چشم‌انداز بازار کالاهای اساسی تا 2022

تعادل |

پس از کاهش شدید قیمت‌ها به دلیل همه‌گیری کووید-19، در سومین فصل سال 2020، تقریباً قیمت اغلب کالاهای اساسی افزایش و بهبود یافت. قیمت نفت خام پس از تجربه کف قیمتی در آوریل 2020، دو برابر شد که ناشی از کاهش شدید عرضه نفت خام توسط اوپک است؛ با این وجود قیمت نفت خام نسبت به سطح پیش از همه‌گیری همچنان حدود 30 درصد کمتر است. قیمت فلزات در واکنش به رونق سریع فعالیت‌های صنعتی در چین، به سرعت بهبود یافت. قیمت برخی مواد غذایی نیز به دلیل کاهش تولید روغن‌های خوراکی، افزایش یافته است. با نگاهی به آینده، انتظار می‌رود قیمت نفت به تدریج از سطح فعلی به متوسط 44 دلار در هربشکه در سال 2021 افزایش یابد که نسبت به رقم برآورد 41 دلار بر بشکه در سال 2020 بیشتر است. این امر به دلیل بهبود کندتقاضا همراه با کاهش محدودیت‌های عرضه است.  طبق داده‌های بانک جهانی پی‌ بینی شده، که قیمت فلزات و محصولات کشاورزی در سال 2021 به ترتیب 2 درصد و یک درصد رشد خواهند داشت. تحقق پیش بینی قیمت‌ها منوط به مدت زمان استمرار همه‌گیری، از جمله خطر تشدید موج دوم در نیمکره شمالی و سرعت توسعه و توزیع واکسن خواهد داشت. همه ‌گیری کووید-19 شوکی برای بازارهای جهانی کالای اساسی بوده که چالشی را نیز برای سیاست‌گذاران در زمینه صادرات کالاهای اساسی، ایجاد کرده است.؛ «تاثیرات شوک‌های کوتاه‌مدت، با محرک‌های اقتصاد کلان تاحدی کاهش یافته ولی شوک‌های بلندمدت، نیاز به تعدیل بلندمدت اقتصاد با واقعیت‌های جدید دارد.» تشخیص مدت زمان بروز و استمرار شوک‌های قیمت کالایی، چالشی است که به‌طور مکرر سیاست‌گذاران صادرات کالاهای اساسی با آن مواجه می‌شوند. بازار کالاهای صنعتی عمدتاً تحت تاثیر شوک‌های موقت قرار دارند، در حالی که بازار کالاهای کشاورزی متاثر از شوک‌های دایمی است.

    تاثیرات بحران کووید-19

همه‌گیری کووید-19 شوک قابل توجهی را به بازار کالاهای اساسی وارد کرد، اما اثر آن به لحاظ اندازه برای کالاهای اساسی گوناگون، متفاوت بوده است. این امر در مقایسه یا بحران مالی جهان در سال ۲۰۰۹-2008، که قیمت تمامی کالاها با افت عمیق و طولانی مدتی همراه بودند، متفاوت بوده است. قیمت انرژی در فصل سوم سال 2020، پس از کاهش عمیق آن در فصل دوم، به میزان یک سوم بهبود یافت که البته هنوز در سطح یک سوم پیش از بحران قرار دارد. بهبود قیمت نفت خام دلیل اصلی احیاء قیمت انرژی بوده که تقریباً از سطح 21 دلار بر بشکه در آوریل به 41 دلار بر بشکه در سپتامبر 2020 رسید. بهبود قیمت‌ها ناشی از افت شدید تولید، به خصوص در میان اعضای گروه اوپک بوده است. درمقایسه با کاهش قیمت نفت طی بحران مالی جهان، کاهش اخیر اگرچه کمی عمیق‌تر بوده، اما سریع‌تر بهبود یافته است. بااین وجود، بهبود قیمت‌ها در سپتامبر با شیوع گسترده دوباره کووید-19 متوقف شد. قیمت گاز طبیعی نیز در فصل سوم 2020 به‌شدت کاهش یافت، این در حالی است که قیمت زغال‌سنگ عمدتاً پایدار بوده است. قیمت کالاهای اساسی، غیر از انرژی در فصل سوم 2020 حدود 10 درصد رشد کرده، به‌طوری‌که تقریباً تمامی کالاهای اساسی با افزایش قیمت همراه شدند. شاخص قیمت فلزات و مواد معدنی رشد فصلی 20 درصدی را تجربه کرده و اغلب قیمت فلزات بالاتر از سطح پیش از همه‌گیری قراردارند. بهبود قابل توجه صنعت در چین منجر به افزایش مصرف فلزات شده، این در حالی است که مصرف در کشورهای پیشرفته مقاوم بوده است. رشد سریع قیمت‌ها در بحران کووید-19 در مقایسه با بحران مالی جهانی که افت قیمت فلزات عمیق‌تر و طولانی‌تر بود، تفاوت قابل ملاحظه‌ای دارد. قیمت فلزات گرانبها نیز افزایش قابل توجهی را تجربه کرده که ناشی از کاهش ارزش دلار و کمتر شدن نرخ بهره است. بهای کالاهای اساسی کشاورزی در فصل سوم 2020 حدود 6 درصد رشد کرده، اما بین قیمت نسبتا پایدار غلات و قیمت رو به افزایش سایر کالاهای کشاورزی، شکافی ایجاد شده است. 

