سفر «مورا » و آینده برجام

سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه: 

سفر «انریکه مورا»  اهمیتی حیاتی دارد

زهرا سلیمانی|«سفر انریکه مورا به تهران برای تداوم توافق هسته‌ای، اهمیتی حیاتی دارد.» این عباراتی است که «آنه کلایر لجاندر» سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه در جمع خبرنگاران با استفاده از آنها تلاش می‌کند تا اهمیت سفر مورا به تهران را گوشزد کند؛ سفری که در جریان آن معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا قرار است با اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران در وین گفت‌وگو و ملاقات داشته باشد. از سوی دیگر علی باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران دیروز با انتشار توییتی اعلام کرد: «در ادامه رایزنی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، روز پنجشنبه میزبان معاون سرویس‌ اقدام اتحادیه اروپا، خواهم بود. او در ادامه گفت: «تبادل‌نظر درباره مسائل دوجانبه، منطقه‌‌ای از جمله افغانستان و نیز مذاکرات برای برداشتن تحریم‌های ظالمانه در دستور کار این سفر است». اما به نظر می‌رسد، توافقی که ایران از آن سخن می‌گوید با مطالباتی که طرف مقابل از گفت‌وگوهای هسته‌ای دارند، تفاوت‌های جدی دارد. ایران اعلام کرده است، تنها در خصوص مسائل هسته‌ای و احیای برجام پای میز مذاکراتی حاضر خواهد شد که در آن اراده جدی برای حل مشکلات وجود داشته باشد. دولت جو بایدن، اما علی‌رغم اعتراف به شکست سیاست فشار حداکثری علیه ایران از انجام اقدامات لازم برای بازگشت به برجام خودداری کرده و در واقع تداوم سیاست ترامپ را علیه ایران در دستور کار قرار داده است. همزمان با سفر مورا به تهران دامنه وسیعی از اظهارنظرهای مختلف از بلینکن وزیر امور خارجه امریکا و رابرت مالی نماینده ویژه این کشور در امور ایران گرفته تا وزرای تروئیکای اروپایی مطرح شده که همگی واجد یک گزاره مهم و کلیدی است و آن اینکه: «مذاکرات هرچه سریع‌تر باید آغاز شود.» رسانه‌های منطقه‌ای مانند الجزیره اعلام کرده‌اند هرچند اروپا در جریان سفر مورا به تهران به دنبال ارتباط‌گیری با دولت جدید ایران است، اما هنوز موعد مشخصی برای ادامه گفت‌وگوها مشخص نشده است. این در حالی است که «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه 16 مهر ماه بار دیگر با تأکید بر قصد ایران برای بازگشت به مذاکرات وین گفته بود: «در حال نزدیک شدن به جمع‌بندی نهایی در دولت جدید، (دولت سیزدهم) هستیم.برای ما مهم است که نشانه‌هایی از طرف مقابل از جمله امریکا دریافت کنیم که نشان‌دهنده نیت جدی امریکایی‌ها برای بازگشت کامل به تعهداتشان باشد».

 در این میان اما به نظر می‌رسد، فرانسه در حال ایفای همان نقشی است که پیش از این در سال 2015 و پیش از امضای برجام در قالب آن فرو رفته بود. پرسونایی از یک پلیس بد که به زعم خود تلاش می‌کند، تعادل و توازن را به روند کلی مذاکرات بازگرداند. این رویکرد را در جریان گفت‌وگوی روز گذشته سخنگوی وزارت خارجه فرانسه در خصوص سفر مورا به تهران به عینه می‌توان مشاهده کرد. در ماه‌های منتهی به امضای برجام، امریکا و انگلیس با توجه به سابقه ناخوشایندی که در ذهن ایرانیان داشتند تلاش می‌کردند به عنوان ناظران بی‌طرف، خود را طرفدار توافق نشان دهند و شمایلی از پلیس خوب را نمایان کنند. اما فرانسه و در برخی موارد آلمان با رویکردهای تند و سلبی به دنبال آن بودند تا ارزش امضای برجام را برای ایران افزایش دهند. این روزها به نظر می‌رسد، فرانسه در قالب همان نقشی فرو رفته که پیش از این نیز در سال 2015 آن را ایفا کرده بود. اما در شرایطی که ایران بارها اعلام کرده آماده ورود به مذاکراتی واقعی و مبتنی بر منافع دو طرف است «آنه کلایر لجاندر» مدعی شد که: «ایران همچنان از مذاکره سر باز می‌زند، واقعیت‌هایی را در حوزه میدانی ایجاد می‌کند که بازگشت به برجام را پیچیده‌تر می‌کند». این دیپلمات فرانسوی افزود: «بنابراین، [برجام] در زمینه‌ای از بحران قرار دارد و سفر مورا به تهران در لحظه‌ای حیاتی برای آینده توافق هسته‌‌ای رخ می‌دهد».لجاندر با متهم کردن دولت جدید ایران به عدم اتخاذ مواضع قاطع درباره بازگشت به مذاکرات احیای برجام مدعی شد تهران باید درباره تمایل به بازگشت به مذاکرات شفاف‌سازی کند.

