بودجه و واقعیت‌های اقتصادی

‌‌رضا سلامی

اقتصاد ایران در طول سال‌های گذشته همواره با معضل شعار و برنامه‌های غیراجرایی مواجه بوده است. اینکه افرادی برای به دست آوردن کرسی قدرت شعار بدهند که قرار است در مدتی کوتاه، بخش مهمی از مشکلات کشور را حل کنند، نه تنها از واقعیت‌ها به دور است که در عمل این طرح‌ها بارها باعث تشدید مشکلات نیز شده‌اند. اینکه  صرفا از اقدامات دولت انتقاد کنیم و به مشکلات  بپردازیم اما واقعیت‌ها را نبینیم، جز برهم زدن جو کشور و بازگشت به شعارهای غیرعملیاتی نتیجه دیگری ندارد.  اقتصاد ایران در طول سه سال گذشته با تحریم‌های همه‌جانبه امریکا مواجه بوده و همین مساله دسترسی دولت به درآمدهای ارزی و نفتی را به‌شدت کاهش داده و همین موضوع اداره کشور را دشوار کرده است. هرچند در این تردیدی نیست که اگر از قبل اصلاحات ساختاری صورت می‌گرفت که وابستگی به نفت کاهش پیدا می‌کرد، بخشی از مشکلات امروز دیده نمی‌شد اما به هر حال واقعیت‌های فعلی را نمی‌توان تغییر داد.

در کنار آن از ابتدای سال جاری، شیوع ویروس کرونا نیز بخش‌های مختلف اقتصاد کشور را تحت تاثیر خود قرار داد و در شرایط تحریم یک فشار مضاعف بر اقتصاد ایران وارد شد.در چنین شرایطی باید رکود اقتصادی، نرخ بالای تورم و فشاری که بر اقشار کم‌درآمد جامعه وارد می‌شود نیز اضافه کرد تا مشخص شود، اوضاع فعلی دشواری‌های خاص خود را دارد.

در این تردیدی وجود ندارد که با اتکا به ظرفیت‌های داخلی، می‌توان برنامه‌هایی را در دستور کار قرار داد که بخشی از مشکلات کاهش پیدا کند و فشار بر مردم کم شود اما اینکه چه برنامه‌ای و با چه روشی در دستور کار قرار گیرد، خود اهمیت بسیار زیادی دارد.

اینکه در جریان بررسی طرح‌های بودجه یا سایر برنامه‌های آینده، صحبت از حمایت از مردم کنیم و در همین راستا از طرح‌هایی رونمایی کنیم که مشخص نیست منابع آن چگونه تامین خواهد شد، شرایط دولت برای اجرای آنها چیست و چه تبعاتی برای اقتصاد ایران خواهند داشت، سوال‌هایی است که باید نمایندگان مجلس و سایر دستگاه‌های تصمیم‌گیر به آنها پاسخ دهند. اگر پاسخ به این سوالات روشن نشود، ما باز شاهد طرح‌هایی خواهیم بود که خود به افزایش نقدینگی و تورم منجر می‌شوند. در این مسیر تنها و بهترین راهکار موجود، همراهی و همکاری قوای سه‌گانه با یکدیگر است. اگر طرحی از سوی مجلس ارایه شود که دولت با آن موافق نباشد یا برعکس، کار بسیار دشوار می‌شود اما اگر طرحی با همراهی قوا نهایی شود و تمام ظرفیت کشور برای آن بسیج شود، می‌توان امید داشت که شرایط تغییر کند.