آیین‌نامه ساخت واحدهای ریزمتراژ روی میز دولت
گروه راه و شهرسازی|
پیش‌نویس آیین نامه احداث واحدهای کوچک اندازه (فروشی و استیجاری) از سوی شهرداری تهران تهیه شده و از طریق وزارت کشور به دولت پیشنهاد شده است. پیش از این، در تابستان سال جاری، همزمان با طرح وزارت راه و شهرسازی برای اجاره داری حرفه‌ای، وزارت کشور نیز طرح ساخت و اجاره مسکن «کوچک اندازه» را به دولت پیشنهاد کرد. در طرح وزارت کشور، شهرداری‌ها نقش محوری داشتند. حالا به نظر می‌رسد، شهرداری پایتخت آیین نامه‌ای را برای طرح وزارت کشور تهیه کرده و به دولت پیشنهاد داده است. شهرداری تهران اگر چه از تنگنای مالی رنج می‌برد و میراث‌دار بدهی چند هزار میلیارد تومانی است و در حال حاضر نیز به دلیل شیوع کرونا و تضعیف کسب و کارها به واسطه تحریم‌ها، نتوانسته در دخل و خرج خود تعادل ایجاد کند، اما از طرح ساخت خانه‌های ریزمتراژ حمایت کرده است. مهدی جمالی‌نژاد، معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزارت کشور با اشاره به نظر وزارت کشور درباره پیشنهاد مسکن کوچک مقیاس از سوی شهرداری تهران گفت: با توجه به افزایش قیمت زمین در کلان‌شهرها و هزینه‌های ساخت مسکن به نظر می‌رسد یکی از راهکارهای افزایش دسترسی خانوارها به مسکن، کاهش زیربنای واحدهای مسکونی باشد. بنابراین تولید و عرضه مسکن با زیربنایی متناسب با قدرت خرید مردم به ویژه زوج‌های جوان باید در دستور کار قرار گیرد.
وی در گفت‌وگو با ایسنا افزود: مطابق بند (۲۱) ماده ۵۵ قانون شهرداری، اتخاذ تدابیر لازم برای ساختمان خانه‌های ارزان قیمت برای اشخاص بی‌بضاعت ساکن شهر از جمله وظایف شهرداری است. هرچند پس از تصویب قانون شهرداری در سال ۱۳۳۴، قانون تأسیس وزارت مسکن و آبادانی تصویب و بعدها به عنوان وزارت مسکن و شهرسازی به عنوان متولی امر مسکن در کشور تعیین می‌شود.
رییس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور ادامه داد: به دلیل پیچیدگی اجرای راهکارهای مدیریتی و کمبود منابع مالی برای تزریق به بخش مسکن در سال‌های اخیر دولت به سمت مداخله مستقیم در بخش مسکن حرکت کرده است که تمام آنها به دلیل ساختارهای مدیریتی حاکم ناموفق بوده است و به نظر می‌رسد تصدی‌گری شهرداری‌ها در زمینه خانه‌های استیجاری و کوچک اندازه نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود.
جمالی نژاد با بیان اینکه اختیارات شهرداری‌ها هم با توجه به نبود وجود مدیریت یکپارچه شهری بسیار محدود است، گفت: بنابراین اختصاص زمین مناسب و تأمین زیرساخت‌های لازم با توجه به افزایش ذاتی تراکم جمعیتی در بخش‌هایی از شهر به تبع اجرای این آیین نامه باید از سوی سایر دستگاه‌های خدماتی ایجاد شود و در عمل با مشکلات فراوانی روبرو خواهد بود.
وی تاکید کرد: هرچند ورود مستقیم شهرداری‌ها برای احداث خانه‌های کوچک مقیاس، کمک موثری به دولت خواهد کرد و می‌تواند به ثبات قیمت مسکن در شهرها بینجامد؛ اما با توجه به محدودیت منابع شهرداری‌ها در حال حاضر شهرداری‌ها به ویژه در کلان‌شهرها می‌توانند سرمایه‌گذاری در مسکن را به سوی نیاز واقعی مردم سوق دهند. وی ادامه داد: ارایه تراکم تشویقی تا حد یک طبقه برای واحدهای کوچک اندازه به ساختمان‌ها در شعاع ۳۰۰ متری ایستگاه‌های مترو می‌تواند یکی از ابزارها برای تامین نیاز واقعی مردم باشد. از طرف دیگر برای خانه کوچک، تعیین حداقل بازه مساحتی تابع عوامل مختلف از جمله عرصه زمین، مسائل اجتماعی، فرهنگی، جمعیتی، اقتصادی و ... بوده و احداث آن بر سرانه‌های خدماتی مصوب طرح تفصیلی نیز تأثیرگذار خواهد بود، بنابراین تعیین این بازه مساحتی نیازمند انطباق با ضوابط طرح تفصیلی خواهد بود. پیش‌نویس آیین نامه احداث واحدهای کوچک اندازه (فروشی و استیجاری) از سوی شهرداری تهران تهیه شده که برای بررسی بیشتر و جلب نظرات و پیشنهادات سایر دستگاه‌های مرتبط به کمیسیون‌های تخصصی دولت ارایه خواهد شد.
