جدال سهام با شاخص

گروه بازار سرمایه|

تقریباً سه ماه از آغاز معاملات متعادل در بورس می‌گذرد و نکته جالب رقابت شدید شاخص کل و شاخص هم‌وزن برای رشد و ریزش است. اما در این مدت نکته قابل‌توجه واکنش شاخص کل بورس به محدوده مقاومت و حمایت مشخص‌شده در تحلیل تکنیکال بوده است. عدم تحلیل‌پذیری موضوعی بود که در ماه‌های پایانی سال 1399 و فصل بهار سال جاری به شکل قابل‌توجهی همه تحلیلگران بازار سرمایه را نگران کرده بود که در وضعیت بازار سرمایه در ماه‌های گذشته تغییر قابل‌توجهی رخ‌داده است.از یک‌سو معاملات همراه بااحتیاط سهامداران حقیقی و خرد در بازار سرمایه به‌وضوح قابل‌مشاهده است. از دیگر سو، شرکت‌های حقوقی و بازار گردان‌ها در ماه‌های گذشته تمام توان خود برای حمایت از شاخص کل و سهم‌های بازار سرمایه را به کار بسته‌اند.همچنین از نخستین شهریور ماه سال جاری در 14 روز کاری، بازار سرمایه در 7 روز ورود پول حقیقی را شاهد بوده است. اما در 7 روز دیگر خروج پول حقیقی از بازار سرمایه رخ داده است. در مجموع از ابتدای شهریور تاکنون 3 هزار 740 میلیارد تومان پول از بازار سرمایه خارج شده است. بیشترین تزریق پول حقوقی به بورس و فرابورس در سه گروه فرآورده‌های نفتی، فلزات اساسی و محصولات شیمیایی رقم خورد، در حالی که برآیند معاملات گروه‌های واسطه‌گری مالی و پولی و محصولات کاغذی به نفع حقیقی‌‌ها تمام شد.دراین‌بین و طی ماه‌های گذشته دو عامل موجبات نوسان بیش‌ازپیش در بازار سهام شد. نخست معضل شاخص‌سازان با نمادهای کوچک بازار و دوم سهم‌های دلاری و نمادهای ریال با یکدیگر.  در معضل نمادهای بزرگ و شاخص ساز با نمادهای کوچک بورس می‌توان گفت، گاهی شاخص سازها پیروز شده‌اند و گاهی نمادهای کوچک توانسته‌اند بازار را در دست بگیرند و از این طریق شاخص کل هم‌وزن توانسته از شاخص کل بورس سبقت بگیرد. نمادهای شاخص ساز در وضعیت حال حاضر بازار سرمایه بیشتر از اینکه به تحلیل بنیادی سهام وابسته باشند و نسبت به اخبار و شایعات واکنش نشان می‌دهند و همین مساله موجب شده تا در مقابل نوسانات عمده ایستادگی نکند، درنتیجه نمی‌توان برای آنها یک‌روند مشخص پیش‌بینی کرد.

     بازار در تعقیب سهام دلاری

در معضل دوم نیز نمادهای دلاری توانسته‌اند، بازار را به پیروی از خود متقاعد کنند. یعنی درزمانی که نرخ ارز در حال رشد در بازار است، نمادهای دلاری شاخص و روند معاملات را به سمت‌وسوی صعود و سبزپوشی سوق می‌دهند. البته نباید فراموش کرد زمانی که نرخ دلار کاهشی یا در حال درجان زدن است، همین سهام به بازار فشار وارد می‌کنند و آن را به سمت کاهش شاخص و قیمت سوق می‌دهند.پتروپالایشگاهی‌ها، نمادهای کامودیتی محور، فولادی‌ها در این مساله سرآمد بوده و با کوچک‌ترین تغییر در نرخ ارز و قیمت‌های جهانی کامودیتی‌ها، واکنش لحظه‌ای نشان داده و بازار را سریعاً از یک وضعیت سبز و صعودی به یک وضعیت قرمز و نزولی منتقل می‌کنند.

