«مردودی» امنیت سرمایه‌گذاری
تعادل - گروه تجارت |
بازوی پژوهشی مجلس، هرچند دیرهنگام اما سرانجام «شاخص امنیت سرمایه‌گذاری در ایران» در فصل بهار ۹۹ را منتشر کرد. نتایج این گزارش با استفاده از آمارهای رسمی منتشرشده و در دسترس و با ارزیابی ۶۸۸۴ فعال اقتصادی نمونه از میان فعالان اقتصادی همه استان‌های کشور به دست آمده، که وضعیت امنیت سرمایه‌گذاری در بهار سال ۱۳۹۹ را به تفکیک ۳۱ استان، ۳۸ مولفه، ۷ نماگر و ۹ حوزه کسب‌وکار نشان می‌دهد. براساس یافته‌های این پژوهش، شاخص کل امنیت سرمایه‌گذاری در ایران در بهار ۱۳۹۹ کمیت ۶.۱۶ از ۱۰ (۱۰ بدترین حالت) سنجیده شده است. این در حالی است که مقدار عددی این شاخص در مطالعه فصل قبل از آن یعنی زمستان برابر با ۵.۸۴ محاسبه‌شده بود که نشان می‌دهد ارزیابی امنیت سرمایه‌گذاری در بهار ۱۳۹۹ نسبت به فصل قبل از آن و برخلاف روند فصل گذشته نامناسب‌تر (بدتر) شده است.بنابر این گزارش، «استان‌های تهران، البرز و اصفهان» از نظر شاخص امنیت سرمایه‌گذاری نامناسب‌ترین استان‌ها بوده‌اند؛ از سوی دیگر استان‌های «یزد، خراسان جنوبی و گلستان» مناسب‌ترین وضعیت را نسبت به سایر استان‌ها کسب کرده اند.
نمره مولفه‌ها
مرکز پژوهش‌های مجلس در پژوهشی دیرهنگام، گزارش «شاخص امنیت سرمایه‌گذاری در ایران» در فصل بهار 99 را منتشر کرد. این گزارش، با استفاده از آمارهای رسمی منتشرشده و در دسترس و نیز ارزیابی 6884 فعال اقتصادی نمونه از میان فعالان اقتصادی همه استان‌های کشور بوده که وضعیت امنیت سرمایه‌گذاری در بهار سال 1399 را به تفکیک 31 استان، 38 مولفه، 7 نماگر و 9 حوزه کسب‌وکار نشان می‌دهد.
براساس یافته‌های این گزارش، شاخص کل امنیت سرمایه‌گذاری در ایران در بهار 1399 کمیت 6.16 از 10 (10 بدترین حالت) سنجیده شده است. مقدار عددی این شاخص در مطالعه فصل قبل از آن (زمستان 1398) 5.84 محاسبه‌شده بود که نشان می‌دهد ارزیابی امنیت سرمایه‌گذاری در بهار 1399 نسبت به فصل قبل از آن و برخلاف روند فصل گذشته نامناسب‌تر (بدتر) شده است.
این در حالی است که شاخص امنیت سرمایه‌گذاری در پاییز 1397 دارای کمیت 6.43 و در زمستان 1397، 6.18 در بهار 1398 کمیت 6.07 و در تابستان 1398 نیز کمیت 6.07 بوده است. روند بهبود شاخص امنیت سرمایه‌گذاری (کم شدن کمیت شاخص) که از پاییز 1397 شروع‌شده بود، در تابستان 1398 متوقف و در پاییز 1398 (هم‌زمان با بی‌ثباتی‌های بعد از افزایش قیمت بنزین در آبان ماه 1398) معکوس شد و به عدد 6.12 رسید. این شاخص در زمستان 1398 (5.84) مناسب‌ترین ارزیابی امنیت سرمایه‌گذاری از شروع این مطالعات فصلی از اسفندماه 1396 تاکنون است. اما مجدداً در پایش بهار 1399 بافاصله نسبتاً قابل‌توجه به عدد 6.16 افزایش‌یافته و نامناسب‌تر شده که البته نقش بیماری کرونا و تعطیلات اجباری چندماهه و پیش‌بینی‌نشده بسیاری از کسب‌وکارها در این وضعیت قابل‌توجه و اثرگذار بوده است.
کدام مولفه‌ها فعالان اقتصادی را
آزار می‌دهد؟
براساس ارزیابی فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پیمایش، در بهار 1399 نامناسب‌ترین مولفه‌های امنیت سرمایه‌گذاری ارزیابی‌شده به ترتیب عبارت بوده‌اند از: «1- عمل مسوولان ملی به وعده‌های داده‌شده (8.84 از 10 و 10 بدترین وضعیت)؛ 2- عمل مسوولان استانی و محلی به وعده‌های اقتصادی داده‌شده (8.31)؛ 3- اعمال‌نفوذ و تبانی در معاملات ادارات (8.06)».
