رمزارزها رقیب بورس‌نیستند
دلایل متعددی در شرایط امروز اقتصاد جهان و اقتصاد ایران وجود دارد که بر ضرورت پذیرش رمزارزها، ایجاد بسترهای مناسب در بازار داخلی و تدوین قوانین و مقررات و روش‌های مناسب تولید و معامله رمزارزها تاکید دارد. نکته اول پذیرش رمزارزها و ایجاد سبد متنوع دارایی‌ها برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری ایرانیان است؛ زیرا ممنوع کردن رمزارزها، به معنای عدم حضور ایرانیان در این بازار نیست و این موضوع می‌تواند به خروج سرمایه‌ها منجر شده و مشکلاتی را در فعالیت با صرافی‌های خارجی ایجاد کند. دوم آنکه ایجاد شرایط داخلی جهت معامله حرفه‌ای‌های بازار رمزارز به جای مراجعه به صرافی‌های خارجی، می‌تواند به کاهش سرمایه‌گذاری در بازارهای مسکن، خودرو، طلا و ارز و بورس کمک کند و در عین حال در مبادلات تجاری به اقتصاد ایران کمک کند و وابستگی و اتکا به دلار و ارزهای دیگر را کاهش دهد. سوم آنکه اقتصاد ایران نباید از بازار رمزارزها و تحولات دیجیتالی غافل بماند زیرا همانطور که سکه طلا و نقره، اسکناس و ارزهای معتبر جهانی به تدریج جایگزین پول‌های قدیمی شدند، پول‌های دیجیتال نیز جایگزین پول‌های فعلی شده و به تدریج قیمت و ارزش بیشتری خواهند داشت و عدم حضور در این بازار، عملا به معنای عقب افتادن از سود این بازارهاست و نظام بانکی و صرافی کشور نیز از این بازار در حال تحول عقب خواهد افتاد. براین اساس به جای ممنوع کردن این بازار، باید به تدریج بازارها را گشود و روش‌ها و قوانین را اصلاح کرد و از طریق حرفه‌ای‌ها اثر مثبت بر بازار گذاشت و غیرحرفه‌ای‌ها را آموزش داد و با ایجاد محدودیت‌هایی از خسارت‌های سنگین به آنها جلوگیری کرد. بحران بورس ایران در زمستان سال ۱۳۹۹ و کاهش چشم‌گیر شاخص کل بازار سرمایه، گروهی از سرمایه‌گذاران در این بازار را به سمت بازارهای موازی و به‌خصوص بازار ارزهای دیجیتال هدایت کرده است. این مساله موجب جبهه‌گیری گروهی از مسوولان علیه ارزهای دیجیتال شده و برخی نسبت به ابعاد حضور سرمایه‌گذاران در بازار ارز دیجیتال و ریسک‌های حاصل از آن ابراز نگرانی کرده‌اند. در عین حال، توسعه دیجیتال و ارزهای دیجیتالی در جهان، بازار 1500 میلیارد دلاری ایجاد کرده و تقریبا تمام کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته و اقتصاد‌های در حال ظهور، به دنبال ایجاد رمزهای دیجیتال مخصوص به خود هستند و در کنار ارزهای جهان روا، پایه ارز دیجیتالی بومی را نیز پیگیری می‌کنند. براین اساس کارشناسان معتقدند که نمی‌توان از محصولات و پول‌های جدید وارتباطات و امکانات جدید غافل بود و همانطور که سکه طلا و نقره و آلیاژ نیکل جایگزین تهاتر کالا و نمک و گندم شده است، و بعدها اسکناس جایگزین سکه طلا و نقره شده، اکنون نیز پول‌های دیجیتال و جهان روا به تدریج جای خود را در اقتصاد باز کرده و اقتصاد ایران نیز نباید از آن غافل بماند. لذا به جای نگرانی و دور ماندن از آن، باید بسترها، قوانین و مقررات و روش‌ها را اصلاح کرد تا به سرمایه‌گذاران خسارت وارد نشود و بتواند جایگزین دلار و سایر ارزها در مبادلات بین‌المللی و منطقه‌ای شود. یکی از مسوولان می‌گوید: جست‌وجوی بیت‌کوین و سایر رمزارزها از کلمه بورس سبقت گرفته است. مجتبی توانگر رییس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس سوم اسفند به رییس‌جمهور و تعدادی از وزرا در مورد خرید بیت‌کوین و سایر رمزارزها هشدار داد. او در بخشی از نامه خود نوشت: متاسفانه بعد از مدیریت مساله‌دار دولت در بازار سرمایه، تعداد زیادی از لیدرهای ناصالح سرمایه مردم در فضای مجازی، نسبت به تشویق مردم به خرید رمزارزهای خارجی مخصوصا بیت‌کوین اقدام نموده‌اند و اکنون جست‌وجوی کلمات مربوطه در فضای مجازی از جست‌وجوی کلمه بورس پیشی گرفته است و این یعنی عده‌ای ناآشنا و ناآگاه در جست‌وجوی راهی برای ورود به این حوزه هستند.
