احتمال آسیب‌‌‌‌های روانی وجود دارد
رییس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور ضمن تاکید بر آشکار شدن نقش مشاوره‌های روانشناسی همزمان با شیوع کرونا، در نام‌‌‌های به رییس‌جمهور نوشت: مساله قتل «بابک خرمدین» توسط والدین و هشدار قبلی سازمان نظام روانشناسی درباره قتل «رومینا اشرفی» توسط پدر و بسیاری از خودکشی‌ها، بحران‌‌‌‌های ناشی از کرونا، سوگ کرونا و مشکلات بحران‌زای دیگر، در صورت اشاعه فرهنگ مراجعه به روان‌شناس و مشاور، در پیشگیری یا کاهش این فجایع و آسیب‌ها موثر است. از سوی دیگر، رییس بخش معاینات روانپزشکی اداره کل پزشکی قانونی استان تهران با بیان اینکه سازمان پزشکی قانونی هنوز در مورد وضعیت سلامت روان والدین بابک خرمدین هیچ‌گونه اظهارنظر رسمی و قطعی نکرده است، گفت: پزشکی قانونی در یک مصاحبه روانپزشکی و در یک زمان کوتاه نمی‌تواند تشخیص دهد که آنها از سلامت روان برخوردارند و این موضوع را نمی‌تواند اعلام کند تا اینکه بر اساس آزمایشهای نهایی به نتیجه برسد. در متن نامه دکتر محمد حاتمی ،رییس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور- به رییس‌جمهور آمده است: سلامت‌روان به عنوان هسته سلامت، آرامش، نشاط اجتماعی، بهره‌وری و توسعه اقتصادی در جامعه به ارمغان می‌آورد. بر این باور آموزش مهارت‌‌‌‌های زندگی از جمله کنترل خشم، استرس و مهارت‌‌‌‌های حل مساله، ارتباطی، گوش دادن و گفت‌وگو، جملگی در ارتقای سلامت‌روان و پیشگیری از اختلالات روانی موثر است. در شرایط پاندمی کووید-۱۹ کارآمدی مشاوره‌های روانشناسی بیش از پیش آشکار شده است، توسعه سبک زندگی جدید، تنظیم مدیریت خانواده، کودکان و نوجوانان در شرایط بحران، خودمراقبتی، دگرمراقبتی، کاهش ترس غیرمنطقی، آرامش‌دهی به جامعه، اقناع‌سازی جامعه جهت حفظ پروتکل‌‌‌‌های بهداشتی، برون‌رفت از سوگ کرونا، آسیب‌دیدگان و غیره همه از وظایف روان‌شناسان و مشاوران است. وی در ادامه آورده است: آلام انزواگزینی و خشم فرورفته نه در دفتر پزشک بلکه در گفت‌وگو‌‌‌های همدلانه مشاوره‌های روان‌شناختی قابل حل و فصل است. علی‌رغم نامهربانی‌ها، روان‌شناسان و مشاوران از بدو ورود کرونا بدون کوچک‌ترین چشمداشتی مسوولانه در خدمت مردم عزیز کشورمان بوده‌اند و نقش تاریخی خود را به عنوان همراهان مردم بخوبی ایفا کرده‌اند؛ اکنون روزانه بیش از ۱۰۰هزار مشاوره روانشناسی به صورت حضوری و مجازی به مردم کشورمان ارایه می‌شود. جهت استحضار در دوران کرونا که شرایط ابهام‌آمیز و کلافگی وجود دارد، تنها با گفت‌وگوی روانشناسی آلام آنها تسکین می‌یابد. پیش‌بینی می‌شود. در دوران پساکرونا مساله اول هر کشوری در موضوع سلامت‌روان است. رییس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در ادامه با مورد خطاب دادن رییس‌جمهور نوشته است: مساله قتل «بابک خرمدین» توسط والدین و هشدار قبلی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره درباره قتل «رومینا اشرفی» توسط پدر و بسیاری از خودکشی‌ها، بحران‌‌‌‌های ناشی از کرونا، سوگ کرونا و مشکلات بحران‌زای دیگر در صورت اشاعه فرهنگ مراجعه به روان‌شناس و مشاور، افزایش سواد سلامت‌روان جامعه، توسعه مراکز خدمات روانشناسی و مشاوره، تهیه پیوست‌‌‌‌های سلامت‌روان و آموزش‌های روان‌شناختی در پیشگیری یا کاهش این فجایع و آسیب‌ها موثر است.
