زیرساخت‌های بازار سرمایه در دست توسعه
محمدعلی دهقان دهنوی در مراسم تفاهم‌نامه همکاری‌های علمی، پژوهشی، فناوری، آموزشی و انتشاراتی سازمان بورس و اوراق بهادار و دانشگاه صنعتی شریف که روز گذشته برگزار شد، گفت: بازار سرمایه در میان بازارهای مالی و همچنین در کل سیستم اقتصاد کشور و درزمینه‌‌های نوآوری و موضوعات مرتبط با مباحث علمی از جایگاه والایی برخوردار است و نهادهای مالی موجود در بازار سرمایه بر لبه تکنولوژی قرار دارند.
وی افزود: ابزارها و نهادهای مالی که در دنیا وجود دارد به سرعت شناسایی و بررسی می‌شوند و بومی کردن نمونه‌های داخلی این ابزارها یکی از رسالت‌های سازمان بورس است و در این خصوص دست به ابتکاراتی زده‌شده است. و هم‌اکنون ارتباط میان دانشگاه شریف و سازمان بورس رخدادی مبارک است که زمینه هم‌افزایی قابل‌توجهی بین دانشگاه و صنعت مالی را ایجاد می‌کند. دهقان دهنوی با اشاره به تجربه موفق این نوع همکاری‌ها طی سال‌های گذشته، گفت: سازمان بورس پیش‌تر با دانشگاه تهران تفاهم‌نامه مشترکی را به امضا رسانده بود که طی آن سامانه بومی برای معاملات بازار سرمایه طراحی شد. فاز طراحی این سامانه اکنون به انتها رسیده است و نتایج تست‌های اولیه آن غافلگیرکننده بوده است. وی با اشاره به نقش موثر بازار سرمایه در تأمین مالی نوآورانه بیان کرد: طی نمایشگاه اخیری که در حوزه تأمین مالی نوآورانه برگزار شد، دستاوردهای نوظهور و استارتاپ‌هایی که موردحمایت صندوق‌های جسورانه قرارگرفته بودند، بررسی شدند. دهقان دهنوی ادامه داد: صندوق‌های جسورانه طی دو سال اخیر رونق خوبی داشته‌اند و توانسته‌اند از منابع مالی مازادی برخوردار شوند. اما این شرکت‌ها به دلیل نداشتن ایده‌ها و طرح‌های سرمایه‌گذاری هنوز موفق به سرمایه‌گذاری این منابع مالی در بازار سرمایه نشده‌اند. دانشگاه شریف و همکاری با این دانشگاه، بستر و منبعی است که می‌تواند این طرح‌ها را شناسایی و تولید کند و به منصه ظهور برساند.
وی خاطرنشان کرد: چنین پیوندی، کمک شایانی به سرمایه‌گذاری و تولید در کشور می‌کند و نفع همگانی را در پی دارد. ازاین‌جهت، بازار سرمایه آمادگی دارد از دانشگاه شریف کمک فکری، مشورتی و راهنمایی بگیرد. همچنین سازمان بورس مسائلی دارد که لازم است اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی روی آن کار کنند و پاسخ‌های علمی ارایه دهند. مصطفی بهشتی سرشت، معاون اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار، در این آیین اظهار داشت: این تفاهم‌نامه همکاری، در راستای توسعه بازار سرمایه، ازلحاظ توسعه ابزارها و نهادهای مالی و فناوری و تکنولوژی و بهره بردن از توانمندی‌های علمی و ظرفیت‌های دانشگاهی کشور است. عضو هیأت مدیره سازمان بورس با اشاره به ظرفیت‌های دانشگاه شریف اذعان داشت: دانشگاه شریف به عنوان دانشگاه مادر در حوزه فناوری و پژوهشی و همچنین فناوری‌های علوم رایانه‌ای و مرتبط با اطلاعات و ارتباطات، سرآمد دانشگاه‌های کشور است. ازاین‌روی، سازمان بورس در نظر دارد در حوزه توسعه زیرساخت‌های فناورانه بازار سرمایه از ظرفیت این دانشگاه بهره ببرد.
