خبری از برنامه نبود
تعادل|رقیه ندایی|
تنها یک روز به انتخابات ریاست‌جمهور باقی‌مانده و دایره رقابت‌ها نیز از گذشته تنگ‌تر شده است. بر اساس داده‌های موجود هنوز هیچ‌یک از کاندیداهای ریاست‌جمهوری برنامه جامع و کاملی در خصوص اقتصاد و بورس ارایه نداده‌اند و تنها سخنانی در این خصوص گفته‌اند، باتوجه به درگیری همه اقشار جامعه در بورس انتظار می‌رفت که حداقل یک برنامه مشخص در این خصوص ارایه شود اما تاکنون تنها شاهد وعده بودیم و خبری از برنامه نبود.
همانند گذشته، مباحث اقتصادی یکی از داغ‌ترین موضوعاتی بود که نامزدهای انتخاباتی بر آن تاکید داشتند. اما تفاوت مباحث و مناظرات انتخاباتی در این دوره با دوره‌های گذشته توجه ویژه نامزدها به موضوع بورس و نوسانات آن در یک سال اخیر بوده است. این در شرایطی است که تا پیش از این کمتر موردی را می‌توان پیدا کرد که نامزدهای انتخاباتی به‌طور مشخص درباره بورس صحبت کرده باشند. اهمیت بورس در نگاه نامزدهای انتخاباتی از آن رو است که در یک سال گذشته تعداد سهامداران بورس در کشور به حدود ۵۰ میلیون نفر رسیده است.
ورود بخش عمده‌ای از پول‌های تازه به بازار سهام از یک‌سو و آزادسازی سهام عدالت از سوی دیگر، سبب شده تا سال ۹۹ ورود سهامداران به بورس با افزایش چشمگیری روبرو شود. به‌طوری‌که همزمان با ثبت رکورد جدید در کارنامه سال ۹۹ بورس و عبور سود این بازار از محدوده ۱۱۸ درصدی، صدور کدهای معاملاتی نیز رکوردشکن و بی‌سابقه بود. با توجه به اینکه اکنون حدود ۶۰ درصد از جمعیت ۸۴ میلیون نفری ایران سهامدار بورس هستند، توجه به این موضوع نیز ضروری به نظر می‌رسد. اهمیت این مساله، زمانی بیشتر می‌شود که بازار سرمایه در یک سال اخیر با نوسانات شدیدی چه در رشد و چه در سقوط همراه بود و باعث ضرر تعداد زیادی از سهامداران خرد در این بازار شد. شرایط نامساعد بورس باعث شده است که نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری از آن به عنوان ابزاری برای انجام بازی‌های سیاسی انتخاباتی استفاده کنند. در این راستا اتهامات و ادعاهای غیرواقعی علیه دولت در زمینه بورس مطرح شد.
اما؛ نگاه کلی به انتخابات ریاست‌جمهوری نشان می‌دهد که هیچ‌یک از کاندیداها برنامه جامع و کلی برای اقتصاد کشور ندارند تنها به برنامه‌های کلی اکتفا کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که رییس دولت سیزدهم چندین ماه پس از پیروزی به فکر برنامه‌ریزی جزء به جزء
تخصصی برای بورس خواهد افتاد که این موضوع هم جای امیدواری دارد.
