دریای متلاطم بورس
گروه بورس|
بورس تهران پس از یک روز صعود، روز سه شنبه مجددا کاهشی شد و افزایش عرضه در سهام گروه‌های بزرگ دلاری و غیردلاری سبب شد تا شاخص‌کل سهام با افت 1/3 درصد، در ارتفاع یک میلیون و ۲۶۰هزار واحد قرار گیرد. در این روز نماگرهای سهام فراز و فرود چندباره را تجربه کردند اما؛ درنهایت این بازار با سرخ‌پوشی بسته شد. تقابل میان خریداران و فروشندگان در معاملات روز سه شنبه افزایش یافت اما؛ همچنان ردپای تردید در دادوستدها نمایان بود ولی بیشترین تردید برای فروش بود و سهامداران اغلب اقبال به سمت و سوی فروش داشتند؛ در برخی از موارد نیز سهامداران دست نگاه داشتند. در این شرایط از یکسو قیمت‌ها در سطحی قرار گرفته‌اند که پس از هر افتی، سرمایه‌گذاران را در سمت خرید سهام فعال می‌کند و از سوی دیگر ریسک ناپایداری سیاست‌ها چه بورسی و چه غیربورسی در کنار دیگر ریسک‌ها به تردید بورس‌بازان افزوده است تا به موجب آن شاهد شناسایی سود در کوتا‌ه‌ترین زمان ممکن باشیم.
طبیعت بازار تغییر یافت
روز گذشته در شرایطی بسیاری از نمادهای حاضر در گروه فلزات اساسی و کانه‌های فلزی به دلیل صحبت‌های معاون رییس‌جمهور و افزایش احتمال لغو مصوبه فولادی صمت با افزایش سنگین تقاضا مواجه شدند که به نظر می‌آید امیدواری به بهبود شرایط سیاسی و بازتر شدن حلقه تحریم‌ها در اقتصاد کشور توانست امیدواری به آینده و نمادهای بانکی و خودرویی را نیز افزایش دهد. از طرفی این طور به نظر می‌آید که رشد قیمت نفت در بازارهای جهانی و رسیدن هر بشکه نفت برنت دریای شمال با قیمت بیش 54 دلار در معاملات روزهای اخیر عاملی بوده که توانسته سهام پتروپالایشی را با افزایش تقاضا مواجه کند اما؛ این افزایش تقاضا تنها در روز نخست هفته ادامه داشت در روزهای بعدی نیز نزول کرد. البته توجه به این نکته نیز ضروری است که به گفته بسیاری از کارشناسان پس از چند روز افت قیمت هر نوع افزایش تقاضا در روند نزولی امری محتمل است و این روند بنابر پیش بینی‌ها تا هفته آینده ادامه‌دار خواهد بود و بیش از آنکه بر پایه اخبار و تغییرات موجود رخ دهد بیشتر با توجیه این رویداد‌ها اتفاق می‌افتد.
افزایش قیمت جذابیت بازار
سهام بورسی پس از ریزش چهار ماهه، در حال‌حاضر به سطوحی رسیده‌اند که از منظر معامله‌گران (نه با توجه به معیارهای ارزندگی) جذاب برآورد می‌شوند. به این ترتیب P/E آینده‌نگر بورس تهران که در اوج حباب بازار (مردادماه) به ۲۲ مرتبه نیز رسیده بود، در حال‌حاضر کمتر از ۵/ ۹ است. سیگنالی که خود یکی از دلایل تقویت تقاضا و مردد‌شدن فروشندگان است. از همه ریسک‌های مثبت و منفی که بگذریم، آنچه روزهای اخیر سبب نوسان شاخص سهام و قیمت‌ها شد، ریسک ناپایداری سیاست‌هاست. جایی‌که مسوولان بورسی و غیربورسی بدون در نظر گرفتن عواقب اظهارنظرهای خود، پشت تریبون قرار می‌گیرند و با تغییر یک ساعته سیاست خود، باری سنگین بر دوش فعالان بورسی می‌گذارند. همین مهم سبب شده تا اعتماد سهامداران به این بازار و سیاست‌گذار آن به‌صورت جدی خدشه‌دار شود. علاوه بر قیمت‌های جهانی؛ نرخ دلار نیز از اهمیت بالایی در سودآوری شرکت‌های کامودیتی‌محور برخوردار است. هر‌چند کم‌شدن تنش‌های فرامرزی می‌تواند برای کل اقتصاد و جزئی‌تر صنایع بزرگ غیرکالایی مفید واقع شود، اما کاهش نرخ دلار به این دلیل، در نهایت کاهش سود شرکت‌های صادراتی را به‌دنبال دارد. شرکت‌هایی که در فضای تورمی و با رشد نرخ ارز، درآمدهایشان صعودی می‌شود اما؛ هزینه‌ها به علت ریالی بودن با تاخیر زمانی افزایش می‌یابد. از این‌رو افت نرخ دلار (با فرض ثابت نگه‌داشتن عامل قیمت‌های جهانی) درآمد این گروه از شرکت‌های بورسی را تحت‌تاثیر قرار داده و رشد P/E و در نتیجه کاهش جذابیت نمادهای مذکور را به‌دنبال دارد.