مهم‌ترین نکات مطرح شده در این نامه عبارتند از:
1- مدیریت مساله‌دار دولت در بازار سرمایه
2- خرید رمزارزهای خارجی
3- پیشی گرفتن جست‌وجوی کلمات بازار رمزارزها نسبت به بورس
درباره «خرید رمزارزهای خارجی» باید گفت رمزارزها محدود به هیچ کشوری نیستند و هر فردی در هر کجای جهان، می‌تواند از رمزارزها استفاده کند. بررسی جست‌وجوی کلمات رمزارزها و کلمه بورس نشان می‌دهد که وضعیت ریزشی بورس، ارتباطی با بازار رمزارزها ندارد و بارها در رسانه‌های تحلیلی- خبری در مورد دلایل ریزش بورس صحبت شده که نامی از رمزارزها در میان نبوده است. همچنین، جست‌وجوی زیاد کلمات بیت‌کوین و سایر رمزارزها محدود به کشور ما نیست و در چند سال اخیر، تمایل افراد به این بازار در سراسر جهان افزایش پیدا کرده است.
چرا برخی از مردم بعد از بورس، بازار ارزهای دیجیتال را انتخاب کردند؟
چیزی که در تمام بازارهای مالی دنیا هم وجود دارد این است که سرمایه‌گذاران حرفه‌ای همیشه سرمایه خودشان را در یک بازار مشخص متمرکز نمی‌کنند. هر بازار پتانسیل رشد خودش را دارد و در بازه‌های زمانی مختلف، بازدهی متفاوتی دارند. گاهی اوقات بازار مسکن برای سرمایه‌گذاری مناسب است، گاهی اوقات بورس و گاهی هم رمزارزها. قرار نیست یک بازار همیشه مثبت یا همیشه منفی باشد. رمزارزها بدون مرز هستند و متعلق به فرد یا گروه خاصی نیستند. موردی که باید به آن توجه کرد، تعداد زیاد کاربران ایرانی و حجم بالای سرمایه در این حوزه است. آیا با تعطیل کردن صرافی‌های ایرانی، معامله‌گران حرفه‌ای که مدت‌ها در این بازار تلاش کرده‌اند، آموزش دیده‌اند و در حال معامله هستند، فعالیت در این حوزه را کنار می‌گذارند؟ لذا نباید با تعطیل کردن درگاه‌ها و صرافی‌ها، معامله‌گران حرفه‌ای را از این بازار خارج کرد.
سبد سرمایه متنوع و کاهش ریسک‌های سرمایه‌گذاری
حتما جمله معروف «همه تخم‌مرغ‌های‌تان را در یک سبد نگذارید» را شنیده‌اید. عقل حکم می‌کند که تمام دارایی خودمان را روی یک موجودیت خاص سرمایه‌گذاری نکنیم. فرض کنید یک نفر تمام دارایی‌اش را در بورس یا در بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کند. در صورت ریزش شدید بازار و از دست رفتن سرمایه، چه اتفاقی برای او و زندگی‌اش می‌افتد؟ براین اساس لازم است که سبدی متنوع از دارایی‌های مختلف مسکن، سهام، رمزارز، طلا و ارز را انتخاب کنیم تا ریسک کمتری در سرمایه‌گذاری‌ها داشته باشیم و عقل حکم می‌کند که با پذیرش رمزارزها عملا سبد دارایی‌های متنوعی در اختیار مردم قرار گیرد.
سرمایه‌گذاری افراد در بازارهای مختلف مدام در حال تغییر است و بر اساس بازدهی، انتخاب می‌شوند. رمزارز یکی از گزینه‌هایی است که مردم می‌توانند انتخاب کنند و آن را به سبد سرمایه‌شان اضافه نمایند. زمانی که مردم روند نزولی رمزارزها را مشاهده کنند، سرمایه خودشان را به بازار دیگری مانند بورس منتقل می‌کنند یا برعکس. بنابراین، در این مورد باید دست مردم را باز گذاشت تا بتوانند سبد متنوعی را برای خودشان بسازند و به دلخواه در یک یا چند بازار وارد شوند.
