اقتصاد ایران در عرصه جهانی

عباس آرگون

میزان پیوستگی اقتصادی کشورها به یکدیگر در سال‌های اخیر به حدی رسیده که دیگر نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد. برخلاف نظریه‌هایی که در دهه‌های قبل از امکان‌پذیر بودن جدایی از اقتصاد جهانی می‌گفت، امروز بخش مهمی از تولیدات کشورهای مختلف در بازارهای جهانی عرضه می‌شود و رسما تجارت بخش جدانشدنی اقتصاد ملت‌هاست. در چنین شرایطی اقتصاد ایران نیز باید خود را در آینده این تجارت جهانی تعریف کند. البته در این حوزه توجه به برخی مسائل اهمیت فراوانی خواهد داشت. یکی از مهم‌ترین موضوعات بحث تحریم‌ها و محدودیت‌هایی است که اقتصاد ایران در طول تمام سال‌های گذشته آن را تجربه کرده و همین امر ما را  از حرکت به سمت ایده‌آل‌های امروز اقتصاد دور کرده است. در نگاه کلان‌تر اما ما خودمان نیز تصمیمات اشتباهی گرفته‌ایم که فشار تحریم‌ها را تشدید کرده است. اینکه با وجود هشدار تمام فعالان و کارشناسان اقتصادی، همچنان ما به پول نفت وابسته هستیم و هیچ کاری برای تولید نکرده‌ایم یکی از مسائل مقدمات این حوزه است. از سوی دیگر دولت برای مدت طولانی تصدی‌گری خود بر اقتصاد را تداوم بخشیده و هیچ راهی برای گسترش نقش و سهم بخش خصوصی به وجود نیاورده است. این در حالی است که هرجا بخش خصوصی وارد عمل شده، نتیجه کار بسیار قابل دفاع بوده است. نگاهی به آمارهای صادرات غیرنفتی کشور در این سال‌ها نشان می‌دهد که بخش خصوصی با وجود محدودیت‌های جدی، توانسته صادرات را حفظ کند و بخش مهمی از نیاز ارزی کشور را تامین کند.از سوی دیگر ما در تصمیمات کلان نیز باید اهمیت حضور ایران در فضای جهانی را درک کنیم. پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف، عقد قراردادهای تجارت آزاد یا مقدمه چینی برای عضویت در سازمان تجارت جهانی بخشی از این اولویت‌ها هستند. در واقع وقتی اقتصاد ایران برای مدت طولانی تحت تاثیر تحریم‌ها بوده و مشخص نیست در سال‌های آینده نیز امکان لغو تحریم‌ها یا از سرگیری دوباره آنها به وجود آید، ما باید دست از خود تحریمی ‌برداریم. با اتخاذ تصمیمات داخلی درست و اولویت دادن به تولید با ارزش افزوده بالا و گسترش حضور در بازارهای صادراتی اقتصاد ایران تقویت خواهد شد و حتی در برابر تحریم‌ها نیز فشار کمتری را حس می‌کند. از سوی دیگر با همکاری با نهادهای بین‌المللی و شفاف کردن اقتصاد ایران، نگرانی از بهانه تراشی طرف مقابل کم می‌شود و آنها برای محدود کردن ایران کار دشوارتری دارند. وقتی اقتصاد پیشرفت کند، شرایط برای جذب سرمایه‌گذار خارجی نیز بهتر خواهد شد و  با ورود سرمایه‌گذاران، دولت‌های آنها دیگر به راحتی نمی‌توانند اقتصاد ایران را تحریم‌ کنند، موضوعی که ما باید به دقت آن را زیرنظر داشته باشیم و در راستای منافع ملی کشور گام‌ برداریم.