هشدارهایی برای جلسات مشاوره

علیرضا آقایوسفی

این روزها متاسفانه اخباری به گوش می‌رسد که برخی افراد سودجو بدون داشتن تحصیلات دست به فعالیت‌های مشاروه‌ای می‌زنند، که باید بعد از شناسایی با آنها برخورد قانونی شود، اما مساله دیگر برخی رفتارهای خارج از عرف در فرآیند جلسات مشاوره نظیر بازنمایی رفتارهای جنسی یا لمس مراجعین غیر هم‌جنس است که قطعا خلاف قوانین بوده و روانشناسان و مشاوران می‌توانند تنها درباره مشکلات مراجعین با آنها صحبت کنند. روانشناسان و مشاوران موظف‌اند در فرآیند مصاحبه تشخیصی، درباره تمام اطلاعات لازم برای تشخیص مشکل مراجع را از او سوال کنند و از این رو روانشناس و مشاور می‌تواند حتی شخصی‌ترین سوالات را از مراجع بپرسد اما اینکه این سوالات به جا یا نا به جا پرسیده شده است تنها توسط مشاوران و روانشناسان متخصص امکان پذیر است و مردم نمی‌توانند این موارد را تشخیص دهند. روانشناسان و مشاوران موظف‌اند حتی سوالات بعضا شخصی را نیز از مراجع بپرسند چراکه پاسخ این سوالات برای شناخت بیشتر مراجع و هدایت او در جهت پیدا کردن خطاها و کشف راه‌حل‌های از بین بردن خطاها لازم است. البته مراجع می‌تواند در صورت عدم تمایل، به سوالات روانشناس و مشاور خود پاسخ ندهد اما همین امر منجر به سخت شدن همراهی روانشناس و مشاور و ادامه دادن جلسه مشاوره می‌شود. بروز رفتارهای خلاف قانون از سوی روانشناسان و مشاوران در جلسات مشاوره جرم محسوب می‌شود، با ذکر مثالی تصریح کرد: برای مثال اگر مراجعی مورد ضرب وشتم قرار گرفته باشد، روانشناس و مشاور حق ندارد از مراجع تقاضا کند که بدنش را به او نشان دهد. همچنین مشاور و روانشناس نمی‌تواند تحت هیچ شرایطی مراجع غیرهم‌جنس خود را لمس کند و تنها روانشناس و مراجع هم‌جنس می‌توانند در ابتدا و انتهای جلسه برای رعایت ادب با یکدیگر دست دهند که این مورد نیز در شرایط پاندمی کووید ۱۹ انجام نمی‌شود. از سوی دیگر مشاور و روانشناس نمی‌تواند از مراجع بخواهد در جلسات درمان اعمالی حاکی از رفتار جنسی انجام دهد. این موارد معمولا در آیین‌نامه اخلاق حرفه‌ای روانشناسان و مشاوران آمده و تمام روانشناسان و مشاوران از این موارد مطلع هستند و خوب هست مردم نیز بدانند. دریافت هدیه از مراجع و ایجاد روابط دوگانه یا چندگانه میان روانشناس و مراجع، بازنمایی رفتارهای جنسی و لمس مراجع غیرهم‌جنس در حین جلسات ممنوع است و روانشناسان و مشاوران تنها می‌توانند درباره مسائل و مشکلات مراجعین با آنها صحبت کنند. اگر افراد شاهد تخلفاتی بودند و مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند، می‌توانند به معاونت انتظامی سازمان نظام روانشناسی و  مشاوره در تهران یا به شورای استانی در هر استان مراجعه کنند. افراد باید شکایت خود را کتبا همراه با شماره ملی، آدرس، شماره تلفن و نام خود ثبت کنند تا توسط هیات‌های بدوی رسیدگی به تخلفات، بررسی شود. مساله دیگر در مورد وقت دهی جلسات مشاوره است که البته استاندارد مکتوبی در این زمینه وجود ندارد، اما ساعت کار جلسات باید در ساعات عرف و نهایتا تا ۱۰ و نیم شب در زمستان یا حداکثر تا ۱۱ شب در تابستان باشد و جلساتی که پس از نیمه شب و در ساعات ۱۲ و یک یا دو نیمه شب برگزار شوند، قابل قبول نیستند. در ضمن هر مراجعی این حق را دارد که در آغاز جلسات از روانشناس یا مشاور خود بخواهد نام و نام خانوادگی کامل خود و شماره پروانه فعالیت خود در سازمان نظام روانشناسی را در اختیار او قرار دهد و حتی درخواست کند تا پروانه اشتغال مشاور یا روانشناس را ببیند. در پروانه اشتغال نوشته شده است که روانشناس یا مشاور چه تحصیلاتی دارد و در چه حوزه‌ای می‌تواند کار کند و خدمات ارایه دهد. افراد باید در همان حوزه‌ای که اجازه فعالیت و پروانه اشتغال دارند مشغول به ارایه خدمات شوند.