کلیات بودجه رد می‌شود؟

مجلس تا پایان سال، دو ماه زمان دارد تا بودجه 1400 را بررسی و تصویب کند. هرچند با گذشت بیش از سه هفته از دریافت لایحه بودجه به نظر می‌رسید وضعیت کلیات مشخص شود اما در عمل نه تنها تکلیف کلیات معلوم نیست که حتی احتمال آنکه مجلس با اصل طرح و برنامه دولت مخالفت کند نیز هر روز بیشتر می‌شود.

با گذشت چند ماه از آغاز به کار رسمی مجلس یازدهم، به نظر می‌رسد، همچنان اختلاف نظرهای سیاسی میان دو قوه، اصلی‌ترین بازیگر در مسیر تعامل بهارستان و پاستور به شمار می‌رود و با نزدیک شدن به فصل انتخابات، این اختلافات بیش از گذشته خود را نشان می‌دهد. دولت روحانی به ماه‌های پایانی کار خود رسیده و بودجه‌ای را تحویل مجلس داده که کمتر از نیمی از آن را اجرا خواهد کرد و ادامه آن در اختیار دولت سیزدهم خواهد بود. از اسفند ماه سال جاری ستاد انتخابات وزارت کشور، رسما آغاز به کار می‌کند و به نظر می‌رسد تا آن زمان، تکلیف جناح بندی‌های انتخاباتی روشن‌تر خواهد شد.

مجلس در ماه‌های گذشته انتقادات فراوانی را به وضعیت اقتصادی کشور و عملکرد دولت در این حوزه وارد کرده و با رسیدن به فصل بودجه‌ریزی، این انتقادات به اوج خود رسیده است. دولت در طرح خود برای بودجه سال 1400 پیش‌بینی کرده درآمدهای نفتی به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کند و علت این تصمیم نیز امید به لغو تحریم‌ها در ما‌های آینده بوده است. با این وجود اما با توجه به اینکه هنوز بایدن کار خود را آغاز نکرده و در مسیر بازگشت به برجام، ابهامات فراوانی وجود خواهد داشت بسیاری از کارشناسان و نمایندگان مجلس نسبت به عملیاتی بودن برنامه دولت، انتقادات فراوانی را مطرح کرده‌اند.

میزان انتقادات مطرح شده تا حدی افزایش پیدا کرده که حتی تایید کلیات بودجه را نیز به ابهام رسانده است. در مسیر تصویب کلیات، در روزهای گذشته بحث‌هایی از برگزاری جلسات مشترک میان دولت و مجلس برای رسیدن به جمع‌بندی در رابطه با بودجه نهایی شده و دو روز قبل رییس‌جمهور و رییس مجلس در جلسه‌ای مشترک به بررسی ابعاد مختلف قانون بودجه پرداختند. حالا خبرهایی که از این جلسه منعکس شده نشان می‌دهد قالیباف خط و نشان‌های جدیدی برای تایید بودجه کشیده است.

عضو کمیسیون تلفیق بودجه 1400 با بیان اینکه در جلسه مشترک رییس‌جمهور و رییس مجلس که با حضور رییس کمیسیون تلفیق بودجه مجلس و اعضای تیم اقتصادی دولت تشکیل شد، دو طرف بر ضرورت همکاری و تعامل بیشتر برای تصویب به موقع قانون بودجه 1400 تأکید کردند، گفت: در این جلسه رییس مجلس با بیان این نکته که لایحه تقدیمی دولت در چارچوب اصلاحات ساختاری موردنظر مقام معظم رهبری نیست، تأکید کرد که تصویب کلیات لایحه تقدیمی دولت در مجلس، منوط به اعمال تغییرات اساسی در آن است. بحرینی اضافه کرد: در این جلسه آقای قالیباف تصریح کرد که لازمه این کار، هماهنگی تنگاتنگ تیم اقتصادی دولت با کمیسیون تلفیق بودجه برای دستیابی به راهکارهای مناسب رفع کسری تراز عملیاتی بودجه است.نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس افزود: در این جلسه با موافقت رییس‌جمهور و رییس مجلس شورای اسلامی مقرر شد کارگروه مشترک مجلس و دولت برای همفکری درباره نحوه بازنگری در بودجه و اعمال اصلاحات ساختاری موردنیاز در آن، تشکیل شود.

