بورس وارد منطقه خطر شد

تعادل|رقیه ندایی|

چندین ماه است که وضعیت بورس اسفناک شده و بسیاری از فعالان و تحلیلگران بازار سرمایه نسبت به شکست محدوده حمایت هشدار داده بودند که در اولین روز خردادماه شاهد شکست این محدوده بودیم و ممکن است پس‌ازاین مشکلات عمیقی برای بازار سرمایه ایجاد شود.

روزهای گذشته برای سهامداران و بازار بسیار سخت بود اما باید روزهای سخت‌تری را برای بازار انتظار داشت.بازگشت دامنه نوسان متقارن ۵ درصدی، اگرچه وضعیت نقد شوندگی بازار را نسبت به‌روزهای گذشته تا حدودی بهبود داده اما؛ بی‌اثر شدن تمامی متغیرهای خوب در کنار بی‌توجهی بازار به هر عاملی که بر ارزندگی سهم‌های موجوداضافه می‌کند، شرایطی را پدید آورده که در آن هر سهامداری هم اگر مجاب به فروش دارایی خود در این بازار نشده باشد بدون شک به آن فکر کرده است. یکی از مشکلات بازار سرمایه روند طولانی دوره ریزش است (این دوره تقریباً از میانه‌های مردادماه آغازشده) و سرمایه‌های سرمایه‌گذاران بورسی را با خواب سرمایه و زیان بر روی سرمایه روبرو کرده که این موجبات انتقال سرمایه را به دیگر بازارهای مالی فراهم می‌سازد و این موضوع باعث شده که بازار مالی دیگر در مقایسه با بورس رونق بیشتری بگیرند. یکی از بازارهای از رونق رفته، بازار ارزهای دیجیتال بوده، که این روزها روند ریزشی به خود گرفته ولی برای سرمایه‌گذاران جذاب است و این موضوع ناشی از اعتماد مردم به این بازار است. همان‌گونه که در گزارش‌های گذشته نیز گفته شد یکی از مهم‌ترین مشکلات بازار سرمایه در وهله نخست؛ بی‌اعتمادی و پس‌ازآن سیاسی شدن و کمبود نقدینگی در بازار است. انتظار می‌رفت که مسوولان بورسی در مصوبات خود این مسائل را در نظربگیرند اما؛ از آغاز سال 1400 تاکنون به هیچ از این مسائل پرداخته نشده و تنها نقدینگی که قول داده‌شده بود به بورس واریز شد ولی با توجه به وسعت مبلغ نتوانست دردی از بورس دوا کند.

در حال حاضر بازار سرمایه چند مشکل دیگر دارد که مسائل نرخ ارز، نرخ بهره بانکی، قیمت‌گذاری دستوری و انتخابات ریاست‌جمهوری است و هر یک به‌گونه‌ای بر روی بازار سرمایه تأثیرمی‌گذارند. با توجه به مذاکرات وین، ممکن است نرخ ارز کاهش یابد و اگر توافقی صورت گیرد این کاهش نرخ به‌صورت حتمی وقطعی خواهد بود، نرخ ارز به‌صورت مستقیم بر روی بازار سهام تأثیرمی‌گذارد، چراکه اغلب شرکت‌های موجود در بورس کامودیتی محور هستند و بدین‌ترتیب نرخ خریدوفروش محصولات این شرکت‌ها تغییر خواهد کرد. گزینه بعدی نرخ بهره بانکی است که آن‌هم مشخص نیست و برای مردم و سرمایه‌گذاران یک ابهام بزرگ است. یکی از کارشناسان بازار سرمایه در خصوص نرخ بهره بانکی می‌گوید: عبدالناصر همتی به سراغ انتخابات ریاست‌جمهوری رفته و اصلاً یادش نیست که رییس بانک مرکزی است و باید این را حل کند، همچنین اجازه ندهد مشکلی پیش‌آید. اما مشاهده می‌کنیم که همتی نتوانست مشکلات حول محور بانک مرکزی را حل کند و به همین دلیل به سراغ انتخابات ریاست‌جمهوری رفت. حال باید برای حل مشکلات بانک مرکزی انتظار آینده را کشید و دید دولت آتی چه برنامه‌ای برای کشور خواهد داشت. سومین گزینه؛ قیمت‌گذاری دستوری است که بعد گذشت چندین ماه هنوز عده‌ای به دنبال رانت‌های خاص هستند. «تعادل» در گزارش‌های پیشین خود مشکلات قیمت‌گذاری دستوری را بررسی کرده بود. درست است قیمت‌گذاری دستوری به پایین‌ترین حد خود رسیده اما؛ هنوز هم بسیاری از ارگان‌ها و افراد در تلاشند که قیمت‌گذاری دستوری به‌طور کامل اجرایی شود تا یک رانت پرسود برای این گروه ایجاد شود. این روزها با اجماع همگانی و تلاش بورس کالا قیمت‌گذاری در حال از بین رفتن است. انتخابات ریاست‌جمهوری نیز مساله پرحاشیه این روزها است. افراد مختلفی برای ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرده‌اند و هریک به نحوی از بورس سخن می‌گویند که این موضوع می‌تواندخطرات و مشکلات زیادی برای بازار سرمایه داشته باشد. جهت‌گیری‌های خاص و امثال این موارد می‌تواند آینده بورس راکمی با نوسان و سرخ‌پوشی مواجه سازد.