بر اساس این گزارش، در سال ۱۳۹۷ آماری از سوی بانک مرکزی منتشر شد که نشان می‌داد؛ ۲۰ درصد از جمعیت شهر تهران در مناطق حاشیه نشین زندگی می‌کنند و ۴۰ درصد خانوارهای تهرانی زیر خط فقر مسکن قرار دارند. اعداد و ارقامی که به گفته مدیران شهری تهران، نشان از این دارد که مساله مسکن در تهران به جای آنکه در خود تهران حل شود به بیرون از شهر هدایت شده است. به دنبال این رخدادها، طرح ساخت خانه‌های کوچک مقیاس بار دیگر از سوی مسوولان دولتی مطرح شد. پیشتر و در سال ۱۳۸۸ انجمن انبوه‌سازان پیشنهاد ساخت خانه‌هایی با متراژ ۲۵ متری را مطرح کرد که در مناطق مرکزی پایتخت ساخته شوند. پیشنهادی که بدون مخالفت و بدون موافقت با آن، به هیچ سرانجامی نرسید.
به گزارش «تعادل»، در مرداد ماه سال جاری، وزارت کشور طرح ساخت و اجاره مسکن «کوچک اندازه» را به دولت پیشنهاد کرد. بر اسا این طرح، قرار است با مساعدت وزارتخانه‌های دخیل در مساله خانه‌سازی و همکاری تنگاتنگ شهرداری‌ها خانه‌های ریزمتراژ ساخته شود و به کلیه متقاضیان خرید واگذار شود. اما بخش اعظم طرح وزارت کشور، رویکرد اجاره داری حرفه‌ای را دنبال می‌کند و از همین رو، علاوه بر مقررات ساخت این دسته از واحدهای مسکونی، موازینی را درباره میزان اجاره، ویژگی‌های مالی خانوارهای مشمول طرح اجاره داری، مدت استیجار و... در طرح خود ذکر کرده است.
بر اساس این گزارش، گروه‌های هدف خانه‌های کوچک اندازه اجاره‌ای شامل خانوارهایی است که درآمد ماهیانه آنها حسب مورد کمتر از دو برابر حداقل حقوق موضوع قانون کار یا قوانین مربوط به استخدام کشوری بوده و سرپرست خانوار دارای شرایط زیر باشند:
1- قرارگیری در دهک‌های درآمدی 1 تا 5 با دهک‌های ۱، ۲ و ۳ و زوج‌های جوان
2- دارای حداقل 10 سال سابقه سکونت در شهر مربوطه
3- نداشتن زمین و واحد مسکونی تا 10 سال قبل از تصویب و ابلاغ این آیین نامه
4- عدم استفاده سرپرست خانوار و افراد تحت تکفل از امکانات دولتی یا امکانات نهادهای عمومی غیردولتی شامل زمین، واحد مسکونی یا تسهیلات یارانه‌ای خرید یا ساخت واحد مسکونی از تاریخ 22 بهمن 1357. بر این اساس، وزارتخانه‌های راه و رفاه به همراه سازمان ثبت اسناد مکلف به در اختیار قرار دادن اطلاعات خانوارهای مشمول، به شهرداری‌ها هستند. ضمن اینکه موضوع برچسب نخوردن مسکن اقشار کم درآمد نیز در این طرح لحاظ شده و باید در هر مجموعه مسکونی، تنها حداکثر ۴۰ درصد واحدها، به اقشار آسیب پذیر تعلق یابد و مابقی به سایر اقشار واگذار شود. همچنین بر اساس طرح وزارت کشور، ضوابط ساخت واحدهای کوچک اندازه به این شرح است: 1- دامنه مساحت واحدهای مسکونی در هر شهر متناسب با الگوی سکونت و شرایط بومی و محلی با پیشنهاد شهرداری به تصویب کمیسیون ماده 5 می‌رسد. 2-ضریب تامین پارکینگ برای خانه‌های کوچک اندازه، حداکثر معادل 50 درصد ضوابط ملاک عمل برای تامین پارکینگ در پهنه مربوطه است.3- حداکثر تعداد خانه‌های کوچک اندازه واقع در مجموعه‌های مسکونی، معادل 40 درصد کل واحدهای آن مجموعه خواهد بود. 4- در جانمایی مجموعه‌های مسکونی دارای خانه‌های کوچک اندازه باید توزیع متوازن آنها در همه بخش‌های شهرمدنظر قرار گیرد. 5- در مکان یابی مجموعه‌های مسکونی دارای خانه‌های کوچک اندازه، نزدیکی به ایستگاه‌های حمل و نقل عمومی و عرصه‌های کار و فعالیت نظیر دانشگاه، بازار، کارخانجات و ... واقع در محدوده شهر دارای اولویت است.
