واکسن و ویزای گردشگری، آغازی برای پساکرونا
اجرای طرح واکسیناسیون عمومی و صدور ویزای توریستی، نویدی برای فعالان گردشگری است که حالا باید خلاقیت خود را برای دوران پساکرونا به کار گیرند و در بازارهای جهانی برای جذب گردشگران رقابت کنند. ۱۹ ماه از فراگیری کرونا در ایران گذشت. از همان روزهای اول موضوع ورود گردشگران خارجی به ایران تحت‌الشعاع قرار گرفت. پروازها محدود یا ممنوع شد. این موضوع تنها برای مرزهای ایران اتفاق نیفتاد. تمام کشورهای دنیا مرزهایشان را به روی گردشگران خارجی بستند. گردشگری داخلی نیز با پایین و بالا رفتن تب کرونا، محدود و محدودتر شد تا جایی که برخی از مناطق و شهرها در ایران و جهان قرنطینه شدند. اگرچه ایران تا سال‌ها با رشد لاک پشتی ورود گردشگر مواجه بود اما این‌بار گردشگران پشت مرزها ماندند و تورهایی که خریده بودند معطل ماند تا شاید اوضاع بهتر شود. اما این اتفاق نیفتاد و خیلی از تورگردانان دچار ضررهای مالی شدند یا با تصمیم شرکت‌های کارگزار به این نتیجه رسیدند که وعده سفر در آینده را به مسافرانشان بدهند. اما اقامت طولانی‌مدت منحوس‌ترین گردشگر در کشورها، که همان کروناست، موجب شد تا دولت‌ها و مردم و فعالان گردشگری به خصوص در کشورهایی که اقتصادشان به گردشگری وابسته است، به این نتیجه برسند که تداوم خواب این صنعت، موجب مرگ اقتصادشان خواهد شد. بنابراین پس از مدت‌ها به این نتیجه رسیدند که باید با انجام برخی تدابیر، راهی برای زندگی با ویروس پیدا کنند. پس از جلب‌توجه و امید به واکسن‌های تولید شده و پس از آن افزایش تعداد افرادی که واکسن زده‌اند، دنیا به این نتیجه رسید که حالا می‌توان مرزها را باز کرده و صنعت گردشگری را احیا کرد. برخی از کشورها زودتر توانستند تدابیری بیندیشند چون جمعیت کمتری داشتند و افراد واکسینه شده بیشتری را ایمن کردند. اما در این میان ایران تا همین الان هم جز ویزای تحصیلی و پزشکی و تجاری، هیچ ویزای توریستی به گردشگران خارجی نمی‌دهد. بارها و بارها فعالان گردشگری با متولیان در وزارت میراث فرهنگی جلسه گذاشته و اعلام کردند که می‌خواهند با ستاد مقابله با کرونا صحبت کرده و آنها را درباره نحوه ورود گردشگران خارجی به صورت محدود و کنترل‌شده توجیه کنند اما هیچ‌وقت در دولت قبل چنین فرصتی به فعالان گردشگری داده نشد. نه تنها آنها بلکه وزیر میراث فرهنگی و معاون گردشگری سابق هم نمی‌توانستند مسوولان ستاد کرونا را در این باره توجیه کنند در واقع در هیچ یک از جلسات، نماینده‌ای از وزارت میراث فرهنگی حضور نداشت. حالا با سرعت گرفتن واکسیناسیون و صحبت‌های وزیر میراث فرهنگی با وزیر جدید بهداشت و رییس‌جمهور، اوضاع کمی تغییر کرده و امیدها برای جان دادن به صنعت گردشگری بیشتر شده است. اواخر شهریور ماه بود که عزت‌الله ضرغامی در مراسم تودیع و معارفه معاونانش گفت: «با رییس‌جمهور درباره منع صدور روادید توریستی صحبت کرده است و این ممنوعیت برداشته می‌شود. البته نگرانی‌هایی درباره ویروس وجود دارد که توضیح داده‌ام. چون در بسیاری از کشورها صدور روادید را شروع کرده‌اند و ما هم باید شروع کنیم.» همین موضوع جرقه‌ای روشن برای فعالان گردشگری بود که به آینده صنعت امیدوار شوند. اما چه امیدواری؟ برخی از مدیران واحدهای بوم گردی اعلام کردند که خانه‌هایشان را یا واگذار کرده یا دیگر توان بلند شدن ندارند و برخی از آنها، اقدام به فروش کرده‌اند چون نمی‌توانستند بدون گردشگر، از پس هزینه‌هایش برآیند. برخی که در شهرهای کوچک خانه‌ای را به بوم گردی تبدیل کرده‌اند؛ کمتر امید دارند. آژانس‌های مسافرتی نیز به همین مشکلات دچار شده‌اند. آنها هم خیلی از نیروهای خود را تعدیل کرده‌اند. اما آیا این صحبت‌ها باعث خواهد شد تا آنها امیدوار به آینده شوند؟ طبق گزارش سازمان جهانی جهانگردی، صنعت گردشگری حداقل تا پنج سال دیگر می‌تواند به دوره قبل از کرونا برگردد. این نکته درباره ایران که صنعت گردشگری ضعیف‌تری نسبت به کشورهای دیگر دارد، چقدر طول خواهد کشید همین موضوع است که برخی را ناامید از امیدها و تدبیرها می‌کند. از سویی هنوز برنامه ویژه‌ای برای جبران خسارت‌های متحمل شده فعالان صنعت گردشگری در ایران نشده است. اگرچه وزیر میراث فرهنگی به تازگی در صفحه مجازی خود نوشته که با صدور ویزای توریستی موافقت شده است و استانداران پیشنهادی هم برنامه‌های خودشان را برای گردشگری پساکرونا اعلام کرده‌اند اما برنامه‌ای از سوی این وزارتخانه برای جبران خسارت‌ها و فعالیت در پساکرونا دیده نشده است.
ابلاغ دستورالعمل صدور ویزای گردشگری ایران
با این وجود درباره نحوه ورود گردشگران خارجی به ایران، در همین چند روز اخیر، علی اصغر شالبافیان معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی از ابلاغ مصوبه ازسرگیری صدور ویزای گردشگری ایران به دستگاه‌های مرتبط خبر داده است. در این مصوبه که به تصویب ستاد ملی مدیریت کرونا رسیده و صدور روادید گردشگری را برای همه مترددین طبق دستورالعمل‌ها از مرزهای بین‌المللی بلامانع دانسته، آمده که ورود و خروج مستقیم و غیرمستقیم (گروهی انفرادی) اتباع ایرانی و خارجی از/به مرزهای زمینی همانند مرزهای هوایی با ارایه کارت واکسن، آزمایش PCR منفی و رعایت پروتکل‌ها و دستورالعمل مورد تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از اول آبان‌ماه سال جاری بلامانع است. این مصوبه شامل تردد مستقیم و غیرمستقیم از / به کشورهای پرریسک اعلامی سازمان بهداشت جهانی توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نخواهد شد. اگر در روند بیماری کشورهای همسایه تغییری حاصل شود که نیازمند اعمال محدودیت یا ممنوعیت تردد مسافری باشد، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان مرجع تخصصی مراتب را اعلام می‌کند و اقدامات بعدی از سوی کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی صورت می‌گیرد. در واقع پس از این مصوبه، فعالان صنعت گردشگری مطلع شدند که قرار است از اول آبان ماه درها به روی گردشگران خارجی باز شود. همین موضوع، سوژه‌ای برای بحث‌های شبانه فعالان گردشگری در فضاهای مجازی مانند کلاب هاوس شده است. اینکه باید از این به بعد چه کار کنیم و ورود گردشگر خارجی به ایران با چه تغییراتی مواجه خواهد شد؟ در این باره کاظم عطایی یکی از فعالان صنعت به خبرنگار مهر گفت: نمی‌توان پنهان کرد که امیدهایی هر چند کوچک در فعالان به وجود آمده است اما باید دید وزارت میراث فرهنگی چطور می‌خواهد، تورهای گردشگری را هدایت کند تا هم مردم از ورود گردشگران خارجی عصبانی نشوند و هم اینکه تب کرونا در ایران بالا نرود. هر چند که فعالان گردشگری می‌دانند، توریست‌هایی را باید بپذیرند که مشکلی نداشته باشند و آنها را به مناطق امن بهداشتی و فضاهای اقامتی استاندارد ببرند.