    مواد آشامیدنی

روند قیمتی برخی از مواد آشامیدنی پرمصرف نشان می‌دهد، در سال 2020، قیمت چای نسبت به سال 2019 با افزایش همراه شده و به ۲.۷ دلار بر هر کیلوگرم رسیده است و انتظار می‌رود تا سال 2022 حدود ۰.۰۴ رشد قیمتی را تجربه کند. در سال 2020 با اینکه قیمت قهوه عربیکا با رشد نسبت به 2019 همراه بوده، قیمت قهوه روبوستاکاهش داشته است.

    چربی‌ها و روغن‌ها

در سال 2020 قیمت دانه روغنی سویا نسبت به سال 2019 رشد داشته و به 406 دلار بر تن رسیده است. با این وجود انتظار می‌رود طی دو سال آینده قیمت این محصول روند کاهش را طی کند و به 401 دلار بر تن در سال 2022 برسد. کنجاله سویا نیز در سال 2020 نسبت به سال 2019 حدود 13 درصد رشد کرده و به 394 دلار بر تن رسیده است. طبق پیش‌بینی‌ها طی دو سال آینده قیمت این محصول کمی کاهش خواهد داشت و به 373 دلار برتن در سال 2022 خواهد رسید. روغن خام سویا نیز همانند دو فرآورده دیگر سویا، در سال 2020 رشد قیمتی را نسبت به 2019 تجربه کرده و به 837 دلار بر تن رسیده است و انتظار می‌رود تاسال 2022 به 822 دلار در هر تن برسد. همچنین قیمت روغن پالم در سال 2020 با رشد 3.24 درصدی نسبت به سال 2019 به 748 دلار بر تن رسیده است. با این وجود انتظار می‌رود در سال‌های 2021 و 2022قیمت این محصول کمی کاهش یابد و به ترتیب به 719 و 720 دلار بر تن برسد. روغن بادام زمینی نیز در سال 2020 رشد قیمتی 18 درصدی را نسبت به 2019 تجربه کرده و به یک هزار و 671 دلار بر هر تن رسیده است. طبق انتظارات تاسال 2022 قیمت این محصول به یک هزار و 662 دلار بر تن خواهد رسید . قیمت روغن نارگیل از سال 2019 تا 2020 حدود 38 درصد رشد داشته است. در سال 2020 قیمت این محصول یک هزار و 9 دلار بر هر تن بوده وپیش بینی می‌شود تا سال 2022 به 923 دلار بر تن کاهش یابد.