در هر صورت، نمی‌توان استقبال از رمزارزها را نادیده گرفت. بیت‌کوین، اتریوم و سایر رمزارزها به سبد سرمایه مردم راه پیدا کرده‌اند و این همان چیزی است که از آن به عنوان «متنوع‌سازی سبد سرمایه» نام برده می‌شود؛ روشی که می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری مردم را کاهش داد. نباید انتظار داشت که در شرایط ریزشی بورس، افراد سرمایه‌گذار خونسرد و آرام نظاره‌گر بازار باشند و اقدامی انجام ندهند. بعد از بورس، بازار بعدی که برای سرمایه‌گذاری به ذهن بیشتر این افراد می‌رسید، بازار رمزارزها بود؛ بازاری که با وجود پاندمی کرونا بعد از مدتی، جان دوباره گرفت و رشد قابل توجهی را تجربه کرد.
به عنوان مثال، بیت‌کوین در چند سال اخیر با ارزش بازار حدود ۹۰۰ میلیارد دلار یکی از سودآورترین دارایی‌ها محسوب می‌شود. گفتنی است که قیمت بیت‌کوین در یک سال اخیر، حدود ۴۳۶ درصد رشد داشته است و این رشد قابل توجه یکی از دلایل انتخاب بازار رمزارزها توسط مردم است. البته فرقی ندارد بازار بیت‌کوین، بازار طلا یا بازار مسکن؛ مردم بعد از بازار بورس، دنبال راهی بودند که اندک سرمایه باقی مانده خود را از بورس خارج کرده و در بازار سودده دیگری سرمایه‌گذاری کنند.
هجوم کاربران ایرانی به صرافی‌های خارجی در صورت ممنوعیت رمزارزها
در سال جاری شاهد اخبار مثبت جهانی در مورد بیت‌کوین و سایر رمزارزها بوده‌ایم؛ از توییت‌های ایلان ماسک گرفته تا سرمایه‌گذاری شرکت‌های بنامی همچون PayPal (غول پرداخت جهان!) .
این رویکردهای جهانی از مرز کشور ما نیز عبور کرد و وارد ذهن سرمایه‌گذار مردم شد. اگر این افراد را از بازار رمزارزها منع کنیم: آیا در حال حاضر جایگزینی برای آنها داریم؟آیا این ممنوعیت باعث ناامیدی در جامعه نمی‌شود؟آیا انتظار داریم با این ممنوعیت، مردم به سمت بازار بورس بازگردند؟چه تضمینی وجود دارد این افراد سرمایه خودشان را وارد صرافی‌های خارجی نکنند؟
در صرافی‌های داخلی، کاربران خیال‌شان راحت است که سرمایه‌شان نزد صرافی محفوظ است و کسی نمی‌تواند حساب آنها را بلوکه کند. اما آیا سرمایه کاربر ایرانی نزد صرافی بایننس به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های ارز دیجیتال در جهان، امنیت دارد؟
صرافی بایننس کاربران ایرانی را تحریم کرده و آنها مجبور هستند با استفاده از وی پی ان با‌ای پی ثابت وارد این صرافی شوند تا به هویت آنها پی نبرند (در حال حاضر، این صرافی بیش از 30 درصد حجم معاملات بازار رمزارزها را در اختیار دارد) . معتقدیم با ممنوع کردن معامله رمزارزها در کشور، نمی‌توان مردم را به سمت بازار سرمایه سوق داد. در حقیقت با این کار، افراد برای استفاده بیشتر از درگاه‌های خارجی رمزارزها تشویق شده‌اند و این امر به نفع کشور نیست. بنابراین به جای پاک کردن صورت مساله و ممنوعیت معامله رمزارزها، بهتر است با رویکردی منطقی با این موضوع روبرو شویم و شرایط بهتری را برای استفاده از بیت‌کوین و سایر رمزارزها در راستای منافع کشور و کاربران فراهم کنیم.
تلاش والکس در راستای آموزش کاربران تازه‌کار
به دلیل جذابیتی که بازار رمزارزها دارد با گذشت زمان افراد زیادی به این بازار علاقه‌مند شده‌اند. این مورد را نمی‌توان انکار کرد که برخی از افراد تازه‌کار ممکن است با دانش کمی وارد این بازار شوند و ممکن است مانند سایر بازارهای مالی، در دام کلاهبردارها بیفتند.
