شبکه‌های اجتماعی فیلتر می‌شوند، هیچ‌کس زیر بار نمی‌رود
در حالی که در حال‌حاضر استفاده از پیام‌رسان سیگنال از طریق دیتای موبایل در صورت خاموش بودن فیلترشکن امکان‌پذیر نیست و هنگام استفاده از پیام‌رسان سیگنال روی اینترنت خانگی تنها امکان ارسال پیام با تاخیر فراهم است و کاربران امکان ارسال تصویر یا ویدیو را نخواهند داشت، سخنگوی قوه قضاییه در پاسخ به حواشی فیلترینگ اینستاگرام و تلاش قوه قضاییه برای فیلتر کردن این شبکه اجتماعی اعلام کرد که در دوره تحول قوه قضاییه هیچ رسانه، خبرگزاری و پیام‌رسانی را مسدود نکرده و به دنبال مسدودسازی فضای مجازی و هیچ پیام‌رسان اجتماعی نیست و از طرف دیگر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات عنوان کرد خبری که در راستای رای مثبت وزیر ارتباطات به انسداد پیام‌رسان سیگنال منتشر شده، کذب محض است.
این روزها موضوع به اشتراک‌گذاری اطلاعات واتس‌اپ با فیس‌بوک مطرح شده و واکنش بسیاری از کاربران جهانی، کوچ از این پیام‌رسان به پیام‌رسان‌های دیگر از جمله تلگرام و سیگنال است. البته در حالی که واتس‌اپ پیش از این از کاربران خواسته بود تا هشتم فوریه با سیاست جدید موافقت کنند، به دلیل واکنش‌ها و اعتراض کاربران، این مهلت را تا ۱۵ ماه مه به تعویق انداخته است، با وجود این مهاجرت کاربران از واتس‌اپ همچنان ادامه دارد. این سوال اکنون وجود دارد که وضعیت آماری استفاده از واتس‌اپ در ایران در این شرایط چطور خواهد بود؛ شاید جایگزین واتس‌اپی که حریم خصوصی در آن زیر سوال رفته و تلگرامی که در ایران در دو سال گذشته فیلتر بوده، برای برخی از کابران در ایران، برنامه سیگنال است. سیگنال یک برنامه پیام‌رسان متنی و مکالمات صوتی است که روی حریم خصوصی متمرکز بوده و در تلفن‌های هوشمند اپل و اندروید و در دسکتاپ قابل دسترسی است. در گزارش‌های مربوط به سیگنال آمده که در این برنامه، ارتباطات رمزگذاری‌شده هستند یعنی تنها افراد حاضر در مکالمه می‌توانند محتوای آن را ببینند و خود سیگنال هم نمی‌تواند به آنها دسترسی داشته باشد. حتی استیکرها هم رمزنگاری خاصی دارند. سیگنال پروتکل رمزگذاری ایجاد کرده که سایر شرکت‌ها از جمله واتس‌اپ و اسکایپ از آن استفاده می‌کنند و استاندارد طلایی حریم خصوصی است. همچنین طی روزهای گذشته اخباری مبنی بر احتمال فیلترینگ برخی شبکه‌های اجتماعی به گوش می‌رسید؛ ازجمله خبری مبنی بر احضار وزیر ارتباطات به دادسرای فرهنگ و رسانه در رسانه‌ها منتشر شد و در متن این خبر آمده بود که محمدجواد آذری جهرمی به دلیل استنکاف از اجرای اوامر قضایی در مورد فیلتر کردن اینستاگرام و کاهش پهنای باند بین‌الملل و محدودسازی پیام‌رسان‌های خارجی، احضار شده است. البته پس از آن، روابط عمومی دادسرای عمومی و انقلاب تهران اعلام کرد: «پرونده قضایی آذری جهرمی با شکایت تعداد زیادی از اشخاص حقیقی و حقوقی تشکیل شده است که در متن تقطیع‌شده منتشره اغلب این موارد اتهامی حذف شده است.» و اینکه «طی دو سال گذشته و در دور جدید دادستانی تهران، هیچ حکم قضایی مبنی بر فیلترینگ یا مسدودسازی شبکه اجتماعی‌ای صادر نشده است.» در هر حال اکنون جنجال‌هایی درباره اپلیکیشن سیگنال هم مطرح شده است. با آغاز مهاجرت جهانی کاربران به تلگرام و سیگنال، در ایران اخباری مبنی بر حذف این اپلیکیشن از فروشگاه‌های آنلاین داخلی و حتی فیلتر این برنامه هم شنیده شد و البته سیدجمال هادیان، مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، روز گذشته در توییتر عنوان کرد خبری که در راستای رای مثبت وزیر ارتباطات به انسداد پیام‌رسان سیگنال منتشر شده، کذب محض است.