اهمیت و نقش روان‌شناسان و مشاوران
در شرایط کرونا
در ادامه این نامه تاکید شده است: جناب آقای دکتر روحانی، با اطلاع از اینکه جنابعالی به اهمیت و نقش روان‌شناسان و مشاوران در شرایط کرونا توجه داشته و در بیانات حضرتعالی منتشر شده است، به عنوان یک ضرورت تاریخی خصوصاً در شرایط بحران فعلی برحسب وظیفه استدعا دارد، نسبت به موارد ذیل دستور مساعد صادر کنید: ۱- در دوران کرونا و پساکرونا مساله حمایت جدی دولت از توسعه مراکز خدمات روانشناسی و مشاوره در اقصی نقاط ایران و به‌کارگیری روان‌شناسان و مشاوران در قالب پروژه‌های ملی تحت نظارت این سازمان به عنوان اولویت ملی مورد توجه قرار گرفته و کمیته مقابله با عوارض روانی کرونا پیشنهادی این سازمان که قبلاً بررسی و مورد تأیید دفتر حضرتعالی قرار گرفته است در ستاد ملی مقابله با کرونا تحت مسوولیت این سازمان شکل گیرد. ۲- به‌دلیل اینکه اقشار کم‌درآمد جامعه و در معرض خطر نمی‌توانند به خاطر ضیق مالی از خدمات روانشناسی و مشاوره استفاده کنند، مساله «بیمه‌های پایه و تکمیلی» موضوع بند «ج» ماده (۱۰۲) قانون برنامه ششم به عنوان ضرورت ملی در شرایط کرونا در کوتاه‌ترین زمان ممکن وضع شود. ۳- واکسیناسیون روان‌شناسان و مشاوران به عنوان شغل پرخطر که باید حداقل ۴۵ دقیقه در اتاق مشاوره با مراجعه کننده صحبت کنند، در اولویت قرار گرفته و آغاز شود. ۴- تعرفه‌های خدمات روانشناسی و مشاوره در سه سال اخیر بر طبق قانون هر ساله جهت تصویب به هیات دولت ارسال شده است؛ اما متأسفانه با وجود همه پیگیری‌ها علی‌رغم تصویب در کمیسیون اجتماعی و اقتصاد دولت به دلایل نامعلوم ابلاغ نشده است و تسریع، تصویب و ابلاغ شود.
در زمانی کوتاه نمی‌توان سلامت روان والدین بابک خرمدین را تشخیص داد
مهدی صابری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: هفته گذشته پدر و مادر مرحوم بابک خرمدین به پزشکی قانونی منتقل شدند و معاینات و مصاحبه‌های اولیه با آنها انجام شد و از آن جایی که در آن زمان هنوز مشخص نبود آنها از نظر وضعیت سلامت روان در زمان ارتکاب جرم در چه وضعیتی قرار داشته‌اند، توصیه شد در یکی از مراکز دانشگاهی تحت نظر باشند و آزمایشهای لازم روی آنها انجام شود. وی ادامه داد: تاکید ما در پزشکی قانونی بر این است که برخلاف آنچه در جامعه شایع شد، پزشکی قانونی در یک مصاحبه روانپزشکی و در یک زمان کوتاه نمی‌تواند تشخیص دهد که آنها از سلامت روان برخوردارند و این موضوع را نمی‌تواند اعلام کند تا اینکه بر اساس آزمایشهای نهایی به نتیجه برسد. رییس بخش معاینات روانپزشکی اداره کل پزشکی قانونی استان تهران افزود: در مصاحبه سرپرست دادسرای جنایی تهران به درستی نتیجه بررسیهای اولیه مورد اشاره قرار گرفته ولی متاسفانه طوری خبر انعکاس داده شد که بررسیهای پزشکی قانونی به‌طور کامل به انجام رسیده و آنها به لحاظ روانی، سالم تشخیص داده شده‌اند؛ این در حالی است که متعاقب آن در این زمینه شب‌هاتی مطرح شده و بحث‌هایی به دنبال این موارد در فضای مجازی پیش آمد که لازم می‌دانم به عنوان مسوول بخش معاینات روانپزشکی، پزشکی قانونی توضیحاتی در این زمینه داده شود. صابری با تاکید بر اینکه پزشکی قانونی هنوز در مورد سلامت روان پدر و مادر بابک خرمدین اظهارنظر رسمی و قطعی نکرده است گفت: موضوع روانشناسی قتلهای زنجیرهای -اصطلاحی که در مورد بیش از سه فقره قتل که با روش مشابه در طی زمان رخ می‌دهد به کار می‌رود- بسیار پیچیده است و باید معاینات دقیق روان پزشکی و ارزیابی‌ها و آزمایش‌ها و آزمون‌‌‌‌های روانی مختلفی در زمینه آن انجام شود که همه این موارد نیازمند صرف زمان کافی است و در یک زمان کوتاه اظهارنظر قطعی درباره اینگونه موارد ممکن نیست.