محمدحسن ابراهیمی سرو علیا، معاون نظارت برنهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار، دو مجموعه دانشگاه شریف و سازمان بورس را دو مجموعه بزرگ خواند و اظهار امیدواری کرد این تفاهم‌نامه منشأ اقدامات عملیاتی در بازار سرمایه شود. به گفته عضو هیات مدیره سازمان بورس، بزرگ‌ترین امتیاز دانشگاه شریف، برخورداری این دانشگاه از فناوری به‌واسطه رشته‌های مهندسی، دانشکده اقتصاد و افراد نخبه است که امید می‌رود با استفاده از این فضا برنامه‌های عملیاتی برای فعالان بازار سرمایه فراهم شود. محسن خدابخش، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار، نیز با ضرورت تمرکز بر هوش مصنوعی گفت: پیشنهاد می‌شود سازمان بورس در حوزه توسعه کسب‌وکار بیشتر به سمت علوم جدید حرکت کند و با ایجاد اپلیکیشن‌هایی به مدیریت ریسک پرداخته شود. محمود فتوحی، رییس دانشگاه شریف نیز در مراسم انعقاد تفاهم‌نامه همکاری فی‌مابین سازمان بورس و دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به فعالیت‌های این دانشگاه گفت: دانشگاه شریف ۱۳ دانشکده و ۱۲ هزار دانشجو دارد. که تقریباً ۵۰ درصد از دانشجویان دانشگاه در مقاطع ارشد و دکترا مشغول به تحصیل هستند. این موضوع نشان از پتانسیل بالای دانشگاه شریف در حوزه‌های پژوهشی و آموزشی دارد. وی در خصوص حوزه آموزش دانشگاه اظهار داشت: اکنون تمرکز اصلی دانشگاه در این حوزه، بر زمینه‌های میان‌رشته‌ای است. در همین مورد نیز اخیراً انستیتوی فناوری‌های همگرا ایجادشده است. یکی از اقداماتی که بی‌تردید با سازمان امکان همکاری آن وجود دارد، مرکز « نوآوری سیستم‌های اطلاعاتی و امور داده» است که در همین انیستتوی همگرا در دست تأسیس است. رییس دانشگاه شریف درزمینه پژوهش و فناوری به برنامه‌های راهبردی دانشگاه درزمینه اثربخشی اجتماعی اشاره کرد و ادامه داد: دانشگاه در تلاش است ارتباط بیشتری با جامعه و صنعت برقرار کند؛ زیرا رسالت وجودی دانشگاه حل کردن مشکلات کشور و گسترش ارتباط صنعت و جامعه است. وی ایجاد منطقه نوآوری شریف در اطراف دانشگاه را یکی دیگر از اقدامات پژوهشی این دانشگاه خواند و افزود: در این طرح، شرکت‌های دانش‌بنیان که می‌توانند از اساتید یا فارغ‌التحصیلان این دانشگاه نیز باشند، حضور دارند. در حال حاضر ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان در این منطقه مستقرشده است که عمده فعالیت بسیاری از آنها در حوزه‌آی تی است. فتوحی با اشاره به اینکه یکی از زمینه‌های همکاری در این تفاهم‌نامه حوزه آی تی است، گفت: موارد مختلفی که امکان همکاری آنچه در حوزه آموزش و چه حوزه پژوهش وجود دارد، موضوع کاربرد فناوری‌های نوآوری‌ای تی است. در میان دانشکده‌های دانشگاه شریف، دانشکده مهندسی کامپیوتر و دانشکده مدیریت اقتصاد بیشترین همخوانی را با اقدام پیش‌رو دارند.
سازمان بورس متولی «شاخص» نیست
رییس سازمان بورس در بخش دیگری و در گفت‌وگویی گفت: سازمان بورس متولی شاخص نیست و انتظار از سازمان برای بالا بردن یا پایین آوردن شاخص اشتباه است. وظیفه سازمان طبق قانون مشخص است و باید به دنبال ایجاد بازار شفاف کارا و منصفانه باشد. شفاف به این معناست که اطلاعات از سمت ناشر به سمت سهامدار هدایت شود و جریان پایدار داشته باشد و فضای تبادل اطلاعات به‌گونه‌ای باشد که سهامدار در جریان اتفاقات شرکت قرار بگیرد. این شفافیت از عملکرد سازمان بورس حاصل می‌شود. در بحث شفافیت در یک دوره‌ای متوسط زمان تأخیر ارایه گزارش‌های شرکت‌ها ۶۰ روز بود اما اکنون به کمتر از یک روز رسیده است و باید به‌جایی برسیم که این عدد صفر شود.
دهقان دهنوی در خصوص اینکه چرا باوجود استفاده از ابزارهای مختلف روند ریزشی بازار متوقف نشد، ادامه داد: سال گذشته سال خاصی در تاریخ اقتصادی کشور بود. اگر به گذشته بازار سرمایه نگاه کنیم و شاخص را موردبررسی قرار دهیم، می‌بینیم که شاخص همواره افت‌وخیز داشته است. پس از طی دوره‌های نزولی، شاخص احیاشده و به دوره‌های صعود رسیده‌ایم. این در حالی است که اساساً افت‌وخیز شاخص در طبیعت بازار سرمایه است؛ اما سه موضوع، سال گذشته را از تاریخ بازار سرمایه متمایز می‌کند. شدت صعود و نزول شاخص، رشد جهشی کدهای جدید بورسی و انتظارات از رشد نرخ دلار موضوعاتی بودند که به‌شدت بازار را تحت تأثیر قراردادند و بورس ۹۹ را متمایز از سال‌های گذشته کردند. رییس سازمان بورس گفت: همانطور که گفته شد موضوع مهم رشد شاخص در سال گذشته است؛ البته در سال ۹۸ رشد شاخص بیشتر از سال ۹۹ بوده اما ازآنجایی‌که در آن سال ریزشی رخ نداد کسی درباره صعود جهشی شاخص در سال ۹۸ صحبت نمی‌کند.