در طرف مقابل هم مناسب‌ترین مولفه‌های امنیت سرمایه‌گذاری طی بهار 1399 نیز به‌این‌ترتیب بوده‌اند: «1- رواج توزیع کالای قاچاق (3.96)؛ 2- سرقت مالی (پول نقد، کالا، تجهیزات (4.08)؛ 3- استفاده غیرمجاز از نام و علائم تجاری یا مالکیت معنوی (4.42).»
طبق یافته‌های گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این سلسله مطالعات فصلی، نامناسب‌ترین مولفه‌های امنیت سرمایه‌گذاری در ایران در زمستان 1398 را چنین ارزیابی کرده بودند: «1- .عمل مسوولان ملی به وعده‌های داده‌شده (7.98)؛ 2- میزان اختلال ایجادشده در اثر تحریم‌های خارجی (7.88)؛ 3- عمل مسوولان استانی و محلی به وعده‌های اقتصادی داده‌شده (7.87).» همچنین مناسب‌ترین مولفه‌های امنیت سرمایه‌گذاری طی زمستان 1398 نیز مانند بهار 1399 بوده است.با توجه به بررسی‌های به‌عمل‌آمده ملاحظه می‌شود که نامناسب‌ترین مولفه امنیت سرمایه‌گذاری که فعالان اقتصادی را بیش از همه آزار می‌دهد در این مطالعه هم مانند دوره‌های گذشته، «عمل مسوولان به وعده‌های داده‌شده» بوده است. این گزارش با استفاده از دو مجموعه داده‌های پیمایشی و آماری و شاخص کلی (ترکیب دو مجموعه داده پیمایشی و آماری) تهیه‌شده است. براساس یافته‌های داده‌های پیمایشی در بهار 1399، فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پیمایش از استان‌های البرز، تهران و خراسان رضوی، نامناسب‌ترین ارزیابی و استان‌های یزد، خراسان جنوبی و گلستان مناسب‌ترین ارزیابی را از وضعیت مولفه‌های پیمایشی شاخص امنیت سرمایه‌گذاری ارایه کرده‌اند.
استان‌های مناسب و نامناسب
برای سرمایه‌گذاری
اما پس از تلفیق داده‌های آماری و یافته‌های پیمایشی در این پژوهش، استان‌های تهران، البرز و اصفهان نامناسب‌ترین و استان‌های یزد، خراسان جنوبی و گلستان مناسب‌ترین وضعیت را ازنظر شاخص امنیت سرمایه‌گذاری نسبت به سایر استان‌ها در بهار 1399 کسب کرده‌اند. ارزیابی شاخص امنیت سرمایه‌گذاری در زمستان 1398 نشان داده بود سه استان یزد، خراسان جنوبی و همدان به ترتیب جزو مناسب‌ترین‌ها بودند و سه استان تهران، البرز و آذربایجان شرقی به ترتیب جزو نامناسب‌ترین استان‌ها در آن پایش ارزیابی‌شده بودند.
مقایسه اطلاعات استخراجی مولفه‌های آماری شاخص امنیت سرمایه‌گذاری (نرمال شده) به تفکیک استان‌ها در بهار ۹۹ نسبت به زمستان ۹۸ به ترتیب استان‌های همدان، آذربایجان و خراسان جنوبی نسبت به سایر استان‌ها ارزیابی مناسب‌تری داشتند و استان‌های تهران، مازندران و کهگیلویه و بویر احمد به ترتیب نسبت به سایر استان‌ها در بررسی مولفه‌های آماری امنیت سرمایه‌گذاری ارزیابی نامناسب‌تری کسب کرده‌اند. این در حالی است که در پایش زمستان ۹۸ همان استان‌ها به ترتیب در خصوص مناسب‌ترین‌ها تکرار شده است. در خصوص نامناسب‌ترین‌ها به ترتیب «تهران، کهگیلویه و بویر احمد، ومازندران» شناسایی شده بودند. به عبارتی دیگر، درچند مطالعه اخیر معمولا استان‌های همدان، خراسان جنوبی و آذربایجان غربی، ارز ارزیابی مناسب‌تری برخوردار بودند. واستان‌های تهران وکهگیلویه و بویر احمد با تکرار ارزیابی نامناسب‌تری در مولفه‌های آماری شاخص امنیت سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص داده است.
همچنین براساس نتایج این مطالعه، در بهار 1399 از بین 9 حوزه فعالیت اقتصادی موردسنجش در این پایش، فعالان اقتصادی در حوزه (هتل، رستوران، تهیه و توزیع غذا) مناسب‌ترین ارزیابی را نسبت به سایر حوزه‌ها و فعالان اقتصادی در حوزه ارتباطات، توزیع و... (حمل‌ونقل، انبارداری، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی) نامناسب‌ترین ارزیابی را در میان همه حوزه‌ها از وضعیت امنیت سرمایه‌گذاری ارایه کرده‌اند.