بررسیهای بیشتری باید انجام شود
وی ادامه داد: هرچند در مصاحبه‌ها و بررسیهای انجام شده اولیه مشخصاتی از ویژگی‌‌‌های شخصیتی و روانی متهمان به دست آمده اما بر اساس روال بررسی چنین پرونده‌هایی، بررسیهای بیشتری در این خصوص لازم است تا انجام شود. در ارزیابی‌‌‌‌های روانی متهمان، تشخیص بیماری روانی به دلیل تاثیر در تصمیمات کیفری دارای اهمیت است و دادستان در این بخش از تحقیقات قضایی می‌خواهد بداند که آیا اختلالات روانی فرد به‌شدتی بوده که متهم در زمان ارتکاب جرم فاقد «قوه تشخیص» باشد و به عبارت دیگر شدت بیماری روانی به این حد بوده که او بر رفتارش آگاه نباشد و مغایرت رفتار خود با قانون را درک نکند یا خیر. این عضو هیات علمی سازمان پزشکی قانونی کشور گفت: حساسیت‌‌‌های موجود در چنین مواردی باعث خواهد شد که معاینات در این زمینه طولانی باشد و روز گذشته دومین جلسه بررسی وضعیت روانی آنها برگزار شد و در روند این بررسی‌ها باید دید و به این نتیجه رسید که آیا این مشکلات به حدی بوده است که قوه تشخیص آنها را از بین ببرد؟ این در حالی است که هنوز چیزی در مورد مسوولیت یا رفع مسوولیت کیفری آنها محرز نشده و به همین دلیل است که در اولین جلسه معاینه توصیه شده در یک مرکز روان پزشکی دانشگاهی بستری شوند و چنانچه به هر دلیل این امر میسر نباشد، روانپزشکان قانونی قادرند با تکمیل اطلاعات اخذ شده از منابع دیگر و انجام آزمایشهای طبی و روان‌شناختی به نتیجه برسند که البته این فرایند زمان بر خواهد بود. صابری یادآور شد: قتلهای زنجیرهای «محمد بیجه» که در آن کودک و نوجوانان پسر ۱۲- ۱۳ ساله را مورد تعرض قرار می‌داد و به قتل می‌رساند و موارد مشابه هم یک جنایت سریالی بود و در مورد آن بسیار بحث شد که در آن فردی که دارای انگیزه‌های بیمارگونه روانی بود و مشکلات واضح شخصیتی داشت به مجازات هم رسید و برای اینکه صرفاً داشتن مشکلات روانی و شخصیتی رافع مسوولیت فرد نبوده و دلیل بر این نیست که فرد مرتکب جنایت شده ولی مجازات نشود. مثال دیگر خانمی بود که در یکی از شهرستان‌ها که خانم‌‌‌های مسن را به عنوان قربانی انتخاب و با یک روش مشابه و خوراندن آبمیوه مسموم آنها را به قتل می‌رساند و طلا‌‌‌های آنها را سرقت می‌کرد. همه اینها ممکن است ناشی از انگیزه‌های روانی و خیلی پیچیده باشد. صابری در پایان گفت: در مورد والدین بابک خرمدین باید منابع اطلاعاتی درباره سابقه آنها داشته باشیم و بررسیهای تکمیلی از نظر آزمایشات بالینی و روان پزشکی بر روی آنها انجام شود که ممکن است نیاز به زمان بیشتری داشته باشد و به همین دلیل با تاکید دادستانی سعی بر این است که این بررسی‌ها از جمله آزمایشهای روانشناسی تا حد امکان با سرعت و در عین حال با دقت انجام شود. با توجه به سالخوردگی والدین بابک خرمدین احتمال آسیب‌‌‌‌های روانی و حتی اختلالات مغزی در آنها وجود دارد و این موضوع نیز مطرح است، اما قطعیتی در کار نیست تا نتیجه آزمایش‌ها مشخص شود.
