سه گمانه از انتخابات ۱۴۰۰
تعادل| فرشته فریادرس |
براساس اعلام ستاد انتخابات کشور، اسامی نهایی نامزدها ششم خرداد اعلام می شود. اما از همین حالا بازار گمانه زنی‌ها برای رقبای اصلی ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ داغ است. برخی از شکل‌گیری رقابت اصلی میان مثلث «جهانگیری، لاریجانی و رییسی»سخن می‌گویند. به گفته آنهااین سه گانه می‌تواند در یک ماه آینده منشأ تحولات مهمی باشد. چه بسا که منجر به انتخاباتی دومرحله‌ای شود که دوتن از این سه تن به مرحله بعد راه پیدا کنند. در این میان، اما برخی دیگر از فعالان سیاسی از سه گانه رقابتی «مسعود پزشکیان، لاریجانی و جهانگیری» نام می‌برند. غلامرضا تاجگردون در این رابطه می‌گوید: «انتخابات سه قطبی می شود و من یکی از قطب‌ها را هم آقای پزشکیان می‌دانم که در صورت تایید صلاحیت می‌تواند تاثیرگذار باشد. در صورت تایید صلاحیت آقای جهانگیری و پزشکیان، کنار رفتن یکی به نفع دیگری راحت نیست.» اما برخی از تحلیلگران سیاسی هم بر این باورند که در دو سویه میدان انتخابات موجود یک سمت آقای جهانگیری و در سمت دیگر آقای رییسی حضور دارد. اما آقای لاریجانی نقش میانی را دارد؛ بنابراین دیدگاه، در این رقابت سه‌گانه انتخابات از تک مرحله‌ای به دو مرحله‌ای هدایت خواهد شد، اما با توجه به گفتمان برتری که این دو [لاریجانی و جهانگیری]دارند، در این رقابت‌ها آن کسی که صحنه را واگذار می‌کند، به احتمال زیاد آقای رییسی خواهد بود. ناگفته نماند که جبهه اصلاحات هنوز گزینه نهایی این جریان سیاسی را برای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری معرفی نکرده است. اما فعالان سیاسی اصلاح‌طلب معتقدند که نامزد نهایی از میان لیست اخیر جبهه اصلاحات انتخاب خواهد شد.
چه کسانی آمدند؟
مهلت قانونی ثبت نام برای نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری به پایان رسید و در فرایند ثبت نام کاندیداها بسیاری از چهره‌های جناحی و مستقل به میدان رقابت‌ها پای گذاشتند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، ۳۵ چهره شناخته شده از میان اصولگرایان، اصلاح‌طلبان، میانه روها، مستقلین و نظامی‌ها طی روز‌های گذشته وارد صحنه شدند. اما با این اوصاف کاندیدا‌هایی که رقابت اصلی را شکل می‌دهند پس از بررسی شورای نگهبان مشخص خواهند شد.در میان کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ چهره‌های شناخته شده‌ای چون «ابراهیم رییسی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، عزت‌الله ضرغامی، محسن رضایی و سعید جلیلی» از اردوگاه اصولگرایان و «اسحاق جهانگیری، مسعود پزشکیان، مصطفی تاج‌زاده، عباس آخوندی، مصطفی کواکبیان، محمد شریعتمداری، محمود صادقی، محسن هاشمی، محسن رهامی و رسول منتجب‌نیا» نیز از جبهه اصلاحات به چشم می‌خورد. اما در این میان علی لاریجانی و علی مطهری نیز به عنوان چهره‌های شناخته شده میانه‌رو ثبت نام کردند. ناگفته نماند که افراد شناخته شده دیگری چون «محمود احمدی‌نژاد، محسن مهرعلیزاده، عبدالناصر همتی، شمس‌الدین حسینی» نیز مستقل وارد عرصه انتخابات ریاست‌جمهوری شدند. علاوه بر چهره‌های سیاسی، «حسین دهقان، سعید محمد، محمدحسن نامی، رستم قاسمی و علیرضا افشار» ۵ نظامی شناخته شده نیز به ستاد انتخابات رفتند تا در انتخابات پیش رو شرکت کنند. حال با توجه به اینکه روز ششم خردادماه اسامی نهایی تایید صلاحیت شده‌ها از سوی شورای نگهبان اعلام می‌شود، باید ببینیم چه کسانی از فیلتر شورای نگهبان رد خواهند شد و رقابت نهایی بین چه کسانی صورت خواهد گرفت.
سه رقیب اصلی
اما تا اینجای کار ببینیم کدام یک از نامزدهای انتخاباتی به عنوان رقبای اصلی می‌توانند وارد گود انتخابات شوند؟ همان‌طور که گفته شد تا اعلام اسامی نهایی تایید صلاحیت شده‌ها و پایان مناظرات ممکن است فضای رقابتی میان کاندیداها تغییر کند، اما تا این جای کار برخی از تحلیلگران سیاسی بر این باورند که رقابت اصلی میان مثلث «جهانگیری، لاریجانی و رییسی» شکل خواهد گرفت.
در این میان، محمد مهاجری فعال سیاسی- رسانه‌ای نزدیک به دولت بر این باور است که «سه‌گانه لاریجانی، رییسی و جهانگیری می‌تواند در یک ماه آینده منشأ تحولات مهمی باشد. چه بسا که منجر به انتخاباتی دومرحله‌ای شود که دوتن از این سه تن به مرحله بعد راه پیدا کنند.» اما برخی ناظران معتقدند که با توجه به اشتراک پایگاه رای لاریجانی و رییسی، رییس پیشین مجلس شانسی در رقابت‌ها نخواهد داشت. این در حالی است که احمد زیدآبادی روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل سیاسی خلاف این عقیده را دارد.