چند راهکار برای پساکرونا
عطایی پیشنهاد کرد تا قبل از اول آبان دستورالعمل پذیرش مسافر خارجی به فعالان تورهای ورودی داده شود تا هم آژانس‌ها بدانند چه اقدامی باید انجام شود و هم هتل‌ها و مراکز اقامتی. در واقع راه روشنی برای ورود گردشگران خارجی ایجاد شود. عطایی همچنین به این موضوع اشاره کرد که باید فرهنگ‌سازی در حوزه گردشگران ورودی به ایران انجام شود. او معتقد است که هنوز اگر ایرانی‌ها گردشگر چینی ببینند ممکن است مانند روزهای اول برخورد خوبی با آنها نداشته باشند چنانچه این گردشگران وقتی به کشورهای دیگر نیز رفته‌اند، رفتار معقولی از سوی میزبانان نداشته‌اند و در مواردی موجب ناراحتی گردشگران چینی شده است. جمشید حمزه‌زاده رییس جامعه هتلداران کشور هم گفته است: مطمئناً صدور مجدد این روادیدها موجب رونق صنعت در کشور خواهد شد اما با توجه به اینکه گردشگران خارجی، مقاصد و هتل‌های مشخصی دارند، تنها برخی دفاتر خدمات مسافرتی و بخشی از فعالان این صنعت از آمدن آنها بهره خواهند برد. حمزه‌زاده معتقد است که مصوبه ازسرگیری صدور روادید با کارت واکسن می‌تواند خون تازه‌ای در رگ‌های این صنعت باشد اما به طرح‌های دیگری هم نیاز دارد. در واقع اگر قرار باشد از آبان ماه شاهد حضور گردشگران خارجی در ایران باشیم لازم است برخی تمهیدات اندیشیده شود تا شکل مهمان نوازی از مسافران خارجی مدبرانه‌تر و بهتر باشد. به عنوان مثال به همراه داشتن کارت واکسن همانند پاسپورتی که هر گردشگر باید هنگام سفر با خودش به همراه ببرد می‌تواند اطمینانی در میزبان ایجاد کند. میزبانان در صنعت گردشگری نیز باید خود را برای گردشگرانی که حالا کمی وسواس تمیزی در سفر پیدا کرده‌اند، آماده کنند. هتل‌ها و مراکز اقامتی باید بیشتر از قبل پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند. مهمان‌پذیرها و‌هاستل‌هایی که فعالیت‌های خود را به‌روز نکرده و به تمیزی اهمیتی نمی‌دهند از این دور خارج می‌شوند. حالا نه فقط مسافران خارجی بلکه مسافران ایرانی هم به سلامت مرکز اقامتی و گردشگری که خواهند رفت اهمیت بیشتری می‌دهند.
جایزه‌ای برای فعالان گردشگری
و ترغیب آنها به جذب مسافر خارجی
حالا وقت آن رسیده که تأسیسات گردشگری و جاذبه‌ها و مراکز توریستی خود را به دنیا به عنوان نقاط امن و سالم معرفی کنند. چه بهتر بود اگر برای فعالان گردشگری جایزه‌ای همانند جایزه صادراتی یا جایزه‌ای برای جذب گردشگران خارجی در نظر گرفته می‌شد تا آنها را به فعالیت در این زمینه ترغیب کند. چون وقت آن رسیده که کمی حال این صنعت از ضررهایی که دیده بهتر شود.
اگر قرار باشد هجوم گردشگر در نقطه‌ای یا حتی شهری زیاد باشد، گردشگر خارجی ترجیح خواهد داد به این نقطه نرود. اصلاً تورهای مسافرتی سعی می‌کنند مسافرشان را از این نقاط دور کنند. بنابراین بازدید از اماکن گردشگری و سایت‌های تاریخی می‌بایست هدفمندتر و ضابطه‌مند باشد و فواصل زمانی و انسانی در آنها رعایت شود. اینها مواردی است که باید در یک اتاق فکر مورد بررسی قرار گیرند. بنابراین همان‌طور که رییس جامعه هتلداران ایران هم گفته تنها ورود گردشگر خارجی و صدور روادید گردشگری راهکار نیست بلکه باید در کنارش برنامه‌ریزی‌‌های دیگری نیز انجام داد.
