وعده‌های بورسی در کما

۱۴۰۰/۰۸/۰۶ - ۰۳:۱۰:۰۸
کد خبر: ۱۸۳۳۹۴
وعده‌های بورسی  در کما

وعده‌های تالار بورس منتفی شد!؟

تعادل|رقیه ندایی|

شاخص بورس چند روزی ریزش دارد و شاید یک روز دیگر رشد، در این وضعیت سهامداران خرد در روزهای گذشته گلایه کرده بودند و آن را بازی دولت با سهامداران می‌خواندند یا معتقد بودند که اشتباه کرده‌اند در این بازار سرمایه، سرمایه‌‌گذاری کرده‌اند. پس از ریزش‌های عمیق بورس در دولت دوازدهم مردم به وعده‌های دولت سیزدهم چشم دوخته بودند که پس ازچهار ماه این وعده‌ها محقق نشده و شاهد عقب‌گرد و ریزش ادامه‌دار شاخص در بازار سرمایه هستیم که موضوع باعث شده مردم هیچ اعتمادی به بورس نداشته باشند و درحال حاضر بازیان میلیون و میلیارد تومانی بر روی سرمایه‌های خود از بورس خارج شوند. از 19 مرداد سال 1399 تالار شیشه‌ای روند ریزشی خود را آغاز کرد و به عقیده بسیاری بازار قرمز نبود بلکه به رنگ نحس درآمده بود و هیچ‌یک از مسوولان کاری نکرده و نمی‌کنند. مردم دیگر عقیده‌ای به سرمایه‌گذاری در بورس ندارند چراکه؛ برای حفظ ارزش پول خود در قبال تورم وارد بورس شدند اما؛ با افت قیمت‌ها و شاخص‌ها نه ارزش پولشان حفظ شد و نه سود کردند بلکه سرمایه اولیه خود را نیز از دست دادند. به عقیده بسیاری تنها راه‌کار نجات از بورس فروش سهم است و حتی برخی از سهامداران با زیان‌های بیش از 10 میلیون تومانی و حتی زیان میلیاردی از بازار خارج شدند و با باقی‌مانده نقدینگی خود در ارزهای دیجیتال و کشورهای همسایه سرمایه‌گذاری کردند که این نشان‌دهنده بی‌اعتمادی مردم به هر نوع سرمایه‌گذاری در کشور است و این موضوع تنها به‌واسطه عملکرد مسوولان صورت پذیرفته است.

در میان در فضای مجازی خصوصاً توییتر انتقادهای زیادی به این موضوع صورت گرفته و چندی پیش محمد عبدزاده، مدرس دانشگاه در این خصوص نوشت: «ضروری است که همه در بورس سرمایه‌‌گذاری کنند، ولی اصلاً نیاز نیست این‌همه آدم مستقیم درگیر این نوع سرمایه‌‌گذاری باشند و کار وزندگی و روانشان را درگیر کنند... تحقیق کنید و از وعده‌ سودهای فانتزی فاصله بگیرید و غیرمستقیم در بورس سرمایه‌‌گذاری کنید و تشریف ببرید سرکار اصلی و تخصصی خودتان.»

نارضایتی در فضای مجازی و واقعی نسبت به عدم تحقق وعده‌ها به‌جایی رسیده که با ساده‌ترین هشتک‌ها می‌توان وضعیت اقتصاد کشور خصوصاً بازار سرمایه را بررسی کرد. به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی و فعالین بازار سرمایه رییس دولت سیزدهم که در زمان انتخابات تمرکز ویژه‌ای روی بورس داشت، حالا هیچ صحبتی درباره این بازار سرمایه‌ نمی‌کند و توجهی آن‌طور که بایدوشاید حتی در صحبت‌هایش به این بازار و وضعیت سهامداران ندارد.