  رنگ چراغ بورس تغییر کرد!

به‌طورکلی باید گفت که تقریباًیک سال از روزهای خوش و سبزپوشی بازار می‌گذرد. روزهایی که شاخص کل هرروز عددی جدید را فتح می‌کرد و مردم بخش عمده‌ای ازسرمایه خود را وارد بورس کرده بودند. سال گذشته چراغ سبز بورس برای شاخص دو میلیون روشن بود و این روزها این چراغ برای شاخص 900هزار واحدی روشن است و حتی ممکن است شاخص بورس از این رقم نیز پایین‌تر برود.

بااین‌وجود سهامداران و حقوقی‌های عمده در صف فروش ایستاده‌اند  تا بلافاصله پس از ارزندگی یک سهم، مجموعه سهام خود را به فروش برسانند و همین موضوع باعث شده برخی از سهام پایین‌تر از ارزش ذاتی خود معامله شوند. تا پیش از این اغلب کارشناسان بازار سرمایه براین نظر بودند که دولت قرار است بورس را با چراغ سبز تحویل دولت بعدی بدهد اما؛ با روند نزولی این روزها - شکست محدوده حمایت- انتظار می‌رود که دولت بازار سرمایه را با یک وضعیت بسیار اسفناک تحویل دولت بعدی بدهد. حال باید صبر کرد و تا روزهای باقی‌مانده به تغییر دولت دید که تالار شیشه‌ای چه وضعیتی به خود می‌گیرد. در این میان نباید واکنش وزارت اقتصاد و دولت را در ریزش بورس نادیده یا کم‌رنگ گرفت.مخصوصاً زمانی که وزیر اقتصاد از استقراض از مردم سخن می‌گوید و رییس‌جمهور بر این باور است که دولت فعلی بورس را به اوج رسانده است و وضعیت این روزهای بازار سرمایه، فرازوفرودی معمولی است. به نظر می‌رسد حتی دولت هم شرایط فعلی بورس را پذیرفته و کاری به کارش ندارد! بی‌اعتمادی یکی از دلایل خروج نقدینگی از بازار است و برخی از کارشناسان بازار سهام می‌گویند اگر بی‌اعتمادی در بازار وجود نداشت نقدینگی خارج نمی‌شد و در حال حاضر بازار در محدوده شاخصی یک‌میلیون و 800 هزار واحد بود. شاید این فرضیه درست باشد اما؛ می‌توان به قطعیت گفت که یکی از دلایل کوچک برای ریزش بازار خروج بیش‌ازحد نقدینگی است که اغلب توسط حقوقی‌های بزرگ و درنهایت توسط حقیقی‌ها صورت گرفت. به‌هرحال باید منتظر ماند و دید دولت و مسوولان چه راهکاری برای بورس دارند.

