودی، سقوط اینچنینی را نیز در برخواهد داشت. از طرف دیگر هنوز و با وجود این ریزش‌ها، بورس در ماه‌های گذشته رشدی بیش از 100 درصدی را تجربه کرده و بسیاری از این افراد در این سود شریک بوده‌اند و تنها گروه معدودی که در اواخر تابستان به بازار آمده‌اند با ضرر مواجه هستند

وحید عباسیون، مدیرعامل سرمایه‌گذاری کاریزما ارایه پیش‌بینی از آینده بازار سرمایه را منوط به بررسی شرایط فعلی آن دانست و گفت: یکی از موضوعات مهم در این خصوص، قیمت روز سهام است که خود تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. در این میان، یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که در قیمت هر دارایی اعم از سهام یا دارایی‌های فیزیکی و غیره مطرح است، بحث ارزشِ آن دارایی است. وی اضافه کرد: البته «ارزش» می‌تواند مبنای محاسباتی متفاوت و مختلفی داشته باشد، اعم از ارزش ذاتی، ارزش جایگزینی، ارزش نسبی و ارزش‌های مختلف، حال در بازار سهام بحث ارزش ذاتی و ارزش جایگزینی طی ۲ سال اخیر خیلی باب شده است و خودِ ارزش ذاتی نیز تحت تاثیر دو عامل مهم یعنی جریانات اصلی مورد انتظار دارایی‌ها و نیز بحث هزینه فرصت سرمایه‌گذاری یا همان هزینه سرمایه است. عباسیون تصریح کرد: در یک بازار «کارا» و منطقی باید قیمت به ارزش نزدیک باشد، در اصل باید برابر باشد یا حداقل فاصله زیادی نداشته باشد. حال وقتی ما بحث ارزش ذاتی را مطرح می‌کنیم، بحث جریانات نقدی آتی دارایی‌ها مطرح است که خود آن تحت تاثیر عوامل مختلفی است. در بازار سهامِ ما بحث قیمت دلار و فروش شرکت‌ها تقریبا حرف اصلی را می‌زند.

وی ادامه داد: از ابتدای سال تا مرداد ماه سال جاری رشد زیادی را در سهام شرکت‌ها شاهد بوده ایم که بخشی از این رشد بابت پیش بینی افزایش شرکت‌ها و ارزش دارایی‌های شرکت‌ها و سبب افزایش نرخ ارز و انتظارات آتی از نرخ ارز بود. ولی حالا در یک مقاطعی به دلیل اینکه ورود تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران و منابع سرمایه‌ای در بازار وجود داشت، سرعت این رشد از برآوردهای واقعی که برای شرکت‌ها وجود داشت، بیشتر بود. این موضوع باعث شد که بورس بازدهی خیلی زیادی را تا مرداد ماه کسب کند که خیلی بیشتر از بازدهی سایر بازار‌ها و نرخ ارز بود و از طرفی همین امر سبب شد که از مرداد ماه به بعد شاهد کاهش قیمت‌ها در بازار سهام باشیم. وی فاکتور بعدی موثر بر ارزش را بحث «هزینه فرصت» یا «سرمایه» دانست و گفت: در نظر داشته باشید که نرخ بازده بدون ریسک نیز در این عامل بسیار تاثیرگذار است. به‌طوری‌که اگر نرخ بازده بدون ریسک را اگر همان نرخ اوراق یا نرخ بهره بین بانکی در نظر بگیریم، طی سال جاری نرخ بهره بین بانکی یا حتی سپرده‌های کوتاه‌مدت ابتدا حدود ۱۰ درصد بود و بعد به تدریج افزایش پیدا کرد، ۱۵ درصد، ۱۸ درصد و سطوح فعلی هم که حدود ۲۰ درصد است.

این کارشناس بازارسرمایه ادامه داد: قیمت سهام تا زمانی که نرخ بهره پایین بود، به‌شدت افزایش پیدا کرد، اما از مرداد ماه به بعد همزمان با افزایش نرخ بهره شاهد کاهش قیمت‌های سهام هم بوده ایم. قیمت سهام علاوه بر این ارزش سهام تحت تاثیر یکسری فاکتورهای دیگر مانند بحث ساختار و مکانیزم بازار و نیز رفتار سرمایه‌گذاران هم هست. وی افزود: در یک بازار کارا فرض بر این است که رفتار سرمایه‌گذاران منطقی است و سرمایه‌گذاران بر اساس معیارهای منطقی و عقلایی تصمیم‌گیری می‌کنند. نکته دیگر هم بحث بازارهای موازی است. چون به هر حال بازار سرمایه یک بازار منفک از بقیه بازارها نیست، جریانات پولی و مالی بین این بازارها وجود دارد که از یکدیگر تاثیر می‌پذیرند. عباسیون با بررسی شرایط حاضر بیان کرد: قیمت دلار از مرداد ماه که بورس شروع به کاهش کرد، حدود ۴۰، ۵۰ درصد افزایش داشت. اگر قیمت‌های فعلی را در نظر بگیریم، نسبت به مرداد ماه حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد بالاتر است. در همین فاصله زمانی ما در یک سری از سهام، اصلاحات ۶۰ تا ۷۰ درصدی حتی در قیمت‌ها داشته ایم حتی در شرکت‌های بزرگ هم که یک مدت از آنها حمایت می‌شد، الان شاهد آن هستیم که اصلاحات بیش از ۵۰ درصد اتفاق افتاده است و می‌افتد. وی ادامه داد: براین اساس می‌توان گفت آن رفتار هیجانی که از ابتدای سال باعث شده بود که قیمت‌ها از ارزش واقعی شرکت‌ها فاصله بگیرند و با سرعت خیلی زیادی رشد کنند، الان دیگر وجود ندارد و قیمت‌ها بر اساس نرخ ارز و پیش‌بینی فروش شرکت‌ها اصلاح شده‌اند و چیزی به عنوان سهام گران مطرح نیست. عباسیون در خصوص فاکتور نرخ بهره گفت: نرخ بهره ممکن است از ۲۰ درصد به ۲۲، ۲۳ درصد برسد، ولی این افزایش ۱، ۲ درصدی قابل قیاس با آن افزایش که از ۱۰ درصد به ۲۰ درصد رسید، نیست و به آن اندازه دیگر نمی‌تواند تاثیرگذار باشد.

مدیرعامل سرمایه‌گذاری کاریزما تصریح کرد: یک بخش از کاهش شدید قیمت سهام، به دلیل اصلاح و تطبیق با این افزایش نرخ بهره بود. بازارهای موازی مانند بازار ملک، خودرو و... به لحاظ قیمتی چندان جذاب نیستند و حداقل نسبت به بازار سرمایه جذاب نیستند، زیرا رشد خیلی زیادی را داشته‌اند. عباسیون در پاسخ به این پرسش که کدام صنایع برای سرمایه‌گذاری مناسب ترند، گفت: قیمت‌ها در همه صنایع و گروه‌ها پایین آمده است، به نظر من در حال حاضر خیلی از شرکت‌ها در صنایع مختلف بودجه سرمایه‌گذاری دارند، ولی اول باید طبقه‌بندی صنایع مان را در بازار بررسی کنیم. در بازار طبقه‌های مختلفی از صنایع و شرکت‌ها وجود دارد. منظور من از طبقه‌بندی، بر اساس ماهیت صنعت و اینکه چه چیزی تولید می‌کند، (به‌طور مثال پتروشیمی، فلزی، بانکی، بیمه و...) نیست، بلکه منظور طبقه‌بندی بر اساس محرک‌های رشد قیمت سهام صنایع مانند دلار، دارایی و ... است.