دلار 15هزار تومانی بعید است!

 ولی‌الله افخمی‌راد

کاهش یا افزایش نرخ دلار به میزان درآمد یک کشور بستگی دارد. اگر تولید ناخالص ملی و درآمد یک کشور افزایش پیدا کند، به‌طور طبیعی پول کشور قدرتمند شده و قیمت دلار کاهش می‌یابد. از طرفی اگر تولید ناخالص ملی افزایش پیدا نکند و فقط از طریق عرضه ارز ناشی از فروش دارایی‌ها نرخ ارز کنترل شود، حتی اگر در کوتاه‌مدت قیمت ارز سیر نزولی را تجربه کند، مجددا قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند. علت این افزایش مجدد بالا نرفتن تولید کشور است. بنابراین این سیر نزولی که اکنون در قیمت دلار شاهد هستیم، متاثر از انتخابات امریکا و انتخاب «جو بایدن» به عنوان رییس‌جمهور امریکا است. ارزیابی‌ها از انتخاب «جو بایدن» به عنوان رییس‌جمهور این است که با بازگشت به برجام، مراودات اقتصادی توسعه پیدا می‌کند، تولید رونق گرفته و در نتیجه شاهد افت قیمت دلار خواهیم بود. اگر این تصور به واقعیت بپیوندد، امریکا به برجام بازگردد، ما نیز شروط دیگری برای برگشت به برجام در نظر نگیریم و  بتوانیم شرایطی که در سال‌های 94 و 95 به وجود آمده بود را ایجاد کنیم، احتمال اینکه در کوتاه‌مدت قیمت دلار را در سطح قیمت پایین‌تری داشته باشیم دور از ذهن نیست. اما همچنان این کاهش قیمت دلار کوتاه‌مدت است و به سیاست‌های توسعه اقتصادی در داخل ایران مرتبط است. اگر این سیاست‌ها به گونه‌ای اتخاذ گردد که تولید داخلی افزایش یابد، می‌توان امیدوار بود که قیمت دلار کاهشی باشد. بر همین اساس، باید به این نکته توجه کرد که حتی اگر کاهش قیمت دلار به علت افزایش تولید و به صورت بلندمدت باشد، بازهم دلار ۱۵ هزار تومانی بسیار بعید است و برای اینکه قیمت دلار سیر نزولی خود را طی کند، تولید در کشور باید به صورت مستمر باشد.

در این میان، «جو بایدن»، رییس‌جمهور جدید امریکا صحبت‌هایی مبنی بر بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها کرده است. بنابراین در صورت لغو تحریم‌ها پول‌های بلوکه شده ایران در کشور‌های مختلف آزاد می‌شود. آزاد شدن این پول‌های بلوکه شده به معنای بازگشت آن‌ها به ایران است. اگر با بازگشت این دلار‌های بلوکه شده، قیمت دلار بر اساس نظام عرضه و تقاضا تعیین نشود و همچنان قیمت سوبسیدی برای دلار در نظر بگیرند، این کاهش قیمت تا زمانی ادامه پیدا خواهد کرد که دلار‌های بلوکه شده در کشورهای مختلف به ایران بازگشته و در داخل کشور مصرف گردد. با نگاه به این موضوع، کاهش قیمت دلار با استفاده از این شیوه، ناشی از عرضه بیشتر دلار در کشور است. زمانی که این عرضه فروکش کند، حتما شاهد صعودی شدن سیر نرخ ارز خواهیم بود.

تنها راه به تعادل رسیدن بازار ارز، ثروتمند شدن کشور است و راه ثروتمند شدن هم از مسیر تولید و فراهم کردن بسترها می‌گذرد. البته افزایش تولیدی که در ارتباط با سایر کشورها باشد و با تکیه بر صادرات حاصل شود؛ اگر چنین اتفاقی در نظام اقتصادی کشور رخ دهد و مراودات ما با دنیای خارج به نسبت ظرفیت و جایگاهی که ایران در کل نظام بین‌الملل دارد، شکل گیرد، می‌توانیم به درآمدزا بودن فعالیت‌های اقتصادی کشور خوش‌بین باشیم. از طریق افزایش تولید ثروت و دارایی پول ملی ارزشمند و از افزایش قیمت دلار جلوگیری می‌شود.