رانت میلیاردی در جیب نوردکاران
گروه بورس|
بررسی آمارها و نحوه معاملات شمش فولاد در ماه‌های گذشته نشان می‌دهد نوردکاران با وجود تامین مواد اولیه خود از بورس کالا و خرید شمش با نرخ‌های بسیار پایین، تنها 30 درصد محصولات‌شان را در بورس عرضه کرده‌اند و مابقی این گروه از محصولات سر از بازار آزاد و سیاه، با قیمت‌های بسیار بالاتر از نرخ‌های کشف شده در بورس در آورده است و این یعنی سود چندبرابری نوردکاران. البته این نکته نیز حائز اهمیت است که طی چند هفته اخیر برخی اقدام به عرضه نمایشی محصولات خود در بورس کرده‌اند و این موضوع در حالی است که بازار به واسطه فصل سرما یعنی زمستان، این گروه از محصولات با کاهش تقاضا (کاهش تقاضای فصلی) به دلیل کم شدن فعالیت‌های ساختمانی و ساخت و سازها روبه رو شده‌اند در نتیجه در یک رکود نسبی به سر می‌برند.
گروه مذکور مخالفت‌های زیادی با بند 8 شیوه نامه فولاد که فولادی‌ها را ملزم به عرضه تمام محصولات خود در بورس می‌کرد نیز داشت و آمارها نشان می‌دهد که نوردکاران در نبود نظارت وزارت صمت به راهی محصولات تولیدی خود را در بازار آزاد و با نرخ دلار آزاد به فروش می‌رسانند.
حال سوال مشخص فعالان حوزه فولاد از نوردکاران این است، آنان که ادعای تولید دارند، زمانی که شمش را با نرخ‌های کمتر از 10 هزار تومان در ماه‌های گذشته از بورس خریداری می‌کردند چرا میلگرد را در بازار آزاد بالای 15 هزار تومان فروخته‌اند؟ آیا نهادهای نظارتی و وزارت صمت نباید با مقایسه حجم خرید شمش و حجم عرضه و فروش مقاطع فولادی نوردی‌ها در بورس، این افراد را مورد بازخواست قرار دهند؟
رانت 60 میلیارد تومانی تنها در یک ماه
در این زمینه رضا شهرستانی عضو هیات‌مدیره انجمن فولاد می‌گوید: فروش شمش، اسلب و ورق که عرضه آنها در بورس طی ماه‌های گذشته با قیمت‌های پایین و بعضا دستوری صورت گرفته سبب توزیع رانت گسترده‌ای در میان برخی شرکت‌های نوردی که در قالب سامانه بهین یاب اقدام به خرید از بورس کردند، شده است چراکه این شرکت‌ها با وجود استفاده از فضای بورس برای خرید مواد اولیه با قیمت‌های پایین، محصولات تولیدی خود را در بورس عرضه نکرده‌اند که آمار در این زمینه شفاف است.
وی عدم شفافیت شرکت‌های نوردی را عامل این رانت دانسته و اظهار می‌کند: از میان تولیدکنندگان نورد مقاطع طویل تنها یک شرکت در بازار سرمایه و بورس حضور دارد که می‌توان مدعی بود اطلاعات شفافی در اختیار بازار می‌گذارد. اطلاعات 6 ماهه این شرکت نشان می‌دهد، در مدت مذکور به ازای هر کیلوگرم 2 هزار تومان سود ثبت کرده است که با احتساب متوسط قیمت 7 هزار تومانی شمش در ابتدای سال جاری، به معنای سود بالای 20 درصد شرکت‌های نوردی در این مدت ناشی از اختلاف میان شمش و محصولات طویل است. اختلاف قیمت میان شمش و نورد در تمام دنیا 7 تا 10 درصد است و چطور یک شرکت سود بالای 20 درصدی را کسب می‌کند؟ آیا این مساله به معنای رانت نیست؟
شهرستانی توضیح می‌دهد: برخی نوردکاران، فقط طی مهر ماه سال جاری بالغ بر 60 میلیارد تومان از طریق رانت به جیب زدند و مداوم در دولت، مجلس و سایر نهادها در حال رایزنی هستند. این افراد تمام سرمایه انجام شده برای احداث کارخانه را فقط در طول یک‌سال از این رانت عظیم بازگشت می‌دهند! به جای تمرکز بر عرضه فولادی میانی باید بر افزایش عرضه محصولات نهایی مورد استفاده مردم اصرار شود. میزان شمش فولادی که در مهرماه امسال تحویل نوردکاران شده 480 هزار تن و میزان معامله محصولات نوردی 222 هزار تن بوده است. در حالی که طبق مصوبات کارگروه تنظیم بازار، باید 287 هزار تن محصول عرضه می‌شد. لذا 65 هزار تن محصول در بورس کالا عرضه نشده و به‌طور خوش‌بینانه در بازار به فروش رسیده است.
