ریشه اصلی رشد نقدینگی و اصلاح یارانه ها

مرتضی زمانیان

درباره راهکار کنترل رشد نقدینگی و تورم حدود ۵۰ سال است که با تورم در کشور می‌جنگیم و هنوز وزارت بازرگانی یکی از نهادهای اصلی کنترل قیمت‌ها و تورم است. در حالی که روزانه بیش از دو هزار میلیارد تومان خلق پول در آن اتفاق می‌افتد اساساً انتظار کنترل تورم با ابزارهای نظارتی غیرممکن است. چون پول و نقدینگی دایم در حال افزایش است. در نتیجه باید ریشه‌های رشد نقدینگی، یعنی رشد مخارج دولت، کسری بودجه، نظام یارانه‌ای اصلاح شود.  اصلاح نظام یارانه‌ای باید در اولویت قرار گیرد. امروز بین یک و نیم تا دو برابر بودجه، حجم یارانه‌ای است که پرداخت می‌شود و اصلاح این روند ضروری است.رشد نقدینگی دو ریشه اصلی دارد که اول در بخش بانکی و دوم عامل کسری بودجه دولت است که ما حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم و در شبکه بانکی هم حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان ضرر انباشته وجود دارد که در مجموع نزدیک بودجه کل کشور می‌شود که این حجم خسارت را به این راحتی نمی‌توان جلویش را گرفت. ما یک یا دو اولویت داریم که اگر به آنها نپردازیم و دوباره مسیرهای انحرافی برویم کشور در همین وضع غوطه‌ور خواهد بود که یکی از این اولویت‌ها موضوع نظام یارانه‌ای است که امروز بین یک و نیم تا دو برابر بودجه، حجم یارانه‌ای است که پرداخت می‌شود.در سال گذشته حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان به بخش گندم تزریق کردیم و امسال به ۷۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.   خیلی آدم‌ها و مدیران عوض شدند ولی شیوه‌ها ثابت ماندند. باید بررسی کنیم که تئوری و نگاه دولت درباره تورم چیست؟ و دولت چه برنامه‌ای برای حمایت از مردم دارد؟ باید یک بازنگری در موضوع تورم اتفاق بیفتد؛ ما ثروت بسیار زیادی داریم و هر دو موتور تورم یعنی مشکلات بانکی و کسری بودجه با این منابع عظیم قابل حل است و ما چند برابر این مواردی که موجب تورم می‌شود پول داریم فقط باید از آن درست استفاده کنیم.یکی از بخش‌های اصلاح‌کننده محیط کسب و کار این است که دولت محیط‌های کسب و کار را با نقش سازمان‌های مداخله‌گر تعیین تکلیف کند و ما یک اصلاح ساختاری نیاز داریم.اولین کاری که باید انجام دهیم و مهم‌تر از اینکه نرخ ارز چه میزان است ثبات در بازار است و باید ابزارهای مالی را توسعه دهیم، نه فقط در بازار ارز و اساساً در کنترل تورم یک بخشی که در کشور نداریم ابزارهای مالی است یعنی ابزارهایی که پوشش ریسک دهند که در بازارهای مالی ما این ابزارها توسعه پیدا نکردند و این ابزارها می‌تواند نقش یک ترمز را برای اقتصاد ما ایفا کند. اگر به دنبال حل مساله یارانه پنهان نرویم هیچ نیروی موثری از جمله فروش نفت نمی‌تواند جلوی بزرگ شدن این چاه یارانه‌ها را در کشور بگیرد. شورای عالی انرژی در چند هفته گذشته سندی را منتشر کرد که در این سند به‌شدت به مشکل کسری گاز از سال ۱۴۰۴ می‌رسید و این مسائل را نمی‌توان با توصیه‌های فرهنگی حل کنیم. عدد یارانه‌های پنهان بسیار بزرگ‌تر از مجموع مشکلاتی است که در اقتصاد داریم. وی ادامه داد: زمانی که از یارانه پنهان حرف می‌زنیم اگر با مردم وارد گفت‌وگو نشویم مردم دچار نگرانی خواهند شد و دولت باید صادقانه مساله را با مردم مطرح کند.  ایرادات بزرگ مالیاتی داریم مانند مساله مالیات بر درآمد افراد و البته مالیات را باید از انتهای زنجیره بگیریم. زمانیان گفت: دولت باید یک تدبیر برای معیشت مردم داشته باشد و هیچ ابایی از کوپن یا کالا برگ هم نداشته باشد و بگذاریم معیشت دهک‌های پایین تضمین شود اما اجازه دهیم تولید‌کننده، تولید کند و ابزار تجارت خارجی را به گروگان نگیریم.