کارشناسان بازار سرمایه در خصوص انتخابات چه می‌گویند
فردین آقابزرگی
کارشناس و تحلیلگر بازارسهام درباره انتخابات ریاست‌جمهوری و بورس نوشت: به نظر بنده و باتوجه به وضعیت بازار به نظر می‌رسد که فضای مطلوبی پیش روی بازار سهام قرار دارد و بر همین اساس لازم است که روش‌های درست و صحیح ورود به این بازار به مردم آموزش داده شود. این در حالی است که افرادی که ریاست دولت سیزدهم را به دست خواهند گرفت نباید توقع سود تضمین شده و بازاری بدون ریسک را در مردم به وجود آورند. ایجاد یک انتظار عظیم برای سودآوری تضمین شده ضربه مهلکی به افراد بدون اطلاع که قصد دارند تنها برای سود وارد این بازار شوند خواهد زد، به خصوص اینکه بازارهای موازی در حال رکود هستند و بازار سرمایه یکی از جذاب‌ترین بازارهای مالی است. بازار سهام نیز ریسک خاص خود را دارد و پوشش ریسک از طریق ابزارهایی صورت می‌گیرد و اگرچه تنوع ابزارها برای پیشگیری از ریسک تا حدودی بالا است اما ما تنها موارد ناقصی از این ابزارها را در بازار سرمایه به کار گرفته‌ایم. این بدان معناست که در مواردی همانند اختیار فروش تبعی، اجرا به صورت ناقص صورت گرفته یا برخی موارد همچون Book Building و Short sell هم‌اکنون در بازار سرمایه‌ایران کارایی لازم را ندارند؛ چراکه اختیار فروش تبعی به نحوی تدارک دیده شده که فرد باید دارایی پایه همان سهم را بخرد و معاملاتی در بازار ثانویه وجود ندارد که قیمت به واسطه عرضه و تقاضا کشف شود. در شرایط حال حاضر که وعده‌های بسیاری برای حمایت از بورس از سوی نامزدهای ریاست‌جمهوری مطرح شده است، از فحوای صحبت این افراد متوجه می‌شویم که آنها دغدغه‌های اهالی بازار سرمایه را متوجه شده و می‌خواهند رفع مشکل کنند؛ ولی این نگرانی وجود دارد که اگر دانش و اشراف به ادبیات بازار سرمایه وجود نداشته باشد، این اشراف ناقص، منجر به تصمیمات ناصحیح شود و لطمه دیگری وارد کند. برخی این انتظار را ایجاد می‌کنند که گویا در هر صورت، تضمین داده می‌شود که زیان احتمالی سهامداران جبران شود؛ در حالی که جبران ضرر سهامداران در بازار سرمایه، ابزارهای خاص خود را دارد و ایجاد انتظار مبنی بر اینکه سودآوری بالا در کوتاه‌مدت در بازار سرمایه و بورس تضمین شده است، یکی از ناصحیح‌ترین روش‌هایی است که می‌توان آن را به کار گرفت. درحال حاضر از زبان نامزدها این طور اعلام می‌شود که بازار سرمایه و بازار پول متولیان مجزا دارند که شامل بانک مرکزی و شورای عالی بورس و سازمان بورس است؛ پس تقویت استقلال سازمان بورس و بانک مرکزی باید صورت گیرد تا این دو، از ابزار قرار گرفتن برای اجرای سیاست‌های اقتصادی دولت رها شوند؛ البته این به معنای آن نیست که این دو از کمک به اجرای سیاست‌های دولت دریغ کنند؛ بلکه بورس که در حال حاضر به عنوان ابزاری برای جبران کسری بودجه دولت وسط میدان آمده، عمل نکند و با انتشار اوراق بسیار هنگفت، بازار را تحت‌الشعاع خود قرار ندهد.
علیرضا تاجبر
کارشناس و تحلیلگر بازارسرمایه در خصوص انتخابات ریاست‌جمهوری و بورس نوشت: ما انتظار داشتیم در مناظره روز جمعه کاندیداهای ریاست‌جمهوری در خصوص بورس نیز صحبت‌هایی شود، اما اینگونه نبود. به هرحال نیمی از کشور درگیر این مساله یعنی بورس و بازارسرمایه هستند و زیان سنگینی بر روی آن داشته‌اند، همچنین سوءاستفاده‌های زیادی از این موضوع شده و در مناظره هیچ اشاره‌ای به این بازار نشد و تنها به کلیت پرداخته شد. صحبت‌ها در مناظره به صورت کلی در خصوص اقتصاد و شعارگونه بود و در خصوص رسیدن به اهداف و جزییات مساله، صحبتی به میان نیامد. به نظر بنده مناظره خوبی نبود و آن چیزی که ما انتظار داشتیم، این بود که حداقل به صورت لسانی از بورس حمایت شود اما انجام نشد و نظر بنده را برآورده نکرد البته بسیاری از فعالان بازار همین نظر را دارند. این موضوع ناشی از بی‌برنامه بودن اغلب نامزد‌هاست. صحبت‌ها در خصوص اقتصاد به صورت کلی دست نیافتنی و پوپولیستی است. اینکه می‌گویند چند صد هزار تومان یارانه می‌دهیم با واقعیت‌های اقتصادی همخوانی ندارند و بحثی پوپولیستی و غیرکارشناسی است.