به عنوان صرافی ارز دیجیتال ایرانی در این بازار، بارها و بارها در مورد روش‌های حفاظت از رمزارزها و شگردهای کلاهبرداری در این حوزه با کاربران خود صحبت کرده‌ایم. مقالات آموزشی متعددی در این مورد در بلاگ والکس منتشر شده است. حفاظت از دارایی مردم و کمک به آنها در انجام معامله ایمن در بازار رمزارزها، جزو رسالت کاری ما بوده است. همچنین در مورد تفاوت‌های بورس و رمزارزها با کاربران‌مان صحبت کرده‌ایم و آنها را از مزایا و معایب هر کدام آگاه ساخته‌ایم. نگرانی مسوولان در مورد ورود افراد ناآشنا به بازار کریپتو قابل درک است و ما نیز در والکس برای ورود افراد ناآشنا به این بازار، برنامه آموزشی داشته‌ایم، خواهیم داشت و این مساله را نادیده نگرفته‌ایم.
مشکل بورس با ممنوعیت ارزهای دیجیتال حل نمی‌شود
انتشار دستور مسدودسازی درگاه‌های پرداخت از سوی شاپرک به پرداخت‌یارها که در آن از کسب‌وکارهای مربوط به خریدوفروش ارزهای دیجیتال نیز یاد شده بود، مورد انتقاد شدید فعالان حوزه ارزهای دیجیتال قرار گرفته است. به گزارش سیارنیوز، ممنوعیت‌های بانک مرکزی و محدودکردن حوزه رمزارزها به بهانه‌های مختلف باعث بدگمانی مردم و فعالان این حوزه شده است. یکی از گمانه‌زنی‌ها مبنی بر ممنوعیت‌های پی‌درپی دولت در حوزه ارز دیجیتال اقبال مردم بعد از شکست در بورس و روی آوردن آنها به سمت بازارهای موازی است. دبیر انجمن صنفی فناوری‌های نوین مالی ایران (فین‌تک) با انتقاد شدید از مسدود کردن پرداخت یارها می‌گوید: همانطور که مشکل فرهنگی ما با ممنوع‌کردن ویدیو و ماهواره حل نشد، مشکل بورس هم با ممنوع‌کردن رمزارزها حل نخواهد شد. مصطفی نقی‌پور معتقد است: مشکل بورس در جای دیگری است و مدیریت دولتی حاکم بر بورس مشکل اصلی آن است. واضح است که بورس در اختیار دولت است. دولت در سال جاری برای تأمین منافع مالی خود از بورس استفاده کرد. ارزآوری‌های زیاد و با مدیریت بازار توسط دولت بعد از مدتی واقعیت‌ها روشن شد. بعد از مشخص شدن هدف دولت از تشویق مردم به بورس، به یک‌باره حباب بسیاری از سهام‌ها ترکید. مردم از بورس به‌دلیل شکست و زیان بسیار، خارج شدند.
علل هجوم مردم
به سمت حوزه ارزهای دیجیتال
این فعال حوزه ارز دیجیتال با اشاره به اقبال به فضای رمزارز و بالا رفتن قیمت بیت‌کوین در چند ماه گذشته می‌گوید: حرکت‌های افرادی چون ایلان ماسک در حمایت از بیت‌کوین روزبهروز در تمام دنیا بیشتر شد. قیمت بیت‌کوین و بسیاری از رمزارزها در فضای جهانی افزایش یافت. یکی از گمانه‌زنی‌های ما این است که دولت درصدد مسدود کردن حرکت این بازار موازی است. البته باید گفت این کار کمکی به بورس نخواهد کرد. نقی‌پور معتقد است: تکنولوژی‌های نوین در هر کشوری باعث رشد و پیشرفت آن می‌شود. وقتی دولت‌ها مانع پیشرفت تکنولوژی‌های نوین می‌شوند، عقب‌ماندگی کشور خود را عمیق‌تر می‌کنند. باعث می‌شوند مردم مصرف‌کننده آن تکنولوژی و فناوری شوند. از مشاغل باارزشی که در آن حوزه به به وجود خواهد آمد محروم می‌شوند. افراد متخصص در آن حوزه مجبور به مهاجرت می‌شوند و همین اشتغال‌زایی را در کشورهای دیگر انجام می‌دهند. متأسفانه اکثر برنامه‌نویس‌های خوب ما در ترکیه هستند. آنها در کشورهای اروپایی، اسکاندیناوی و امریکا و کانادا مشغول فعالیت هستند. حال این تصمیم غلط بانک مرکزی علاوه بر اینکه به‌طور مستقیم شغل‌هایی که در این حوزه ایجاد شده را به خطر انداخته است، بسیاری از افراد را نیز بیکار می‌کند. از طرفی افرادی که می‌توانند مولد اشتغال باشند و در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند. یعنی افراد نخبه کارآفرین از حوزه رمزارزها خارج می‌شوند.