برخی از فعالین فضای مجازی بدون هیچ ترسی و کاملاً صریح به دولت سیزدهم و وعده‌های محقق نشده آن انتقاد می‌کنند که سید ابراهیم رییسی برخلاف وعده‌های خود توجهی به بورس و زیان پی‌درپی سهامداران ندارد. البته بازنشر صحبت‌های رییس دولت سیزدهم در صفحه‌های مجازی ادامه‌دارد و دو موضوع «نباید مشکلات را پشت گوش انداخت بلکه باید در دل مشکلات رفت، راه‌حل‌ها را پیدا کرد و با کمک همه‌کسانی که می‌توانند نقش‌آفرین باشند، وضعیت را به سرعت اصلاح کرد.» یا «بازار بورس و مسائل آن مثل نرخ‌‌گذاری و دامنه نوسان را نمی‌توان دستوری اداره کرد بلکه باید سازوکار‌هایی برای آن ایجاد شود.» بیش از بقیه صحبت‌های این رییس دولت موردانتقاد قرار می‌گیرد و باید دید آیا رییسی نسبت به این انتقاد و عدم تحقق وعده‌ها واکنش نشان می‌دهد یا خیر؟

     وعده‌های دولت سیزدهم برای بورس

همان‌گونه که گفته شد رییس دولت سیزدهم از همان زمانی که به عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری معرفی شد، از وعده‌ها و تصمیمات خود درمورد بازار سرمایه می‌گفت. 

وی درمورد وضعیت بازار سرمایه گفته بود از وضعیت بورس متأثر بودم اما بعد از دیدار با برخی سهام‌داران متأثرتر شدم که چرا دعوت عمومی برای رفتن به بورس همراه با اقداماتی نیست؟ طبیعتاً چون این دعوت مدیریت نشده بود مشکلات جدی برای مردم ایجاد کرده است. خصوصاً سهامداران خرد. راهکار چیست؟ راهکار این است که اولاً نظارت‌های درون‌سازمانی بورس فعال شود. دوم اینکه حتماً باید صندوق توسعه و تثبیت برای جلوگیری از تکانه‌ها در سهام مردم فعال شود. حتماً باید برای پوشش دادن به مخاطرات، مخصوصاً برای سهامداران خرد سازوکاری ایجاد شود که بتواند مخاطرات را پوشش دهد. حتماً دولت باید سازوکاری فراهم کند که سهام این عزیزان را از خطر نجات دهد.

البته نباید فراموش کرد که سید ابراهیم رییسی روی موضوع عمق دادن به بورس توجه ویژه‌ای داشت؛ به گفته وی بورس که نباید محلی برای تأمین کسری بودجه یا قلکی برای این موضوع باشد. باید یک طراحی کرد که مردم عزیز ما آسیب نبینند. بورس قلکی برای رفع مشکلات دولت نیست. در همه دنیا هم بانک هم بورس دو محل تأمین سرمایه برای تولید هستند. یعنی باید بورس محل تأمین سرمایه تولید باشد و اگر این‌طور باشد مردم دیگر دچار مشکل نخواهند شد.

با تکیه به این توجه و تأکید ایشان چرا 40 یا 50 شرکتی که پشت در بورس آماده عرضه اولیه هستند سهامشان عرضه نمی‌شود؟ و تنها پرونده‌هایشان جابه‌جا می‌شود؟ اگر می‌خواهند عمق بورس افزایش یابد باید شرکت‌های بیشتری عرضه شود نمی‌توان گفت که ما می‌خواهیم بورس عمق بیشتری داشته باشد، در داخل دخالت نشود و به‌صورت واقعی معامله شود اما؛ هیچ کاری انجام نداد.

راهکار رییسی برای حل مشکل بازار سرمایه این بود که به نظر من رفع مشکل هم نیاز به انجام اقدامات سریع و هم نیاز به انجام اقداماتی زمان‌بر دارد تا اعتماد را به بازار برگردانیم. اگر توفیق پیدا کردم و رأی مردم به من تعلق گرفت کاری که در ابتدا انجام می‌دهم این است که اعتماد را به مردم عزیزم برگردانم و نواقص و سوء مدیریت‌ها را جبران کنم.