احمد اشتیاقی
کارشناس و تحلیلگر بازارسرمایه در خصوص بورس و انتخابات نوشت: ازنظر بنده نامزدهای ریاست‌جمهوری برنامه جامع و کاملی در خصوص بورس و بازار سرمایه اعلام نکرده‌اند اما در حال حاضر بورس از متغیرهای اقتصادی کلان جدا نیست، یعنی اگر رییس دولت آینده متغیرهای کلان اقتصادی را در چهار حوزه سروسامان دهد بورس نیز به‌نوبه خود و با تأثیر از آن تصمیمات روند صعودی یا نزولی می‌گیرد. به نظر بنده چهار حوزه است که یک رییس‌جمهور می‌تواند برای آن برنامه داشته باشد و به‌صورت شفاف و عمومی اعلام کند که به‌واسطه آن ما بتوانیم روند بازار سرمایه را پیش‌بینی کنیم. اگر در خصوص مدیریت نرخ ارز، مدیریت نرخ سود، عدم قیمت‌گذاری دستوری و نحوه جبران کسری بودجه صورت شفاف و برنامه‌های خود را اعلام کند که برای ۴ سال آتی چه تصمیماتی دارند، بازار سرمایه می‌تواند ابهامات حال حاضر خود را برطرف کند و شرایط خود را با توجه به اینکه چه چیزی یا چه برنامه‌ای وجود دارد و چه اقدامی صورت بگیرد، سازگار سازد. به نظر من برنامه‌های کلانی وجود دارد که یک رییس‌جمهور باید در پیش بگیرد تا بازار سرمایه‌گذاری همانند بورس، رشد خود را آغاز کند. در حال حاضر رشد نقدینگی معضل بازار سرمایه است و چندی پیش سران قوا یک مصوبه 7بندی داشتند که هنوز هم ابلاغ نشده و مسیر قانونی خود را طی نکرده است. این مصوبه باید به رهبری ابلاغ شود و ایشان 7 بند را تایید و درنهایت در بازار اجرایی شود. به عقیده من این مصوبه 7بندی که 5 بند آن ناظر ورود نقدینگی به بازار است می‌تواند کمک شایانی به وضعیت کند و دیگر نیازی نیست تصمیمات آن‌چنانی برای بازار سرمایه گرفته شود. رییس دولت آینده اگر تصمیمات کلان اقتصادی را به‌طور کامل انجام دهد، بازار سرمایه نیز تغییر وضعیت می‌دهد و قاعدتاً مهم‌ترین کارهایی که باید انجام دهد همان پیگیری مصوبه هفت‌بند سران قوا است که رهبری ابلاغ کند. اگر رییس دولت آتی این کار را انجام دهد، بازهم بورس روند رو به رشد خود را در برمی‌گیرد.
طی سال گذشته مردمی که به هر حال به خاطر ویروس کرونا بیکار شده بودند و هم درآمد کمتری داشتند برای سرمایه‌گذاری سودآور به بورس پناه بردند و یک امیدی در دل این افراد ایجاد شد اما این امید با غارت و سوءاستفاده برخی از افراد تبدیل به ناامیدی شد. نیازی نیست به مردم صدقه بدهیم یا رقم یارانه را افزایش دهیم؛ کافی است طرز کسب درآمد به عنوان شغل دوم از همین بورس و بازارسرمایه را به مردم آموزش دهیم و امکانات آن را فراهم کنیم و جلوی هرنوع سوءاستفاده در این بازار را بگیریم. همین موضوع یک درآمد بسیار مطلوبی برای مردم ایجاد می‌کند اینکه بگوییم چند صد هزارتومان یارانه می‌دهیم، کاملاً غیر کارشناسی بوده با واقعیت‌های اقتصادی کشور منطبق نبوده و نیست، تنها به تورم دامن می‌زند. به‌طورکلی در این مناظره به تخریب طرف مقابل پرداخته شد (یعنی هر نامزد، نامزد دیگری را تخریب می‌کرد) و در خصوص کلیت اقتصاد، آموزش و پرورش، بحران آب، استفاده از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالقوه کشور صحبت نشد. بورس یکی از موارد بسیار مهم در ارتباط با جامعه و مردم است و درباره بسیاری موضوعات صحبت نشد و تنها شاهد یک مناظره با قصد تخریب یکدیگر و صحبت‌های بدون هدف و غیر کارشناسی بودیم.