این شرکت‌ها با تکیه به نوسانات دلار توانسته‌اند، بر موج تغییر قیمت دلار سوار شده و از این طریق بازار را نیز به سمت نزول یا صعود منتقل می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر، با نوسانات بازار ارز و تغییر نرخ کامودیتی‌ها، بازار هم سعی کرده است در روزهای گذشته، رفتارهایش را با این دو بازار انطباق دهد. البته تک سهم‌ها و سهم‌های ریالی، در یک هفته گذشته بیشترین خریدار را داشتند و سمت تقاضا را فعال نگه داشتند؛ اما سهام‌های صادرات محور (کامودیتی محور) به‌تناسب بازار ارز و بازار کامودیتی با نوسان هفته گذشته و همین هفته را پشت سر گذاشتند.

اگرچه بازار سرمایه در همین مدت کوتاه نشان داده است که نسبت به سیاست‌های حمایتی دولت از بازار سرمایه خوش‌بین است؛ اما همچنان نسبت به مذاکرات برجامی وین در شرایط انتظار به سر می‌برد. بر مبنای تازه‌ترین رویدادها، ایران و طرف غربی هر دو نسبت به تداوم مذاکرات وین تأکید کرده‌اند؛ اما برخی اخبار، نشان از فشار دوباره آژانس به ایران در آستانه برگزاری نشست شورای حکام دارد.همین مسائل و اخبار ضدونقیضی آن، بورس و بازار سرمایه را با یک‌روند نامعلوم مواجه ساخته است که به‌زعم بسیاری از کارشناسان نوسانات فعلی بورس به همین دلیل است. بازار سهام در شهریورماه، تصمیمات طرفین در خصوص برجام و تعیین تکلیف برخی سیاست‌های احتمالی دولت در خصوص تأمین کسری بودجه را با حساسیت دنبال می‌کند و البته در شرایط انتظار به سر می‌برد. هرگونه تصمیم‌گیری در خصوص این دو رویداد با اولویت می‌تواند سمت تقاضا و عرضه را حساس کند و روند بورس در فصل پاییز را با تغییرات جدی روبرو کند. دراین‌بین برخی می‌گویند که سهامداران عامل اصلی منفی شدن بازار سهام‌اند. درصورتی‌که روند خروج پول توسط حقیقی‌ها از بازار سرمایه ادامه داشته باشد، می‌تواند در آینده نزدیک تبعات سنگینی را برای بورس به همراه داشته باشد. البته برخی از کارشناسان وجود هیجان کاذب در میان سهامداران حقیقی را علت ریزش‌های بازار سرمایه در روزهای اخیر می‌دانند. این کارشناسان معتقدند، سهامداران از ترس تجربه سال 99 و افتادن در صف‌های فروش قفل‌شده، با هر منفی شدن شاخص کل، فرار را برقرار ترجیح داده و سعی می‌کنند، پول خود را از بازار سرمایه خارج کنند.اما نقش فضای مجازی و کانال‌های تلگرامی و اینستاگرامی در این زمینه نیز بسیار بالاست. برخی از گردانندگان این کانال‌ها با القای ورود بورس به روند اصلاحی بلندمدت و با ایجاد هیجان کاذب در سهامداران درافت قیمت نمادها سهم بسیار زیادی دارند. تقریباً شهریورماه سال گذشته بود که رییس دفتر رییس‌جمهور سابق (حسن روحانی)، عدد 1 میلیون و 600 هزار واحدی را یک حمایت جدی برای شاخص کل معرفی کرد. جهت نقد این موضوع گزارش‌های متعددی نوشته‌شده است. اما دراین‌بین نوسان شاخص کل در کانال 1 میلیون و 400 تا 1 میلیون و600 هزار واحدی، این مساله را میان اهالی بازار سرمایه را پررنگ‌تر کرده است که بازار از منظر روانی به یک مقاومت جدی رسیده است. این اعداد و ارقام نشان می‌دهد، در صورتی سهامداران می‌خواهند از این وضعیت خارج شوند، باید از ترس از انجام معاملات در بورس را در خود از بین ببرند و هر سهمی که توانایی خروج از منفی‌ها و حرکت به سمت صف خرید را دارد، به عنوان یک هدف برای انجام معامله در تیررس خود قرار دارند. در شرایط فعلی بازار سرمایه به یک مقاومت ذهنی رسیده و این مساله می‌تواند با اصلاح زمانی و عددی شاخص کل و رسیدن به یک عدد حمایتی در کوتاه‌مدت به پایان برسد؛ اما درصورتی‌که این روند نزولی در میان‌مدت باقی بماند می‌تواند، بازار سرمایه را در فصل پاییز در یک‌روند نوسانی در دیگر کانال‌ها قرار گیرد.