بازارهای جهانی
به‌طور تقریبی بیش از 60 درصد ارزش کل بازارسهام در اختیار شرکت‌های کامودیتی محور است. شرکت‌هایی که وابستگی زیادی به قیمت جهانی نفت و فلزات دارند. در حال‌حاضر شرایط مناسبی در بازارهای جهانی حکمفرما است و حتی ثبات قیمت‌ها می‌تواند به افزایش سودآوری گروه‌های کالایی بینجامد. هر‌چند روز گذشته بازگشایی منفی بازارهای جهانی تشدید فشار فروش در سهام بزرگ بورسی را به‌دنبال داشت. قیمت نفت در معاملات روز دوشنبه به‌دنبال افزایش محدودیت‌های قرنطینه‌ای در اروپا و چین، با افت قیمت همراه شده است. مس نیز در ادامه روندی که در پایان هفته گذشته تجربه کرد، دیروز افت حدود ۲/ ۱ درصدی ثبت کرد و پس از ۴ روز به زیر ۸هزار دلار نزول کرد. مهم‌ترین عامل نزولی‌شدن بازار جهانی که از جمعه گذشته آغاز شده بود، رشد شاخص دلار، با وعده‌های جو بایدن برای تزریق محرک‌های مالی بیشتر به واسطه افزایش نرخ اوراق خزانه‌داری امریکا بود. ضمن اینکه تعطیلات سال نو میلادی و کاهش تقاضای ناشی از آن قیمت آلومینیوم را برای ساعاتی به زیر ۲هزار دلار هدایت کرد. هر‌چند در ادامه بازگشت خریداران، قیمت آلومینیوم را مجددا به بالای ۲هزار دلار رساند. چشم‌انداز صعودی و تمایلات خوب خرید در بازار چین از محرک‌های صعودی بازار آلومینیوم است. در هر حال باید دید چه در انتظار بازارهای جهانی است.
چرا بورس نوسانی است؟
سلمان نصیرزاده، کارشناس بازارسرمایه درگفت‌وگو با ایرنا به افت شاخص بورس در معاملات دیروز بازار سهام اشاره و اضافه می‌کند: مجموعه عوامل بنیادی و روانی بر بازار حاکم است، این موضوع نشات گرفته از ابهام‌های منفی است که به بازار تزریق شده است. بیشتر این موضوع ناشی از انتظارات تورمی و نرخ ارز بود و منجر به افزایش قیمت سهام شد، اکنون نقطه مقابل این مسائل در بازار ایجاد شده است و بازار انتظار کاهش سرعت نرخ تورم را دارد و نگران این است که نرخ دلار بیش از اینها کاهش پیدا کند.نصیرزاده با تاکید بر اینکه در طول سال‌هایی که بورس در حال فعالیت بود تورم محور بوده است، می‌گوید: با توجه به اینکه سهام شرکت‌های جدید به بورس ورود کردند اما رشد این بازار نشات گرفته از تورم بوده است، بدین معنا که هر زمان تورم با جهش همراه شده است بورس با سرعت زیادی در مسیر افزایشی قرار گرفت، اکنون هم بازار با نقطه مقابل این فضا روبه‌رو شده است. وجود برخی از تصمیم‌گیری‌ها در مورد قیمت‌گذاری‌ها در بازار در کنار انتظارات تورمی باعث ایجاد نوسان در معاملات بورس و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه شده است. وی اظهار می‌کند: اکنون در بازار با دو نوع تورم جهانی و داخلی روبه‌رو هستیم، در بازارهای جهانی به دلیل متورم بودن قیمت‌ها، قیمت‌های جهانی رو به افزایش است، با توجه به قیمت‌های جهانی روند بازار می‌توانست بهتر از اینها باشد و از فضای بازار جهانی منتفع شود اما اکنون بحث قالب در بازار موضوع انتظارات تورمی و تغییر فضا در بحث تورم داخلی است. به محض اینکه بازار وارد مسیر تعادلی می‌شود، برخی از تصمیم‌گیری‌ها بازار را از مسیر خود خارج و وارد مدار نزولی می‌کند. این کارشناس بازارسرمایه بیان می‌کند: از دید میان‌مدت می‌توان آن را اصلاح تلقی کرد اما در کوتاه‌مدت بازار به دلایلی مانند انتشار گزارش‌های فصلی، فصل مجامع و تحولات بازار جهانی در تلاش برای تغییر روند است و ممکن است به صورت موقتی دوباره به مسیر