ایران به واردکننده «بنزین» تبدیل می‌شود؟
میزان بنزین مصرفی در کشور به عنوان شاخصی برای ارزیابی مصرف انرژی از اهمیت زیادی برخوردار است. ایران در گذشته از واردکنندگان بنزین بوده است؛ اما در حال حاضر یکی از کشورهای صادرکننده بنزین است و طبق آمار روزانه حدود ۲۰ میلیون لیتر بنزین صادر می‌کند.با این حال در کنار افزایش تولید فرآورده‌های نفتی، مصرف نیز با شتاب بیشتری رو به افزایش بود.با وجود اینکه مصرف بنزین در سال جاری کاهشی بوده و از 97 میلیون لیتر در ۷ ماهه اول سال ۹۸ به ۷۵ میلیون لیتر در روز رسیده است؛ احتمال افزایش مصرف بنزین در سال 1400 وجود دارد. اگر مصرف بنزین کشور روند افزایشی پیدا کند، ممکن است در آینده نیاز به واردات بنزین داشته باشیم.
میزان مصرف بنزین در کشور
ایران که تا ۲ سال پیش واردکننده بنزین بود و حتی در سال ۹۷، روزانه تا ۴.۵ میلیون لیتر در روز بنزین به کشور وارد می‌کرد، حالا به عنوان صادرکننده این فرآورده استراتژیک در منطقه و جهان شناخته می‌شود. این در شرایطی است که در سال ۸۵، ایران روزانه بیش از ۲۷ میلیون لیتر بنزین وارد می‌کرد که موجب خروج ارز از کشور و وابستگی شدید برای تامین امنیت انرژی کشور بود. همین وابستگی باعث شد تا در تحریم‌هایی که از ابتدای دهه ۹۰ شمسی آغاز شد، تحریم بنزین در صدر آنها قرار گیرد و ایران حتی در سال‌هایی مجبور شد تا با تغییر در فرآیندهای برخی پتروشیمی‌ها، از ریفورمیت به جای بنزین استفاده کند تا خلایی در تامین این سوخت به وجود نیاید. پس از توجه به ظرفیت‌سازی برای تولید بنزین در کشور، شاهد افزایش تولید و بهبود کیفیت پالایشگاه‌های قدیمی بودیم. بنابراین با مختومه‌شدن پرونده واردات بنزین از مهرماه سال ۹۷ برگ جدیدی پیش روی صنعت پالایش کشور باز شد. بدین‌ترتیب واحدهای پالایشی علاوه بر تامین نیاز داخلی بتواند پاسخگوی درخواست‌های صادراتی بنزین از کشورهای خارجی نیز باشد. بر اساس گزارش تفریغ بودجه سال ۹۸، با توجه به افزایش تولید و کاهش مصرف بنزین، کشور ما که تا سال ۹۷ واردکننده بنزین بود و بطور متوسط در سال ۹۷ روزانه ۴.۵ میلیون لیتر بنزین وارد می‌کرد، به صادرکننده بنزین تبدیل شد و در سال ۹۸ به‌صورت میانگین ۳ میلیون لیتر در روز صادرات بنزین داشته است که افزون بر جلوگیری از خروج ارز بابت واردات بنزین، موجب ورود ارز حاصل از صادرات بنزین در سال ۹۸ و هفت ماهه سال ۹۹ به ترتیب حدود ۴۹۰ میلیون دلار و ۱.۴ میلیارد دلار شده است. روند رشد مصرف بنزین بعد از کاهش محدودیت‌های کرونایی در کشور آغاز شد. بهار امسال در مقایسه با سه ماهه اول سال گذشته، ۳۹ درصد کاهش مصرف بنزین داشتیم. در مجموع، مصرف بنزین در ایران در تابستان گذشته بطور میانگین ۱۰۲ میلیون لیتر در روز بوده که این میزان در تابستان امسال با کاهشی ۲۴ درصدی به ۸۲ میلیون لیتر کاهش یافته است. بررسی این آمارها حکایت از آن دارد در حالی که میانگین مصرف بنزین در ۷ ماهه اول سال ۹۸ عددی معادل ۹۷ میلیون لیتر در روز بوده، در ۷ ماهه سال جاری به ۷۵ میلیون لیتر در روز رسیده است. عددی که نشان می‌دهد مصرف بنزین حدود ۳۰ درصد کاهش را در کشور ثبت کرده است. با این وجود همچنان این