   نقش اف‌ای‌تی اف در اقتصاد ایران

جدای از ابهامات و مشکلاتی که در مسیر تصویب بودجه مطرح شده، دولت نیز خواسته‌های خود را دارد. نخستین خواسته دولت، فراهم شدن مقدمات لازم در داخل کشور برای کاهش تحریم‌ها و بازگشت به برجام است. ایران در طول سال‌های گذشته به دلیل خروج امریکا از برجام، تحت فشار سنگین تحریم‌ها قرار گرفته و به دنبال عدم اجرای تعهدات برجامی از سوی کشورهای اروپایی، میزان اجرای تعهدات برجامی خود را نیز به‌شدت کاهش داده است.با این وجود دولت ایران بارها اعلام کرده که در صورتی که تمام طرف‌های برجام به این توافق بازگردند و به تعهدات خود عمل کنند، مشکلی برای اجرای تعهدات خود نخواهد داشت و رییس‌جمهوری گفته که اجازه تعلل و تاخیر در لغو تحریم‌ها را نمی‌دهد. در ادامه اختلاف نظرها میان مجلس و دولت، چند هفته قبل، مجلس طرحی را تصویب کرد که در چارچوب آن، در صورت لغو نشدن تحریم‌ها، ایران آماده خروج از پروتکل‌های منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای نیز خواهد بود، طرحی که دولت اعلام کرد که با آن مخالف است اما با توجه به الزام قانونی آن را اجرا می‌کند.در کنار برجام، موضوع تصویب نشدن اف‌ای تی اف نیز به معضلی جدید تبدیل شده است. مجمع تشخیص مصلحت نظام، چندی قبل با تصویب این لوایح مخالفت کرد، موضوعی که ایران را در فهرست سیاه اف‌ای تی اف قرار داد و در کنار تحریم‌ها، تبادلات بانکی کشور را با محدودیت‌های جدیدتری نیز مواجه کرد.

در شرایطی که حدود یک ماه به آغاز به کار رسمی بایدن در امریکا باقی مانده و رییس‌جمهور جدید امریکا وعده که تحریم‌ها را متوقف خواهد کرد، در صورتی که این لوایح تصویب نشود، باز هم محدودیت‌هایی باقی خواهد ماند. در روزهای گذشته مقامات مختلف دولتی بار دیگر از لزوم تصویب این لوایح سخن گفته‌اند و با توجه به انتشار خبری که مقام معظم رهبری با تمدید مهلت بررسی این لوایح در مجمع تشخیص مصلحت نظام مقامات دولتی امیدوارند که در صورت بررسی مجدد، این‌بار این لوایح تصویب شود و در کنار موضوع تحریم‌ها گشایش جدیدی نیز در این حوزه رخ دهد.ربیعی سخنگوی دولت چند روز قبل درباره اظهارات اخیر علی مطهری درباره خرید واکسن کرونا و ارتباط آن با FATF نیز گفت: در مورد واکسن قبلاً همکاران من در وزارت بهداشت توضیحات مفصلی ارایه دادند، در مورد انتقال پول بنابر قوانین تحریم و قواعد FATF چندین مرحله انتقال پول با مشکل مواجه شد و با موانعی رو به رو بودیم. بطور کلی نپیوستن به FATF آثار خود را نشان خواهد داد قبلا نیز دولت دیدگاه خود را در این زمینه اعلام کرده بود.وی اضافه کرد: امیدواریم در مجمع تشخیص مصلحت نظام در این زمینه بحث کنیم و آنچه به مصلحت کشور است را بتوانیم تأمین کنیم.هرچند گمانه‌زنی‌ها نشان از آن دارد که حتی در صورت نهایی نشدن تصویب این لوایح، امکان خرید واکسن کرونا و وارد کردن آن به ایران در ماه‌های آینده وجود خواهد داشت اما قرار گرفتن در فهرست سیاه، به معنی دشوار شدن تعامل با بانک‌های بین‌المللی است که برای اقتصاد ایران مضر خواهد بود. در روزهای گذشته صحبت‌های مقامات دولتی از نشان از آن دارد که آنها آماده نرمش در برابر خواسته‌های مجلس در لایحه بودجه هستند اما اینکه اساسا خواسته‌های نمایندگان تا چه میزان مورد تایید دولت باشد و مسائلی مانند تحریم و اف‌ای‌تی‌اف چه سرنوشتی پیدا کنند، ابهامات خاص خود را دارد و فعلا این ابهام حول محور کلیات بودجه می‌گردد.