    اقلام کشاورزی

قیمت جو در سال 2020 افت 25 درصدی راتجربه کرد و به 96 دلار بر تن رسید. با این وجودانتظار می‌رود تا سال 2022 قیمت این محصول به100‌دلار بر تن برسد. قیمت ذرت نیز در سال 2020 کاهش جزئی نسبت به 2019 داشته و پیش بینی می‌شود این روند کاهشی تا سال 2022 ادامه داشته باشد. برنج تایلندی برخلاف دو غلات دیگر، در سال ۲۰۲۰ با رشد قیمتی حدود 19 درصدی همراه بوده و معادل 497 دلار بر تن رقم خورده است. اگرچه انتظار می‌رود تا سال 2022 سطح قیمت این محصول کاهش جزئی را شاهد باشد. قیمت گندم امریکا از 202 دلار بر تن در سال ۲۰۱۹ به 207 دلار در سال 2020 رسیده است. انتظار می‌رود در سال 2022 قیمت این محصول به 205 دلار بر تن کاهش یابد. در سال 2020 قیمت گوشت مرغ با کاهش حدود ۰.۴ دلاری نسبت به سال 2019 به ۱.۶ دلار بر هر کیلوگرم رسیده است. براساس پیش‌بینی‌های بانک جهانی انتظار می‌رود در سال 2022 قیمت این محصول با افزایش ناچیزی، همچنان در همین سطح باقی بماند. قیمت گوشت گاو نیز در سال 2020 با کاهش ۰.۱ دلاری نسبت به 2019 همراه بوده است. در سال 2020 قیمت این محصول به ۴.۷ دلار بر هر کیلوگرم رسیده وپیش‌بینی می‌شود تا 2022 به ۴.۶ دلار کاهش یابد. قیمت میگو در سال 2020 نسبت به 2019 افزایش ۰.۱ دلاری را تجربه کرده و به ۱۲.۷ دلار بر هر کیلوگرم رسیده است. طبق آنچه پیش‌بینی شده در سال 2022قیمت این محصول در همین سطح باقی خواهد ماند. قیمت موز در سال 2020 حدود ۰.۱ دلار نسبت به سال 2019 افزایش داشته و معادل ۱.۲ دلار بر هر کیلوگرم رقم خورده است. طبق پیش‌بینی‌ها تا سال 2022قیمت این محصول تغییری نخواهد داشت. همچنین در سال 2020 قیمت پرتقال با افزایش ۰.۰۴ دلاری نسبت به سال 2019 به ۰.۶ دلار بر هر کیلوگرم رسیده و انتظار می‌رود تا سال 2020 حدود ۰.۰۲ دلار دیگرافزایش یابد. میانگین جهانی قیمت شکر نیز در سال 2020 بدون هیچ تغییری نسبت به سال 2019 معادل 280 دلار در هر تن رقم خورده و پیش بینی می‌شود تا سال 2022 به ۲۹۰ دلار در هر تن برسد.

   انرژی

در سال 2020، قیمت نفت خام به‌طور بی‌‌سابقه‌ای کاهش یافته و به ۴۱.۳ دلار بر هر بشکه رسیده است. پیش‌تر در سال 2016 نیز پس از تجربه اوج قیمتی آن در سال 2012، به حدود ۴۲.۸ دلار بر هر بشکه رسیده بود، اما تا سال 2018 کمی رشد قیمتی را تجربه کرد و به ۶۸.۳ دلار بر هر بشکه رسید. با این وجود، طبق پیش‌بینی‌ها انتظار می‌رود در سال‌های 2021 و 2022 متوسط قیمت نفت خام تا حدودی بهبود یابد و در سال 2022 به 9.48 دلار بر هر بشکه برسد. قیمت زغال سنگ نیز که براساس قیمت زغال سنگ استرالیا محاسبه شده، در سال 2020 کاهش قابل توجهی را تجربه کرد و از 107 دلار بر هر تن در سال2018 به حدود 61 دلار بر هر تن در سال 2020 رسید. با این وجود هنوز سطح قیمتی این محصول نسبت به سال 2005 و 2006 در سطح بالاتری قرار دارد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در سال 2021 و 2022 قیمت زغال‌سنگ همچنان روند کاهشی را طی خواهد کرد و به ۵۶.۸ دلار در سال 2022 خواهد رسید. روند قیمت گاز طبیعی و گاز طبیعی مایع شده براساس 3 منطقه نشان می‌دهد، گاز طبیعی امریکا در سال 2020 به 2 دلار بر یک میلیونBTU رسیده است و انتظار می‌رود تا سال 2022 به 7.2 دلار بر میلیونBTU افزایش یابد. گاز طبیعی اروپا نیز در سال 2020 معادل ۳.۲ دلار بر میلیونBTU رقم خورده و طبق پیش بینی‌ها تا سال 2022 به ۴.۲ دلار بر میلیونBTU خواهد رسید. قیمت گاز طبیعی مایع شده ژاپن در سال 2020 معادل ۸.۴ دلار بر میلیونBTU ثبت شده و طبق انتظارات قیمت این محصول تا سال 2022 تغییری نخواهد کرد.