  نزول بازار سرمایه تا کجا ادامه دارد؟

کارشناسان بازار سرمایه و اقتصادی بر این عقیده‌اند که با توجه به شکسته شدن محدوده حمایت بورس احتمال نزول بورس به محدوده 870 تا 900 هزار واحد تقویت‌شده است. همچنین در صورت بهبود نیافتن عوامل کلان اقتصادی و دستکاری و دخالت در بازار، احتمالاً شاهد نزول عمیق‌تر در بازار سهام خواهیم بود. یکی از تحلیلگران بازار سهام درباره این وضعیت می‌گوید که بازار در سطوحی بود که انتظار حمایت فنی داشت اما؛ این حمایت در بازار عملی نشد. تا زمانی که ابهامات کلان اقتصادی و دخالت در بازار سرمایه وجود دارد و نقدینگی هنگفتی وارد بازار نشود روند فعلی یعنی نزول بیش‌ازپیش شاخص ادامه خواهد داشت. برخی دیگر از کارشناسان اقتصادی بر این نظرند که؛ با توجه به اینکه ایران در وقوع وقایع اقتصادی و سیاسی کشوری غیرقابل‌پیش‌بینی است اگر نرخ دلار به زیر ۲۰ هزار تومان برسد شاهد ریزش گسترده ارزش سهم‌ها در بازار سرمایه خواهیم بود. البته نباید فراموش کرد که احیای برجام برای کشور و بورس اهمیت دارد و اگر ما تمامی درهای صادرات و واردات را بر روی کشورهای دنیا ببندیم شاهد نزول عمیق‌تر بورس خواهیم بود اما؛ احیای بورس می‌تواند تداوم مبادلات خارجی را فراهم سازد درنتیجه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر روی بورس تأثیرگذار باشد. تقریباً روزهای نخست اردیبهشت‌ماه که طرح حمایتی برای بازار سرمایه به تصویب رسید اما؛ به‌طور کامل اجرایی نشد و هم‌زمان با آن شاهد از دست رفتن حمایت فنی و تکنیکالی شاخص کل بورس بودیم که ناامیدی بیش از پیش به بازار تزریق کرد و موجبات صف‌های فروش عمیق‌تر را فراهم ساخت.

  معاملات بورس بهبود می‌یابد؟

همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه با تأکید بر اینکه بازار سرمایه همیشه با چنین روند و روالی همراه بوده است، می‌گوید: زمانی که بازار با صعودی غافلگیرکننده همراه می‌شود و قیمت سهام رشد عجیبی را تجربه می‌کند در زمان ریزش به دلیل وجود دامنه نوسان، حجم‌مبنا و تأثیر شدید متغیرهای اقتصاد کلان بر بازار روند نزولی شاخص بورس هم فرسایشی می‌شود.بازار سهام در مقطعی از سال ٩٢ رشد زیادی را تجربه کرد اما از بهمن‌ماه وارد دوران رکود و ریزش شد و برای مدتی حدود چهار سال در این روند باقی ماند اما از سال ٩٦ تا ٩٨ با نوسان همراه شد و درنهایت در سال ٩٩ به دوران رونق بازگشت و رشد چشمگیری را تجربه کرد.

این کارشناس بازار سرمایه بابیان اینکه اکنون باید در بازار صبوری کرد و منتظر ماند تا چهار مساله نرخ ارز، نرخ بهره بانکی، قیمت‌گذاری دستوری و انتخابات ریاست‌جمهوری تعیین تکلیف شوند، اظهار می‌کند: بعد از انتخاب رییس‌جمهوری جدید، سیاست‌هایی که قرار است در بازار به کار گرفته شود مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و دوباره شاهد ورود سهامداران وسرمایه آن‌ها به بازار خواهیم بود.اکنون مشکل فعلی بازار فقط مربوط به کمبود نقدینگی است، زمان ورود دوباره نقدینگی به این بازار در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، با توجه به اینکه شاهد خروج سهامداران و نقدینگی آنها از این بازار هستیم؛ بنابراین باید منتظر ماند تا تکلیف چهار ابهام مطرح‌شده در بازار مشخص شود. وی به واریز نقدینگی از سوی بانک مرکزی به صندوق تثبیت بازار سرمایه اشاره‌کرده و می‌گوید: مبلغی که وارد صندوق تثبیت بازار سرمایه شده است عدد خوبی بود اما با توجه به سپرده‌گذاری سالانه یک درصد از منابع ورودی صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار سرمایه راه زیادی باقی است.به گفته دارابی، بازار اکنون از کمبود نقدینگی رنج می‌برد و ورود ٢٠٠ میلیون دلار می‌تواند روند بازار را تغییر دهد و اثر مثبتی را بر آن داشته باشد. این کارشناس بازار سرمایه بابیان اینکه سهامداران نباید در انتظار این باشند تا با کوچک‌ترین کمکی به بازار، مسیر معاملات تغییر و شاخص بورس سبزپوش شود، اظهار می‌کند: در طول یک روز معاملاتی، شاهد بوده‌ایم که حقیقی‌ها رقمی معادل ٢٢٠ میلیارد تومان سرمایه از بازار خارج کردند، رقمی مانند یک هزار میلیارد تومان که وارد بازار شد فقط معادل پنج روز خروج سرمایه حقیقی‌ها از بازار است؛ بنابراین رقم چندان قابل‌توجهی وارد بازار نشده است.نرخ بهره بالای بانکی باعث ایجاد رکود در همه بازارها به‌ویژه تولیدشده است، بی‌ثباتی نرخ ارز که اجازه تصمیم‌گیری صحیح را به سهامداران نمی‌دهد، قیمت‌گذاری دستوری و انتخابات ریاست‌جمهوری که سبب تغییر همه مدیران می‌شود و با گذر از این دوران بازار دوباره به روند صعودی خود بازمی‌گردد.