مسوولان در خواب غفلت
محمدی، یکی از فعالان حوزه فولاد درخصوص تغییر رویکرد وزارت صمت و رانت موجود در حوزه فولاد اظهار داشت: جناب آقای اسماعیلی باتوجه به عملکردش پیش از هربرکناری قلم به استعفا برداشت و این مسوول باعث شد هزاران میلیاردتومان درحق فولاسازان و سهامداران آنها اجحاف شود وحق این دو گروه نادیده گرفته شود. احتمال وجود دارد که فولادی‌ها با شکایت و دست به دامن شدن مسوولان کمی از زیان‌های وارده را جبران کنند اما؛ سهامداران هرچقدر هم صبر پیشه کنند به حق واقعی خود نمی‌رسند و درنهایت شاهد زیان بیش از پیش این گروه هستیم.
شیرینی و سود راحت رانت باعث شده که نوردکاران تنها به فکر خود باشند و در این میان با صحبت، اعتراض، نامه و... اجازه ندهند گروه یا مسوولی روی عملکرد آنها نظارت کند و این موضوع یعنی عدم نظارت مسوولان و سرگرمی آنان با موضوعات گاها پیش پا افتاده. وی درخصوص رانت موجود در حوزه نوردکاران می‌گوید: اگر بخواهیم درصدی به رانت موجود این گروه بدهیم باید بگوییم 95 درصد نوردکاران از رانت استفاده می‌کنند و درنهایت سود بسیار هنگفتی می‌برند.
طی ماه‌های اخیر شاهد این موضوع بودیم که نوردی‌ها شمش فولاد را با ارزان‌ترین قیمت ممکن خریداری می‌کردند و بعد گذر مدتی با اعلام افزایش هزینه‌ها و نبود شمش مطلوب و امثال این موارد محصول نهایی خود را با بالاترین نرخ دلار آزاد در بازار به فروش می‌رسانند. این گروه نیازمند دلالان نبودند و نیستند چراکه؛ با سودی که این نوردی‌ها دارند خود به تنهایی جوابگوی سود چندین دلال هستند. این حجم از رانت در هیچ یک از خرید و فروش‌های کشور قابل مشاهده نیست این گروه با نبود نظارت‌ها از آب گل آلود تا حد ممکن استفاده کرده‌اند. در این میان فقط تولیدکنندگان فولاد و سهامداران زیان کرده‌اند و مسوولی به فکر زیان این دو گروه نیست. برخی از مسوولان نیز در پاسخ به اعتراض این گروه‌ها می‌گویند خود کرده را تدبیر نیست.
این فعال حوزه بازار با اشاره به اینکه گروه مذکور در زمان اوج بازار تنها 30 درصد از محصولات خود را در بورس کالا عرضه می‌کرد و مابقی آن را در بازار سیاه با نرخ بالاتر به فروش می‌رسانند توضیح می‌دهد: یکی از مهم‌ترین وظایف این گروه این است که به صنعت ساختمان و مسکن کمک کنند اما طی ماه‌های اخیر شاهد بودیم که این گروه با عرضه 70 درصدی محصولات خود در بازار سیاه (بازارآزاد) باعث شدند که نرخ محصولات پایه برای ساخت و ساز به بالاترین حد ممکن برسد و این یعنی یک زیان بزرگ برای مردم.