وی بابیان اینکه موضوع دوم این است که در سال گذشته ورود مردم به بازار سرمایه نسبت به سنوات گذشته بسیار زیاد بود و شاهد ورود گسترده مردم به بازار سرمایه بودیم، اظهار داشت: کسانی که از قبل در بازار سرمایه حضور داشتند و از سهامداران قدیمی محسوب می‌شوند، وقتی از تجربه‌های خود در ریزش‌های دوره‌های گذشته می‌گویند جزو افتخارشان است که سه الی ۴ ریزش بازار را دیده‌اند. برخی از آنها پیشکسوتان بازار سرمایه هستند که به نظرات این افراد بسیار بهاداده می‌شود. بعضاً سرمایه این افراد در بورس چند بار به صفر رسیده است تا دریابند که چگونه ریسک در بازار سرمایه را مدیریت کنند. لذا این افراد همیشه مسوولیت سود و زیان خودشان را می‌پذیرند و واقعیت وجود ریسک در بازار را پذیرفته‌اند. وی با تأکید بر اینکه حدود ۵۵ تا ۶۰ درصد از این ۶ میلیون کد بورسی باوجوداینکه بخشی از سود خود را ازدست‌داده‌اند، هنوز در سود هستند، گفت: باید توجه داشته باشیم که تا قبل از سال ۹۹ حدود ۱۱ میلیون کد بورسی در کشور وجود داشت. به‌عبارت‌دیگر فقط در یک سال بیشتر از نصف جمعیت تمام سال‌های فعالیت بورس، وارد بازار سرمایه شده و کد بورسی گرفتند. دهقان دهنوی در پاسخ به این سوال که متوسط نقدینگی که ۶ میلیون کد بورسی جدید وارد بازار سرمایه کردند، چقدر است، اظهار داشت: طبق بررسی‌هایی برای اجرای یک طرح حمایتی از سهامداران خرد داشتیم؛ از ۶ میلیون کد بورسی جدید، ۴ تا ۴.۵ میلیون نفر زیر ۱۰ میلیون تومان پول وارد بازار سرمایه کرده‌اند. وی درباره تبلیغ دولت برای ورود مردم به بازار سرمایه اظهار داشت: موضوع مهمی که باید برای مردم توضیح داده شود این است که آیا دولت‌ها باید مردم را به بورس دعوت کنند یا خیر؟ درواقع سوال این است که دولت‌ها باید مردم را به کدام‌یک از بازارهای چهارگانه کلاسیک دعوت کنند؟ اگر کسی وارد بازار ارز شود و برای مثال ۱۰ هزار دلار خانگی داشته باشد، درواقع وام بدون بهره به دولت امریکا داده است. بنابراین بازار ارز گزینه مطلوبی برای سرمایه‌گذاری مردم محسوب نمی‌شود. هر دولتی باید توصیه منع ورود به بازار ارز را برای مردم داشته باشد. رییس سازمان بورس بابیان اینکه افرادی که وارد بازار طلا می‌شوند هرچند خود را در مقابل تورم پوشش داده‌اند، اما کمکی به اقتصاد کشور نمی‌کنند، گفت: این بازار مولد نیست بلکه بازاری خنثی محسوب می‌شود. وی افزود: در بازار ملک، دولت برای تأمین مسکن وظیفه ذاتی دارد اما اگر سرمایه‌های سرگردان و مازاد وارد بازار ملک شود و قیمت‌ها را بیش از تورم بالا ببرد، به این معناست که دقیقاً با یک وقفه‌ای نرخ اجاره بالاتر می‌رود. این همان چیزی است که امروز شاهد آن هستیم. بنابراین تأثیر ورود سرمایه‌های سرگردان به بازار مسکن، فشار معیشتی برای مردم است. هرچند دولت برای ساخت‌وساز مسکن مردم باید برنامه داشته باشد و مشوق‌هایی در این جهت ارایه دهد اما برای خریدوفروش مسکن و هدایت نقدینگی به این بازار انگیزه‌ای ندارد چراکه اثر ورود سرمایه به این حوزه رشد تورم است. دهقان دهنوی تأکید کرد: اما در بازار سهام هیچ‌یک از این اتفاقات را نمی‌بینیم. بازار سهام وام به کشور خارجی نیست؛ نمی‌تواند خنثی باشد و در سبد مصرفی خانوار هم حضور ندارد. ازاین‌رو، نمی‌تواند اثر تورمی داشته باشد. نکته مثبت بازار سرمایه این است که امکان تأمین مالی از این محل برای شرکت‌ها و بنگاه‌ها فراهم می‌شود.