سهیلا نقی‌پور
کارشناس و تحلیلگر بازارسرمایه در خصوص انتخابات و بورس نوشت: انتخابات سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری به همراه ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا، میان‌دوره‌ای مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری ۲۸ خردادماه به صورت همزمان برگزار می‌شود. یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های امروز برای انتخاب شدن در ذهن مردم ایران، موضع‌گیری‌های اقتصادی و برنامه‌های کاندیداتوری‌ها نسبت به بورس، جلوگیری از تورم، بهبود اقتصاد کشوراست. از وعده حل یک‌شبه مشکل بورس تا تشکیل صندوق مالباختگان و به‌ظاهر نامزدهای انتخابات تنها به دنبال مثبت شدن شاخص هستند. همانطور که می‌بینیم با وعده‌های رنگارنگ هم بازار بورس سبزپوش نشد. هر یک از هفت نامزد داوطلب انتخابات ریاست‌جمهوری برای سبز شدن بازار
پر نوسان بورس وعده‌ها و طرح‌هایی ارایه دادند اما هنوز تأثیری بر سرمایه‌گذاران و سهامداران نداشت.
سید ابراهیم رییسی: نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری سه‌شنبه 25خرداد وارد تالار بورس تهران شد و وعدهایی اعم از اینکه باید صندوق جبران خسارت فعال شود تا مردم اعتماد کنند و منابع صندوق قابل تأمین است و اولاً صندوق تثبیت در بورس هست و این مبلغ قابل تأمین برای دولت است. بورس جای جبران کسری بودجه دولت نیست و نباید اجازه داد حقوقی‌ها آن را دچار نوسان کنند. محسن رضایی: برای مالباختگان بورس برنامه‌هایی دارم و یک صندوق جبرانی ایجاد می‌شود. آمده‌ایم سپر مردم شویم نه اینکه مردم را سپر خود کنیم. شاخص بورس را به یک و نیم میلیون واحد می‌رسانیم.
ما ارزش سهام را به یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار می‌رسانیم و آن را کم‌کم افزایش می‌دهیم و از سوی دیگر یک بیمه برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کنیم و سرمایه زیر ۱۰۰ میلیون تومان را بیمه خواهیم کرد، چون شما می‌دانید که ۹۰ درصد سرمایه‌گذاران سرمایه‌ای زیر ۵۰ میلیون دارند. امیرحسین قاضی‌زاده: سه‌روزه می‌شود مشکل بورس را حل کرد و همچنین بورس، رمز ارز و کرونا سه اولویت دولت قاضی‌زاده، اگر رییس‌جمهور شوم، پول‌های خارج‌شده توسط دولت را در قالب صندوق تثبیت به بازار بورس برمی‌گردانم. اولین کسی بودم که ریشه بحران بورس را شناسایی و از تخلف شبیه به دزدی دولت از سهامداران به عنوان وکیل مردم شکایت کردم؛ ۹ ماه است این پرونده را بدون شعارزدگی دنبال می‌کنم. عبدالناصر همتی: به دخالت در بورس اعتقادی ندارم، نباید یک روز دامنه نوسان متقارن بگذارند یک روز بردارند یا یک روز محدودیت خرید بگذارند و یک روز بگویند که باید ۲۴ ساعت بگذرد تا بتواند درخواست خود را وارد سیستم کند. من اعتقاد صد درصدی به بورس دارم، سقوط بورس هم دلایل مختلفی دارد که در یک زمان مناسب مفصل در خصوص آن توضیح خواهم داد. دولت من می‌تواند بورس را احیا کند البته این ادعا را ندارم که این کار را دو الی سه‌روزه انجام می‌دهم، به این شکل نمی‌توان با بورس برخورد کرد. محسن مهرعلیزاده: عدم ارایه برنامه کلی و اکتفا به انتقاد از دولت و اعلام اعتقاد به کاهش مداخله دولت در امور اقتصادی و اجتماعی , کار بورس را به خود بورس بسپارند. سعید جلیلی: بازار سرمایه باید محلی باشد برای جذب مردم نه یک‌کوره‌ای برای سوزاندن سرمایه مردم . ایجاد شورای ثبات بین نهاد‌های مالی (بانک مرکزی، بیمه مرکزی و بازار سرمایه) . بازار سرمایه باید مطمئن و پایدار باشد و باید با خطاها برخورد کرد و از تکرارآن جلوگیری کرد.