  افت مجدد شاخص بازارسرمایه

شاخص کل در بازار بورس روز گذشته یعنی دوشنبه، سوم خردادماه ۱۲ هزار و ۱۸۹ واحد افت داشت که درنهایت این شاخص به رقم یک‌میلیون و ۹۵ هزار واحد رسید.برپایه معاملات روز مذکور، بیش از چهار میلیارد و ۳۲ میلیون سهم، حق تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۲۸ هزار و ۲۳۵میلیارد ریال دادوستد شد.همچنین شاخص کل (هم‌وزن) با چهار هزار و ۹۹۹ واحد کاهش به ۳۸۳ هزار و ۲۱۷ واحد و شاخص قیمت (هم‌وزن) با سه هزار و ۲۳۲ واحد افت به ۲۴۷ هزار و ۷۶۸ واحد رسید.شاخص بازار اول ۱۲ هزار و ۷۹۹ واحد و شاخص بازار دوم ۱۱ هزار و ۲۸۴واحد کاهش داشتند. حقوقی‌هادر سومین روز کاری هفته حدود ۳۷۰ میلیارد تومان وارد بازار سهام کردند. ارزش کل معاملات خرد دو هزار و ۲۰ میلیارد تومان بود، اشخاص حقوقی ۳۱ درصدیعنی ۶۳۰ میلیارد تومان سهام خریدند و مازاد خریدشان ۱۸ درصد از کل معاملات شد.بیشترین تزریق پول حقوقی به بازار در سه گروه «بانک‌ها و موسسات اعتباری»، «محصولات غذایی و آشامیدنی» و «سرمایه‌گذاری‌ها» رقم خورد درحالی که برآیند معاملات گروه‌های «فرآورده‌های نفتی» و«لاستیک و پلاستیک» به نفع حقیقی‌ها تمام شد.سه نماد «وملل»، «غپینو» و «برکت» لقب بیشترین افزایش سهام حقوقی را به خود اختصاص دادند، توجه حقیقی‌ها نیز بیشتر به «شتران»، «شغدیر» و «اخابر» معطوف بود. علاوه بر این در بین همه نمادها، پالایش نفت تهران با نماد «شتران» با ۴۶۵ واحد، شرکت سرمایه‌گذاری غدیربا نماد«وغدیر» با ۲۸۶ واحد، معدنی و صنعتی چادرملو با نماد«کچاد» با ۱۳۷ واحد، فولاد خوزستان با نماد«فخوز» با ۱۳۶ واحد، فرآوری معدنی اپال کانی پارس با نماد«اپال» با ۱۲۹ واحد، پالایش نفت اصفهان با نماد«شپنا» با ۷۵ واحد، پتروشیمی غدیربا نماد«شغدیر» با ۷۴ واحد، سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی با نماد«وبانک» با ۴۷ واحد و شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی با نماد«شستا» با ۳۵ واحد تاثیر مثبت بر شاخص بورس داشتند. در مقابل بانک ملت با نماد«وبملت» با پنج هزار و ۱۰۸ واحد، بانک تجارت با نماد«وتجارت» با ۵۵۶ واحد، گسترش نفت و گاز پارسیان با نماد«پارسان» با ۵۰۳ واحد، بانک صادرات با نماد«وبصادر» با ۳۷۹ واحد، گروه مپنابا نماد«رمپنا» با ۳۶۷ واحد، سایپابا نماد«خساپا» با ۳۶۴ واحد، صنایع پتروشیمی خلیج فارس با نماد«فارس» با ۳۵۶ واحد، ملی صنایع مس ایران با نماد«فملی» با ۳۴۷ واحد، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با نماد«حکشتی» با ۳۴۲ واحد، شرکت ارتباطات سیار ایران با نماد «همراه» با ۲۹۵ واحد و ایران خودروبا نماد«خودرو» با ۲۹۲ واحدتاثیر منفی را بر شاخص بورس داشتند. بر پایه این گزارش، پالایش نفت اصفهان با نماد«شپنا»، پالایش نفت تهران با نماد«شتران»، ملی صنایع مس ایران با نماد «فملی»، لیزینگ پارسیان با نماد«ولپارس»، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی با نماد«شستا»، گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودروبا نماد«خگستر» و توسعه و عمران امیدبا نماد«ثامید» در گروه نمادهای پرتراکنش قرار داشتند.گروه فرآورده‌های نفتی هم در معاملات امروز صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه ۳۴۶ میلیون و ۵۸۷ میلیون برگه سهم به ارزش سه هزار و ۲۶۶ میلیارد ریال دادوستد شد.