   سفر حیاتی به تهران

وزارت خارجه فرانسه در اظهاراتی سفر دبیرکل سیاسی اتحادیه اروپا به ایران را برای مذاکرات هسته‌ای در وین جهت احیای برجام حیاتی خواند. آنه کلر لگندر، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه در کنفرانس خبری آنلاین در این باره به خبرنگاران گفت: ایران با سرباز زدن از مذاکره، شرایطی را ایجاد می‌کند که باعث پیچیدگی بازگشت به برجام می‌شود. بنابراین توافق در مرحله‌ای بحرانی قرار دارد و سفر مورا به تهران در لحظه‌ای حیاتی برای آینده توافق هسته‌ای رخ می‌دهد. وی ادامه داد: ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور جدید ایران با بیانیه‌ها و اقدامات خود تردیدهایی را درخصوص قصد خود برای بازگشت به برنامه جامع اقدام مشترک ایجاد کرده است. دیپلمات‌های تروئیکای اروپایی امروز در یادداشتی عنوان کردند که سفر دبیرکل سیاسی و معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران، «حیاتی» است. از سوی دیگر دیپلمات‌هایی از انگلیس، آلمان و فرانسه دیروز در یادداشتی با اشاره به سفر روز آینده انریکه مورا، دبیرکل سیاسی و معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران نوشتند: این بازدید در زمان مهمی رخ می‌دهد که مذاکرات وین درخصوص بازگشت کامل به برجام تقریبا به مدت چهار ماه توسط ایران تعلیق شده است. در ادامه این یادداشت آمده است: از آن زمان، شرایط در حوزه هسته‌ای در حال بدتر و بدتر شدن است. به همین دلیل این بازدید از نگاه ما همان «کسب‌ و کار مرسوم» نیست و یک بازدید حیاتی در این بحران تلقی می‌شود.

   شرط و شروط برای لغو تحریم‌ها 

اما در شرایطی که دیروز بلینکن با بیان اظهاراتی تلاش کرده بود تا پالس‌های تندی در صورت عدم حضور ایران پای میز مذاکرات صارد کند و از پایان زمان برای توافق سخن بگوید، اما تحلیلگران به درستی اشاره کردند که برای درک رویکرد واقعی امریکا در خصوص امریکا باید اظهارات رابرت مالی، نماینده ویژه امریکا در امور ایران را دنبال کرد. مالی دیروز باز هم از  ضرورت مذاکرات مستقیم میان ایران و امریکا سخن گفت و اعلام کرد عدم مواجهه مستقیم دو کشور باعث شده تا امکان توافق جامع به تاخیر بیفتد. او همچنین مدعی شد در صورت عدم بازگشت ایران به مذاکرات هسته‌ای جهت احیای برجام، واشنگتن برای بررسی «تمام گزینه‌های روی میز» آمادگی دارد. به گزارش رویترز، رابرت مالی در کنفرانسی مجازی در یک اندیشکده در واشنگتن گفت: ما آماده‌ایم تا خود را با واقعیتی وفق دهیم که در آن با تمامی گزینه‌ها برای رسیدگی به برنامه هسته‌ای ایران (در صورتی که این کشور حاضر نباشد به محدودیت‌های خود بازگردد) سروکار داشته باشیم. وی در اظهارات خود همچنین از تقویت تحریم‌هایی که مانع از فروش نفت ایران می‌شوند، صحبت کرد و گفت: مذاکرات وین به بهترین نحو پیش نرفت چرا که ایران از مذاکرات مستقیم خودداری کرد. مذاکره مستقیم با ایران درباره توافق هسته‎‌ای گزینه‎ای بهتر است. وی همچنین گفت: آنچه از ایرانی‎‌ها می‎‌شنویم در برخی موارد متناقض است. اعتماد بین ایران و ایالات متحده در زمان مذاکرات ۲۰۱۵ از آنچه اکنون است، بیشتر بود. تا زمانی که ایران به‌ طور کامل به توافق هسته‌ای پایبند نباشد تحریم‎‌های این کشور را رفع نخواهیم کرد. مالی درباره بحث تبادل زندانی با ایران هم گفت: «برای مذاکرات غیرمستقیم با تهران برای تضمین آزادی امریکایی‌های زندانی اقدام می‎ کنیم؛ این مذاکرات جدا از مذاکرات هسته‌ای است. نماینده ویژه امریکا در امور ایران در میان صحبت‌های خود همچنین گفت: احتمال آن وجود دارد که ایران مسیر دیگری را اتخاذ کند. ما باید با اسراییل و دیگر شرکای‌مان در منطقه هماهنگی داشته باشیم. من طی روزهای آتی به عربستان سعودی، امارات و قطر سفر خواهم کرد تا درخصوص تلاش‌ها برای بازگشت به توافق هسته‌ای و گزینه‌هایی که برای کنترل کردن برنامه هسته‌ای ایران در صورت عدم تحقق هدف‌مان در اختیار داریم، گفت‌وگو کنم.» در نهایت باید دید نتایج این سفر آیا منتج به تداوم‌ مذاکرات هسته‌ای خواهد شد یا دو طرف ترجیح می‌دهند همچنان از عنصر زمان برای بهره‌مندی از برگ‌های برنده بیشتر استفاده کنند.