صعودی بازگردد. نصیرزاده با اشاره به اینکه اکنون نرخ دلار در محدوده ٢٥ هزار تومان قرار دارد و این بازار دارای دو نگاه است، اظهار می‌کند: نگاه خوشبینانه بدین صورت است که دلار اکنون در کف قیمتی قرار دارد و در حال آماده‌سازی برای رشد دوباره است. این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان می‌کند: اگر این اتفاق رخ دهد روزهای خوبی پیش‌روی بازار سرمایه قرار خواهد گرفت، نگاه دیگر این است که دلار در حال سقف‌سازی در این قیمت است و با گشایش‌های سیاسی از هیجان نرخ ارز کاسته می‌شود و ممکن است نرخ دلار تا محدوده ٢٠ هزار تومان کاهش یابد که این موضوع به نوبه خود بر روند نزولی بازار تاثیرگذار خواهد بود. وی در نهایت تاکید می‌کند: از الان به بعد باید حداقل‌ها را در بازار سرمایه لحاظ کنیم که این امر باعث کنترل ریسک و ایجاد ثبات در بازار می‌شود و از این طریق می‌توان با تمرکز بیشتری در این بازار سرمایه‌گذاری کرد. در صورت ایجاد ثبات نسبی در قیمت دلار و نرخ تورم، بازار سرمایه از باقی بازارها پیشی می‌گیرد و بازدهی بهتری را در اختیار سهامداران قرار می‌دهد. پتانسیل و امیدواری پیش‌روی فعالان بازار ناشی از انتظار انتشار گزارش‌های مثبت ٩ ماه شرکت‌ها است که این موضوع خود می‌تواند به عنوان یک محرک و سرعت‌گیر افت در بازار قلمداد شود اما سهامداران نباید انتظار رشدهای غافلگیرکننده را داشته باشند در عین حال با این محرک در مقطع کنونی انتظار افت‌های سنگین را هم نمی‌توان داشت.
وضعیت بورس تهران
حقوقی‌ها در روز گذشته بازار حدود هزار و ۹۰۰میلیارد تومان وارد بازار سهام کردند. ارزش کل معاملات خرد ۱۳هزار و ۴۷۰میلیارد تومان بود، اشخاص حقوقی ۲۳درصد یعنی سه هزار میلیارد تومان سهام خریدند و مازاد خریدشان ۱۴درصد از کل معاملات شد. بیشترین تزریق پول حقوقی‌ها در بازارسهام در گروه‌های «محصولات شیمیایی»، «فلزات اساسی» و «بانک‌ها و موسسات اعتباری» رقم خورد در حالی که برآیند معاملات گروه‌های «مواد و محصولات دارویی» و «ماشین‌آلات و تجهیزات» به نفع حقیقی‌ها تمام شد. ارزش کل معاملات خرد بورس و فرابورس نیز در مجموع به ۱۳هزار و ۴۴۰میلیارد تومان رسید. حقیقی‌ها حدود هزار و ۸۷۰میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج کردند.روز گذشته بازار افزایش سهام حقیقی‌ها در ۸۱نماد و افزایش سهام حقوقی‌ها در ۲۶۸نماد به بیش از یک میلیارد تومان رسید که جمع تغییر مالکیت دسته اول ۴۶۰میلیارد تومان و تغییر مالکیت دسته دوم دو هزار و ۳۵۰میلیارد تومان بود.
تغییر مالکیت ۳.۱ میلیارد اوراق بهادار مالی
ارزش بازار اول و دوم فرابورس ایران به بیش از یک‌میلیون و ۲۷۶ هزار میلیارد تومان رسید. معامله‌گران روز گذشته فرابورس بیش از ۳.۱ میلیارد سهام حق‌تقدم و اوراق مالی در ۷۶۲ هزار و ۶۲۲ نوبت معامله و به ارزش ۸ هزار و ۳۶۳ میلیارد تومان داد و ستد کردند. در چهارمین روز بازار نمادهای «صنعتی مینو»، «توسعه و عمران استان کرمان» و «توزیع داروپخش» بیشترین اثر تقویتی و «سنگ آهن گهر زمین»، «پلیمر آریا ساسول» و «پتروشیمی زاگرس» بیشترین اثر کاهشی را بر شاخص فرابورس داشته‌اند. همچنین «توسعه و عمران استان کرمان»، «صنایع چوب خزر کاسپین»، «پتروشیمی ارومیه»، «سرمایه‌گذاری مالی سپهر صادرات»، «سپیدار سیستم آسیا»، «برق و انرژی پیوند گستر پارس» و «صنعتی مینو» نمادهای پرتراکنش روز گذشته در فرابورس بودند.