او می‌گوید: پیش‌بینی شکست لاریجانی درست نیست و می‌توان از رییس اسبق مجلس به عنوان پدیده انتخابات ریاست‌جمهوری پیش رو نام برد. بنابه اظهارات او، «لاریجانی بخشی از اهداف و ایده‌های اصلاح‌طلبان را در رویکردش گنجانده و با توجه به نزدیکی او با مقام‌های اصلی قدرت، احتمالا بتواند رای بخشی از جامعه غیرسیاسی را بگیرد. در آن‌سو و در چنین شرایطی برای آقای رییسی نیز به نظر می‌رسد که تنها آراء ایدئولوژیک جناح اصولگرا باقی بماند.» از سوی دیگر، محمدعطریانفر، معاون سیاسی دولت سازندگی و عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران نیز در این رابطه به «فرارو»گفته است: در دو سویه میدان انتخابات موجود یک سمت آقای جهانگیری و در سمت دیگر آقای رییسی حضور دارد. اما آقای لاریجانی نقش میانی را دارد؛ بنابراین فکر می‌کنم که رقابت اصلی میان این سه نفر است.به اعتقاد او، در این رقابت سه گانه انتخابات از
تک مرحله‌ای به دو مرحله‌ای هدایت خواهد شد. او می‌گوید که با توجه به گفتمان برتری که این دو [لاریجانی و جهانگیری]دارند، در این رقابت‌ها آن کسی که صحنه را واگذار می‌کند، به احتمال زیاد آقای رییسی خواهد بود. البته جبهه اصلاحات هنوز گزینه نهایی این جریان سیاسی را برای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری معرفی نکرده است. اما فعالان سیاسی اصلاح‌طلب معتقدند که نامزد نهایی از میان لیست اخیر جبهه اصلاحات انتخاب خواهد شد.
سه‌گانه دیگر
در این میان، برخی دیگر از فعالان سیاسی هم بر این باورند که در سه‌گانه رقابتی پیش رو «مسعود پزشکیان، لاریجانی و جهانگیری» حضور خواهند داشت. غلامرضا تاجگردون در این رابطه عنوان کرده که «انتخابات سه قطبی شود و من یکی از قطب‌ها را هم آقای پزشکیان می‌دانم که در صورت تایید صلاحیت می‌تواند تاثیرگذار باشد در صورت تایید صلاحیت آقای جهانگیری و پزشکیان، کنار رفتن یکی به نفع دیگری راحت نیست.» در این میان برخی دیگر نیز بر این باورند که تایید صلاحیت نامزد، شرایط رقابت انتخاباتی و مشارکت عمومی را مشخص خواهدکرد.
سه واکنش متفاوت به حضور لاریجانی
از سوی دیگر، بررسی واکنش‌ها نشان می‌دهد، موضع‌گیری‌هادرباره حضور لاریجانی سه دسته است. دسته اول معتقدند که علی لاریجانی بدون توجه جناح راست و چپ و با حمایت حسن روحانی و اطرافیان او و طیف موسوم به اعتدالی‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کرده است.این دسته معتقدند که لاریجانی به شکل جدی وارد عرصه شده است تا ادامه‌دهنده راه حسن روحانی در موضوعات سیاسی و اقتصادی باشد.
رضا غلامی، کارشناس اقتصادی در این رابطه در اظهاراتی عنوان کرده: برخلاف ادعای لاریجانی که می‌گوید مستقل آمده است، اما موضع‌اش در حوزه اقتصادی نشان می‌دهد که همسان با رویکرد روحانی فکر می‌کند. او طی توئیتی نوشت: «بیان شیوا و روش خطابه علی لاریجانی را دوست دارم، ولی بررسی نگاه اقتصادی‌اش نشان می‌دهد که دقیقاً در چارچوب تفکر اقتصادی دولت تدبیر و امید (و دولت اصلاحات) می‌اندیشد. یعنی با انتخاب ایشان، باید ۸ سال دیگر منتظر بود تا دیپلماسی راه اقتصاد را باز کند.» دسته دوم با نگاهی خوش‌بینانه به ثبت نام علی لاریجانی بر این عقیده‌اند، که او برای ریاست‌جمهوری به میدان آمده است و حضور او می‌تواند کشور را از افراط و تفریط دور کند.
سپهر سبحانی، جامعه‌شناس در این باره در توییتر نوشت: «یک اتفاق خوب! به‌نظرم علی لاریجانی تتمه ذخیره عقلانی نظام سیاسی است و می‌تواند با آمدنش به سال‌ها رفتار مخرّب افراط و تفریط، ابتذال و عوام‌فریبی و تشدیدگر شکاف درون ساختاری نظام پایان دهد یا لااقل از حجم آن بکاهد.» بهروز عزیزی خبرنگار و فعال رسانه‌ای هم نوشت: «انصافا سخنرانی علی لاریجانی بیانیه نبود؛ یک مانیفست حکومت داری بود. جمله به جمله آن حساب شده و دارای منطق بود. معلوم است برعکس کسانی که مدعی هستند با اکراه کاندید شده‌اند، لاریجانی با برنامه آمده است.» اما نظر دسته سوم بر این است که لاریجانی رقیبی جدی برای رییسی نیست و تنها به دنبال ماندن در قدرت است. این دسته می‌گویند که او پا به عرصه گذاشته تا در آینده قدرت جایگاه مطلوبی داشته باشد.