مدیریت غلط دولت
و فرار متخصصان حوزه رمزارزها
این موضوع خطری جدی برای حوزه ارز دیجیتال و این فناوری نوین در کشور است. دبیر انجمن صنفی فناوری‌های نوین مالی ایران (فین‌تک) در این خصوص می‌گوید: تصمیم‌های یک‌باره و بدون کارشناسی دولت و بانک مرکزی بر آینده اشتغال تأثیر ناگواری خواهد داشت. کما اینکه در سال‌های گذشته نیز شاهد چنین تصمیم‌های یک‌شبه و غیرتخصصی بوده‌ایم. متأسفانه ما در اکثر حوزه‌های اقتصادی به‌شدت دچار کمبود متخصص هستیم. از طرفی شاهد بیکاری روزافزون افراد تحصیل‌کرده و متخصص در حوزه‌های مختلف کاری هستیم. به‌گفته نقی‌پور، این پارادوکس از اینجا ناشی می‌شود که افراد سرمایه‌گذار، متخصص، کارآفرین و حرفه‌ای با چنین محدودیت‌های دولت مجبور به مهاجرت و خروج از کشور می‌شوند. زیرا کشورهای اطراف از جمله ترکیه، امارات و آذربایجان با حمایت از این افراد و ایجاد شرایط ویژه برنامه‌نویس‌ها را حمایت می‌کند. این تصمیمات باعث می‌شود مشاغل حوزه فناوری همچنین مشاغلی که در این حوزه در آینده به وجود خواهند آمد، در معرض خطر جدی قرار گیرند. او معتقد است که ارزش افزوده و سرمایه‌گذاری به راحتی در کشورهای اطراف به وجود خواهد آمد و روزبهروز حتی از کشورهای همسایه‌مان عقب‌تر خواهیم افتاد. به‌گفته وی در ۴۰ سال گذشته به بدترین شکل ممکن اقتصاد کشور مدیریت شد و با نگاهی به رشد اقتصادی کشور در همین ۵ یا ۶ سال اخیر وضعیت بسیار اسفبار است. نقی‌پور در این باره افزود که مدیریت دولتی ضعیف و بی‌اهمیت به معیشت مردم، بی‌توجهی به کارآفرینی حتی علیه کارآفرینی باعث رشد منفی اقتصادی کشور شده و ما سهم عمده‌ای از رمزارز دنیا نداریم. او همچنین افزود: با اشتیاق مردم و متخصصان و ورودشان به حوزه رمزارز، این امکان وجود دارد که بتوانیم در آینده در این حوزه حرفی برای گفتن داشته باشیم. متأسفانه با بهانه‌های مختلف در کار مردم در حوزه تخصصی مردم از سمت دولت کارشکنی می‌شود.
مشکلات بورس تقصیر رمزارزها نیست
به‌گفته نقی‌پور تصور اینکه رمزارزها باعث خروج مردم از بورس شدند تصور غلطی است و اگر مدیریت صحیح در حوزه اقتصاد و بورس انجام می‌شد چنین فاجعه‌ای به بار نمی‌آمد. وی در این باره گفت: بسیاری از شرکت‌ها ارزش واقعی پیدا کرده بودند و اگر به‌شکل صحیح، بورس مدیریت می‌شد مردم اینچنین متضرر نمی‌شدند. متأسفانه دولت فقط به دید ابزار به هر حوزه‌ای نگاه می‌کند و تنها حربه‌اش کنترل اوضاع و محدود کردن است. در بورس هم با مدیریت غلط و ترکیدن حباب‌ها، حال اشتباه را به گردن رمزارزها و بازارهای موازی بورس انداختند. نقی‌پور افزود: از طرفی رمزارز در دنیا رشد بسیار جدی کرده است. محدود کردن مردم در این حوزه باعث می‌شود در آینده در این حوزه هم هیچ جایگاهی نداشته باشیم. به همین خاطر سوالی که اینجا مطرح می‌شود اینکه آیا تقصیر از رمزارزهاست یا از مدیریت ضعیف و غلط؟ اگر وزارتخانه‌ها در این حوزه درست عمل کنند دیگر نمی‌توان تقصیر را به گردن رمزارز انداخت. وقتی ارزش دارایی‌های مردم با مدیریت غلط دولت روزبهروز در حال سقوط است، طبیعی است که مردم به حوزه رمزارزها هجوم آورند. مردم با هجوم به این حوزه می‌خواهند حداقل دارایی خود را حفظ کرده و زندگی آبرومندتری داشته باشند.