روز 25 یا 26 خردادماه بود که به عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری به تالار بورس واقع در سعادت‌آباد رفت تا به صحبت‌های مالباختگان گوش کند و در آن زمان واکنش‌های بسیار مثبتی برای این رییس‌جمهور رقم خورد و شاید یکی از دلایل پیروزی‌اش در انتخابات ریاست‌جمهوری همین بها دادن به سهامداران خرد بود. وی در تالار سعادت‌آباد گفت: متأسفانه کار اشکالاتی داشت که سهامداران به‌ویژه سهامداران خُرد را نگران کرده است. نباید مشکلات را پشت گوش انداخت بلکه باید در دل مشکلات رفت، راه‌حل‌ها را پیدا کرد و با کمک همه‌کسانی که می‌توانند نقش‌آفرین باشند، وضعیت را به سرعت اصلاح کرد. بازار بورس و مسائل آن مثل نرخ‌گذاری و دامنه نوسان را نمی‌توان دستوری اداره کرد بلکه باید سازوکارهایی برای آن ایجاد شود. مهم‌ترین عامل اعتماد مردم به بازار بورس را ثبات این بازار عنوان کرد. ثبات در مقررات از شرایط مهم بازار سرمایه است تا سهام‌دار بتواند وضع بازار را پیش‌بینی کند. رییس دولت در پاسخ به گلایه سهامداران و مالباختگان بورسی از عدم‌ اجرای مصوبه شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا برای تزریق ۲۰۰ میلیون دلاری به بازار بورس قول داد این موضوع را با جدیت پیگیری کند و اعلام کرد که مبلغ مصوب در جلسه سران قوا باید زودتر به بازار سرمایه تزریق شود تا وضعیت بورس هر چه سریع‌تر سامان یابد.

رییسی با تأکید بر پیگیری جدی حل مشکلات بورس اظهار کرد: همه تلاش ما این است که مشکلات مردم حل شود و امید و اعتماد به جامعه برگردد و این هم با حرف نمی‌شود؛ باید سازوکارها را دنبال کنیم. یکی از مسائل مهم این است که وضعیت بازار بورس باعث خدشه‌دار شدن اعتماد مردم شده که اگر این اعتماد بازیابی نشود، کار سخت خواهد شد. مساله بورس یکی از دغدغه‌های جدی ماست و معتقدم باید تمام راهکارهای حل مساله به اعتماد افزایی سهامداران و مردم منجر شود تا کاملاً به بازار سرمایه اعتماد داشته باشند.

درنهایت سید ابراهیم رییسی به عنوان رییس دولت سیزدهم انتخاب شد و سید احسان خاندوزی هم به عنوان وزیر اقتصاد منصوب شد.

باگذشت چهار ماه هنوز هیچ گشایشی در بورس دیده نمی‌شود و وزیر اقتصاد علی‌رغم توییت‌های سابق خودکار عملی برای بهبود اوضاع انجام نمی‌دهد. از مردادماه سال 1399 تا امروز تالار شیشه‌ای و سهامداران روز خوش ندیده‌اند و تنها نوسان پی‌درپی را تجربه کرده‌اند وقت آن نرسیده که دولت سیزدهم دست از فروش اوراق بردارد و فکری به حال سرمایه‌های از بین رفته مردم کند!؟

     وزیر اقتصاد پیشواز پس از تایید صلاحیت

احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد پیش از اینکه برای این سمت برگزیده شود، مطالب زیادی در خصوص بازار سرمایه و افزایش اعتماد در این بازار می‌گفت. حتی در نخستین روزهای معرفی‌اش می‌گفت7 سیاست افزایش نقش بازار سرمایه در تأمین مالی تولید با توسعه بدهی، متنوع‌سازی ابزارها و محصولات مالی در بازار سرمایه، حذف تنظیم‌گری‌های غیرضروری و مضر، تسهیل ورود شرکت‌ها به بازار سهام، کاهش هزینه انتشار اوراق با تسهیل مقررات مربوطه، لغو انحصارات و تسهیل مجوزدهی در ارایه خدمات مرتبط با بازار سرمایه مانند سبد گردانی، بازار گردانی و کارگزاری و اصلاح نظام حکمرانی شرکتی به‌منظور مدیریت تعارض منافع میان سهامداران عمده و خرد و ارایه مشوق برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم مردم در بازار سرمایه را برای این بازار به کار خواهد گرفت. 