  آخرین وضعیت شاخص فرابورس

طی روز دوشنبه شاخص فرابورس نیز بیش از ۲۷ واحد کاهش داشت و بر روی کانال ۱۷ هزار و ۴۷۶ واحد ثابت ماند.همچنین در این بازار یک میلیارد و ۴۴۶ هزار برگه سهم به ارزش ۳۳ هزار و ۱۳۴میلیارد ریال دادوستد شد. در سومین روزکاری هفته نماد پلیمر آریاساسول با نماد«آریا»، پتروشیمی تندگویان با نماد«شگویا»، پتروشیمی زاگرس با نماد«زاگرس»، سهامی ذوب‌آهن اصفهان با نماد«ذوب»، سرمایه‌گذاری مس سرچشمه با نماد«سرچشمه»، مدیریت سرمایه‌گذاری کوثر بهمن با نماد«وکبهمن» و زغال سنگ پرورده طبس با نماد«کزغال» تاثیر مثبت بر شاخص این بازار داشتند.

در مقابل زرین معدن آسیابا نماد«فرزین»، پتروشیمی مارون با نماد«مارون»، شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین با نماد«صبا»، صنایع ماشین‌های اداری ایران با نماد«مادیرا»، پالایش نفت لاوان با نماد«شاوان»، بیمه پاسارگادبا نماد«بپاس»، بیمه سامان با نماد«بساما»، توسعه و عمران استان کرمان با نماد«کرمان» و کشتیرانی دریای خزربا نماد«حخزر» تاثیر منفی بر شاخص فرابورس داشتند. روز دوشنبه افزایش سهام حقیقی‌ها در ۱۴ نماد و افزایش سهام حقوقی‌ها در ۹۹ نماد به بیش از یک میلیارد تومان رسید که جمع تغییر مالکیت دسته اول ۵۰ میلیارد تومان و تغییر مالکیت دسته دوم ۳۹۰ میلیارد تومان بود.آخرین قیمت ۲۶ نماد حداقل یک درصد نسبت به قیمت روز قبل آنها افزایش یافته و ۳۵۵ نماد با کاهش بیش از یک درصدی قیمت همراه بوده‌اند. در پایان معاملات روز گذشته بازار سرمایه، ارزش سهام عدالت درمقایسه با روز گذشته، ۱.۶ درصد کاهش یافت و ارزش سبد ۵۳۲ هزار تومانی و یک میلیون تومانی سهام عدالت به ترتیب به ۱۰ میلیون و ۵۴ هزار تومان و ۱۸ میلیون و ۹۴۰ هزار تومان رسید. با احتساب این موضوع، ارزش ۶۰ درصد قابل فروش سبد ۵۳۲ هزار تومانی سهام عدالت به ۶ میلیون و ۳۲ هزار تومان رسیده است.

برش

  یکی از مهم‌ترین مشکلات بازار سرمایه در وهله نخست؛ بی‌اعتمادی و پس‌ازآن سیاسی شدن و کمبود نقدینگی در بازار است. انتظار می‌رفت که مسوولان بورسی در مصوبات خود این مسائل را در نظربگیرند اما؛ از آغاز سال 1400 تاکنون به هیچ از این مسائل پرداخته نشده است 

   افراد مختلفی برای ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرده‌اند و هریک به نحوی از بورس سخن می‌گویند که این موضوع می‌تواندخطرات و مشکلات زیادی برای بازار سرمایه داشته باشد. جهت‌گیری‌های خاص و امثال این موارد می‌تواند آینده بورس راکمی با نوسان و سرخ‌پوشی مواجه سازد

   بورس محدوده حمایتی خود را شکسته است و با توجه به مشکلات  پیش آمده و عدم توجه مسوولین بورسی به این محدوده حمایت، ممکن است شاهد نزول‌های عمیق‌تری در بورس باشیم