الگوی اقتصاد دیجیتال در دوران تحریم و پساتحریم

مصطفی امینی

دوران انقلاب صنعتی چهارم دوران مدیریت تغییرات راهبردی است. دوران تاثیر تحول دیجیتال بر ارکان اقتصاد است. دوران پذیرش الگوی اقتصاد دیجیتال است. اقتصاد دیجیتال الگویی از اقتصاد است که دارای ویژگی‌های راهبردی است. دوران انقلاب صنعتی چهارم دوران مدیریت تغییرات راهبردی است. دوران تاثیر تحول دیجیتال بر ارکان اقتصاد است. دوران پذیرش الگوی اقتصاد دیجیتال است. اقتصاد دیجیتال الگویی از اقتصاد است که دارای ویژگی‌های راهبردی زیر است:  لازمه درک اقتصاد دیجیتال، درک ویژگی‌های دوران انقلاب صنعتی چهارم است. یکی از ویژگی‌های این دوران گسترش اکوسیستم‌های دیجیتال است. به بیان دیگر، اقتصاد دیجیتال در بافتِ اکوسیستم دیجیتال معنی می‌یابد. اکوسیستم دیجیتال به مثابه یک سیستم اجتماعی-تکنیکی، همچون محیطی است که تلاش‌های اقتصادی دیجیتال در آن ظهور و بروز پیدا می‌کنند. اقتصاد دیجیتال بدون اکوسیستم دیجیتال به سطح اقتصاد شبکه‌ای تقلیل پیدا می‌کند. 

اقتصاد دیجیتال، یک اقتصاد اکوسیستمی (Eco-systematic Economy) است. یعنی مدلی از اقتصاد که بر نگاه شبکه‌ای به اقتصاد با محوریت مزیت‌های تعاملی و خلق ارزش‌های اقتصادی از طریق مشارکت‌های ذینفعان اقتصاد تاکید دارد. در این مدل از اقتصاد، همزیستی شایسته میان نظام اقتصادی با محیط زیست اولویت دارد. در چنین مدل اقتصادی چهار نگاه به مفهوم اکوسیستم وجود دارد: 

اکوسیستم صنعتی مبتنی بر فضای داده‌های صنعتی

اکوسیستم کسب‌و‌کار مبتنی بر فضای داده‌های کسب و کار

مدیریت پلتفرم مبتنی بر فضای داده‌های اقتصادی-اجتماعی

مدیریت شبکه چند کنشگر

اقتصاد دیجیتال، یک اقتصاد فناوری‌مبنا (Technology-Driven Economy) است. اقتصاد دیجیتال یعنی یک اقتصاد مبتنی بر ذینفعان دیجیتال، فناوری دیجیتال، داده‌های دیجیتال، جریان‌های دیجیتال و تراکنش‌های آنلاین. بخشی از اقتصاد دیجیتال، مبتنی بر زیرساخت‌های الکترونیکی است و بخشی مبتنی بر زیرساخت‌های فیزیکی بهبودیافته با فناوری‌های دیجیتال.

اقتصاد دیجیتال، یک اقتصاد داده­ وارسازی شده (Datafied Economy) است. یعنی مدلی از اقتصاد که به تبدیل کردن مولفه‌ها و عناصر اقتصادی به دارایی‌های داده‌ای باکیفیت تاکید دارد و انتظار می‌رود با تسلط بر چرخه حیات داده‌های اقتصادی نسبت به هم‌خلقی ارزش‌های اقتصادی از این داده‌ها اقدام نماید.

تمامی این خصیصه‌ها نشان‌دهنده آن هستند که اقتصاد دیجیتال صرفا یک راهکار موقتی برای سپری کردن دوران تحریم نیست بلکه اقتصاد دیجیتال دستاورد تمدنی ایران آینده است؛ پس برای تمدن‌سازی به آن محتاجیم. در همین راستا، نباید فراموش کرد اگرچه اقتصاد دیجیتال یک پدیده فراسرزمینی است اما نخ این تسبیح باید جایی به اقتصاد ملی ایران متصل باشد و من معتقدم آن نقطه اتصال، «شبکه ملی اطلاعات» است.