سیگنال فیلتر شد
سایت پیام‌رسان سیگنال از ۵ بهمن از دسترس خارج شده و از ۶بهمن نیز امکان استفاده از اپلیکیشن این پیام رسان، بدون استفاده از فیلتر شکن امکان پذیر نیست. به نظر می‌رسد دستور فیلتر این پیام رسان به اپراتورها ابلاغ شده است. اولین‌بار اپلیکیشن پیام‌رسان سیگنال در ۲۵ دی ماه به دستور کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه (کمیته فیلترینگ) از اپ‌استورهای ایرانی حذف شد. در نهایت نیز یک هفته بعد با پیگیری‌های پیوست مشخص شد که براساس مصوبه کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه در سال ۱۳۹۵ برای فیلترینگ چند پیام‌رسان، این کارگروه دستور به حذف این پیام‌رسان از اپ‌استورهای ایرانی را داده است. همان زمان اعلام شد که این کارگروه براساس این مصوبه قدیمی به دنبال فیلتر کامل پیام‌رسان سیگنال است. حذف اپلیکیشن سیگنال از اپ‌استورهای ایرانی و در نهایت فیلتر آن در شرایط رخ می‌دهد که در هفته‌های گذشته و بعد از در نظر گرفتن سیاست‌های جدید پیام‌رسان واتس‌اپ برای کاربرانش مبنی بر به اشتراک‌گذاری اطلاعات آنها با فیس‌بوک، بسیاری از کاربران از جمله کاربران ایرانی به سمت استفاده از سیگنال و تلگرام رفته‌اند. براساس گزارش‌های مختلف در فاصله ۱۷ دی تا ۲۱ دی ماه، یعنی از زمان اعلام سیاست‌های جدید واتس‌اپ، سیگنال ۷۰۵ میلیون بار از اپ‌استور و گوگل‌پلی دانلود شد که این آمار رشد ۴هزار و ۲۰۰درصدی را در مقایسه با روزهای گذشته آن نشان می‌دهد. سیگنال براساس ادعای کارشناسان یکی از امن‌ترین پیام‌رسان‌های موجود است.
احضار وزیر ارتباطات به دادگاه
اواسط هفته گذشته روابط عمومی وزارت ارتباطات با انتشار حکم احضار محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات از حضور او در دادگاه فرهنگ و رسانه و بازجویی از او خبر داد. طبق اعلام وزارت ارتباطات، جهرمی به دلیل سلسله شکایاتی که در راس آن فیلتر نشدن اینستاگرام از سمت این وزارتخانه و مسدود نشدن VPNها قرار داشت، به دادگاه احضار شده بود. در نهایت نیز ابتدای هفته جاری نیز سخنگوی دولت در یادداشتی به دفاع از تصمیم آذری جهرمی پرداخت و اعلام کرد که رویکرد وزیر ارتباطات در این زمینه یک رویکرد شخصی نبوده و رویکرد دولت و شخص رییس‌جمهور بوده است. همچنین علی ربیعی با هشدار نسبت به فیلتر شدن اینستاگرام اعلام کرده بود که با فیلتر این شبکه اجتماعی حدود یک میلیون نفر ایرانی که امرار و معاششان به این شبکه وابسته است بیکار خواهند شد. حالا در ادامه این کشمکش‌ها، سخنگوی قوه قضاییه در نشست خبری خود گفته که این نهاد به هیچ‌وجه قصد مسدودسازی فضای مجازی و به خصوص شبکه‌های اجتماعی آن هم در دوران تحول این قوه را ندارد. غلام حسین اسماعیلی در این زمینه گفته است که «قوه قضاییه در دوره تحول، هیچ رسانه، خبرگزاری و پیام رسانی را مسدود نکرده و به‌دنبال مسدودسازی فضای مجازی و هیچ یک از پیام رسانهای اجتماعی نیست.» او ادامه داد: «فضای مجازی همانند فضای حقیقی در کشوری اولا متعلق به شهروندان آن جامعه است و ثانیا در زمره حقوق عامه به شمار می‌آید و ثالثا جزو محدوده قلمرو و حکمرانی کشور است و رابعا نیازمند ساماندهی، مدیریت و بومی‌سازی است.» اسماعیلی با بیان اینکه فضای مجازی باید برخوردار از سلامت و امنیت باشد، گفت: «امروز ویروس‌هایی به مراتب بدتر از کرونا و مصادیق مجرمانه‌ای مانند فروش مواد مخد رو سلاح، کلاهبرداری‌های گسترده شبکه‌ای و تبلیغ خودکشی به ویژه در نسل جوان و نوجوان بیداد می‌کند که به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست.»
مسوولان باید نسبت به کوتاهی خود در فضای مجازی پاسخگو باشند
او تلاش قوه قضاییه برای فیلتر اینستاگرام را فضاسازی رسانهای دانسته و توضیح داده است که «آنچه دادستانی در این حوزه در روزهای اخیر رخ داده، همگی ناظر به ساماندهی، مدیریت و پالایش این فضا بود که از مصادیق مجرمانه است نه انسداد فضای مجازی ضمن اینکه مواضع رسمی دستگاه قضا آن است که توسط رییس قوه قضاییه و تریبون رسمی سخنگو بیان می‌شود.» اسماعیلی با تاکید به اینکه مسوولان باید نسبت به قصور و کوتاهی خود در فضای مجازی پاسخگو باشند، گفت: «انتظار بر این است همان‌گونه که در ماه‌های اخیر با طرح شهید سلیمانی و غربالگری در حوزه بهداشت و سلامت تلاش شد، مسوولان مربوط به فضای مجازی نیز نسبت به ساماندهی و پالایش فضای مجازی اقدام کنند و نسبت به قصور و کوتاهی‌های خویش در عدم اجرای وظیفه پاسخگو باشند.»