احتمال وجود دارد که در سال آینده شاهد افزایش مصرف بنزین و در نتیجه کاهش صادرات آن در کشور باشیم. ایران بزرگ‌ترین صادرکننده بنزین بین اعضای اوپک شد در همین حال، علیرضا صادق آبادی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در گفت‌وگو با «تسنیم» گفته است: در ایران، شدت مصرف انرژی بسیار بالاست و در خصوص مصرف بنزین نیز این روند مستثنی نیست؛ پس باید اقداماتی را اجرایی کنیم تا روند مصرف این فرآورده استراتژیک نفتی اصلاح شود. یکی از راهکارهای موثر در جهت اصلاح روند مصرف بنزین، جایگزینی این سوخت با سوخت مناسب دیگری است که در این زمینه CNG بهترین گزینه جایگزینی با سوخت بنزین است. به گفته معاون وزیر نفت، اگر توسعه CNG، از رشد مصرف بنزین کم نکند، رشد مصرف این فرآورده نفتی از حجم صادرات آن می‌کاهد. ایران در حال حاضر بزرگ‌ترین صادرکننده بنزین در منطقه است؛ ما مهم‌ترین تأمین‌کننده بنزین کردستان عراق هستیم، به افغانستان و پاکستان بنزین صادر می‌کنیم، اخیرا صادرات بنزین به آذربایجان، ارمنستان و گرجستان را آغاز کرده‌ایم و همچنین صادرات دریایی بنزین ما به مقصد بسیاری از کشورهای منطقه صورت می‌گیرد. با افتخار اعلام می‌کنم که بزرگ‌ترین تولیدکننده بنزین در بین کشورهای عضو اوپک هستیم و این یک ظرفیت عظیم برای کشور است؛ باید این ظرفیت را حفظ کنیم و مهم‌ترین اقدام برای حفظ این ظرفیت، جلوگیری از رشد افسارگسیخته مصرف بنزین در کشور است. بنا به توضیحات صادق آبادی توسعه CNG سریع‌ترین راه برای حفظ ظرفیت صادراتی بنزین کشور است. در حال حاضر بین 23 تا 25 میلیون مترمکعب در روز مصرف CNG در کشور داریم که به همین مقدار از مصرف بنزین با مصرف CNG جایگزین شده است، می‌توانیم با هزینه بسیار کمی، تا 20 میلیون لیتر دیگر از مصرف روزانه بنزین کشور را در طول دو سال با CNG جایگزین کنیم. معاون وزیر نفت ادامه داد: اگر می‌خواستیم برای این 20 میلیون لیتر، پالایشگاه بسازیم، نیاز داریم یک پالایشگاه با ظرفیت پالایشی روزانه 700 هزار بشکه احداث کنیم که هزینه احداث چنین پالایشگاهی، با حداقل هزینه احداث 20 هزار دلار به ازای هر بشکه، 14 میلیارد دلار خواهد بود؛ حتی با فرض اینکه این میزان سرمایه را در اختیار داشتیم، اجرای این پالایشگاه در بهترین حالت 4 سال زمان می‌برد.در بهترین حالت، 4 سال زمان صرف کنیم و 14 میلیارد دلار هزینه کنیم تا پالایشگاهی بسازیم که بتوانیم 20 میلیون لیتر در روز به تولید بنزین کشور اضافه کنیم؛ در حالی که در این 4 سال، رفته رفته از صادرات بنزین کشور کاسته شده و حتی امکان تبدیل شدن ما به واردکننده بنزین وجود دارد؛ حال اگر این راهکار را یک کفه ترازو قرار دهیم و در کفه دیگر، جایگزینی 20 میلیون لیتر مصرف روزانه بنزین با مصرف CNG را قرار دهیم؛ مشخص است که توسعه CNG یک راهکار اولویت‌دار برای کشور خواهد بود. صادق آبادی در پایان تاکید کرد که،
پیش بینی من این است که متوسط مصرف بنزین در سال 1400 به 95 تا 100 میلیون لیتر در روز برسد که این به معنای کاهش ظرفیت صادراتی بنزین کشور خواهد بود و در صورت ادامه این روند در سال 1401، ممکن است دوباره به واردکننده بنزین تبدیل شویم.