باید به این نکته توجه داشت که عرضه‌ها تنها به یک گروه خاص و بازار خاصی زیان وارد نمی‌کند بلکه؛ در اصل به مردم معمول جامعه صدمه می‌زند و این گروه مجبور هستند محصولات تولید نظیر؛ مسکن و امثال این موارد را با قیمتی بسیار بالا خریداری کنند.
اگر نظارتی وجود داشت این گروه توانایی آن را نداشتند که به سمت و سوی عرضه 30 درصدی در بورس کالا بروند و مجبور می‌شدند که عرضه کاملی در بورس کالا داشته باشند اما؛ مسوولان به جای نظارت به این گروه حساس سرگرم کارها و بگو مگو بودند.
محمدی درباره نحوه فعالیت شرکت‌های خصوصی حوزه نورد اظهار می‌کند: متاسفانه حوزه نوردکاران پر از رانت و سود‌های کلان است و هیچ مسوولی نظارت ندارد و برخی از مسوولان نیز بر این نظرند که حوزه نوردکاران هیچ مشکلی ندارد و عدم شفافیت این گروه بسیار معمول و عادی است. ولی در اصل عمده شرکت‌های بخش خصوصی نورد مالیات شفافی ندارد، همچنین محصولات خود را با قیمتی بالاتر به بهانه کیفیت بسیار خوب در بازار عرضه می‌کنند. البته اغلب محصولات این گروه از شرکت‌ها توسط دلالین به فروش می‌رسد که در میان شرکت، دلال‌ها سود می‌کنند و تنها به بهانه کیفیت محصولی با چند برابر نرخ در بازار عرضه می‌شود.
اگر کارشناسی بخواهد درباره شرکت‌های خصوصی نورد تحقیق کند به در بسته می‌خورد چراکه رانت، سود و دلالی بخش بسیار بزرگی از عرضه خصوصی را گرفته و به راحتی نمی‌توان این مشکل را حل کرد مگر اینکه مسوولان وارد شوند. آن هم بعید است چراکه فعلا درحال پاسکاری مشکلات پیش آمده هستند و نباید امیدی به حل شدن مشکلات نوردی‌ها در بخش خصوصی داشت.
این فعال حوزه فولاد با اشاره به اینکه برخی از اعضای هیات‌مدیره نوردکاران تولید محصول متناسبی ندارند می‌گوید: در میان اعضای انجمن نوردکاران برخی هستند که تولیدی بسیار کمتر از چند ده تن دارند و در واقع محصولی تولید نمی‌کنند. این دسته از افراد که تعدادی از اعضای انجمن هستند تنها با رابطه و رانت به عضویت رسیده‌اند و در مقابل آن تولید‌کنندگانی را می‌بینیم که تولید و فروش بسیار مطلوبی دارند اما اعضای انجمن نوردکاران اصلا از آنان نامی یاد نمی‌کند. شاید دلیل این موضوع عملکرد بدون صحیح و بدون نقص این تولیدکنندگان باشد.
محمدی ادامه می‌دهد: برخی از نوردکاران میزان عرضه‌های خود مصرفی فولاد که از شمش تولید شده و میلگرد و تیرآهن شان را در بورس به میزان عرضه‌های خود اضافه می‌کنند و این تقلب بسیار بزرگ در این حوزه است. این موضوع تنها از سوی نوردکاران نیست بلکه نشان دهنده خواب عمیق ناظران است و بورس کالا نیز درحوزه تنها می‌تواند شفاف‌سازی کنند اما مسوولان ناظر از خواب بیدار نمی‌شوند. به‌طور کلی آمار دقیقی از عرضه شرکت‌های خصوصی نوردی‌ها وجود ندارد چراکه اغلب این شرکت‌ها شفاف نیستند و لیست درستی از عرضه‌های خود ارایه نمی‌دهند. من به شخصه نمی‌توانم رقمی درخصوص میزان عرضه‌ها بدهم زیرا می‌دانم عرضه این گروه بسیار کم است و این شرکت‌های خصوصی نوردی از لیست‌سازی و رانت بهره می‌برند. تنها امیدم این است که مسوولان کمی نظارت داشته باشند تا شاهد یک بازار مطلوب باشیم.
