تورم در راه بورس

رقیه ندایی

اگر لایحه بودجه سال 1400 را مورد بازبینی قرار دهیم متوجه یک کسری عملیاتی در این لایحه می‌شویم. این کسری به همه مصارف از درآمد مالیاتی، گمرک و فروش خدماتی دولت بازمی‌گردد. کسری بودجه در سال گذشته معادل با رقمی حدودا 196 هزار میلیارد تومان بود و در سال جاری نیز به رقم 273 هزار میلیارد تومان رسید و شیوع ویروس کرونا بدون در نظر گرفتن سهم بورس این جبران را کمی سخت‌تر از گذشته کرد. حتی با نگاه به ساختار بودجه سال 1400 می‌توان به رقمی معادل با 520 هزارتومان به عنوان کسری ساختاری دست یافت که این رقم عددی بسیار بزرگ و عجیب است. البته دولت می‌تواند در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن با تمهیداتی این کسری را به 326 هزار میلیارد تومان برساند و بازهم رقمی بزرگ برای جبران باقی می‌ماند. این بدان معناست که ایران در بودجه سال آینده دو برابر بودجه سال 1399 کسری عملیاتی دارد. همچنین در بخشی از لایحه بودجه آمده است که دولت قصد دارد این کسری را از محل فروش روزانه نفت به میزان  2 میلیون و 300 هزار بشکه و  پیش‌فروش نفت از محل اوراق، فروش سهام و اموال تأمین کند اما اگر به وضعیت تحریم‌ها و امثال این موارد دقت کنیم تحقق این مبلغ دور از انتظار است.  آنگونه که دولت پیش‌بینی کرده قرار است ۲۵ هزار میلیارد تومان از محل فروش اموال به دست بیاید اما اگر نگاهی کوتاه به میزان فروش‌ها بکنیم در سال گذشته فقط هزار میلیارد تومان از این محل به دست آمده است. همچنین عددی معادل ۹۵ هزار میلیارد تومان برای سهام، ۱۹۹ هزار میلیارد تومان فروش نفت و ۷۰ هزار میلیارد برای پیش‌فروش نفت در نظر گرفته شده که به نظر نمی‌رسد با توجه به شرایط موجود، امکان تحقق این ارقام وجود داشته باشد چراکه ایران در اوج توافقات پس از برجام هم نتوانست این مقدار نفت به فروش برساند. دولتی‌ها در ایران اغلب کسری بودجه را از دو محل جبران می‌کنند؛ نخست از بانک‌ها استقراض می‌کنند یا به چاپ پول روی می‌آورند که به‌شدت پایه پولی و تورم افزایش می‌یابد و شاهد یک وضعیت اسفناک خواهیم بود یا اوراق در مقیاسی وسیع چاپ می‌شود و این کار را تمامی کشورها انجام می‌دهند. هنوز مشخص نیست چرا در ایران در این خصوص مقاومت وجود دارد. اگر این کسری با چاپ اوراق جبران نشود با تورم سیاه‌تری در سال آینده مواجه خواهیم شد. در خصوص تاثیر این مورد روی بورس هم باید گفت زمانی که با یک پدیده تورمی در سطح کلان کشور مواجه می‌شویم این مورد به همان نسبت در بورس نیز رشد خواهد داشت.  تهدیدی که برای بازارهای دارایی وجود دارد این است که دولت برای کنترل تورم به سمت افزایش نرخ بهره حرکت کند که این تصمیم به رشد بازار ضربه می‌زند، اما قطعا اگر اوراق چاپ نشود، آنقدر تورم شدید خواهد بود که حتی افزایش نرخ بهره هم نرخ بهره واقعی را مثبت نخواهد کرد و کماکان بازارهای دارایی جذاب خواهند بود. در نهایت باید گفت با بودجه سال  ۱۴۰۰ شرایط تورم شدیدتری نسبت به سال جاری ایجاد خواهد شد؛ مگر اینکه اوراق در سطح وسیع چاپ شود. در شرایط تورمی شدید هم تمام بازارهای دارایی وضعیت تشکیل حباب و رشدهای غیرعادی را تجربه خواهند کرد که سهام هم از این موضوع مستثنی نیست.