البته این موضوع باعث شد تا کمیسیون اقتصادی مجلس با وی به علت توجه بیش‌ازحد به بازار سرمایه مخالفت کنند. در بخشی از گزارشی که در مجلس برای مخالفت با خاندوزی مطرح‌شده؛ در خصوص انتظارات بورسی از این وزیر جوان بود که مشمول بهره‌گیری هرچه بیشتر از ظرفیت بازار سرمایه با ارتقای شفافیت اطلاعات، تقویت بورس‌های کالایی، گسترش فعالیت بورس انرژی از طریق عرضه نفت خام و فرآورده‌های نفتی، طراحی ابزارهای مالی جدید، راه‌اندازی موسسات رتبه‌بندی بازار اوراق بهادار ورود به بازارهای سرمایه سایر کشورها از طریق عرضه شرکت‌های بزرگ ایرانی می‌شود. در این گزارش همچنین بر اصلاح نهادی حاکمیت شرکتی برای شرکت‌های (سهامی) عام و نهادهای مالی به‌منظور توسعه بازار سرمایه تأکید شده بود.

نکته مهم اینجاست که مجلس به افزایش شفافیت تأکید داشته اما این‌روزها و هفته‌ها شاهد عدم شفافیت در بازار سرمایه هستیم. ساده‌ترین مثال داستان کشف ماینرها که هنوز هم هیچ مسوولی پاسخگو نیست؛‌انگار نه ماینری آمده و نه ماینری رفته! از سوی دیگر در برخی موارد ناظر سلیقه‌ای عمل می‌کند و این موضوع موجبات اعتراض سهامداران و کارشناسان این بازار را فراهم ساخته است.

برخی از نمایندگان مجلس نیز بر اهمیت به‌کارگیری اقداماتی در جهت ارتقا و اصلاح بازار سرمایه تأکید و اعلام کردند که به نظر می‌رسد نظریه‌های خاندوزی در جهت اصلاح این روند است. برای مثال معصومه پاشایی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: در سال گذشته سرمایه مردم در بازار سرمایه به تاراج رفت که نظریه‌های آقای خاندوزی نوید اصلاح این روند را دارد.

همچنین سید ناصر موسوی لارگانی، یک عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد که سهامداران بورس که حدود ۵۰ میلیون نفر از اقشار مختلف مردم عزیز ایران هستند در طول یک سال گذشته خسارت‌های فراوانی را متحمل شدند. آقای خاندوزی برنامه مشخص کمی برای ارتقای بازار سرمایه و اصلاح ساختار سازمان بورس دارند. حمایت از شفاف‌سازی و رشد شفافیت اطلاعات، توسعه صندوق تثبیت و مقابله با قیمت‌گذاری دستوری راهکارهایی است که در برنامه آقای خاندوزی به آن تأکید شده است.

در انتهای این ماجرا خاندوزی در اولین روزهای شهریورماه از مجلس رأی اعتماد گرفت و بخشی از دفاعیه خود را به بازار سهام اختصاص داد که با وضعیت این روزهای بازار همخوانی ندارد. وزیر اقتصاد در دفاع از برنامه‌های بورسی خود یکی دیگر از اهداف و برنامه‌های خود را بازگرداندن اعتماد به بازار سرمایه برای تأمین مالی توسعه اقتصادی و احیای اعتماد ازدست‌رفته مردم به این بازار و ایجاد تجربه مثبت برای سهام‌داران خرد عنوان کرد و راهکارهایی را برای این مهم ارایه داد و در بخش دیگر گفت: با همکاری وزارت صمت و وزارت خارجه تلاش می‌کنیم سرمایه‌های خارجی و سرمایه ایرانیان خارج از کشور را موردتوجه قرار دهیم، البته بیش از سرمایه‌گذاران خارجی، ایرانیان آماده به سرمایه‌گذاری موردتوجه خواهند بود.

     چهار ماه بدون تحقق وعده

چهار ماه از وعده‌های سید ابراهیم رییسی و تقریباً بیش از دو ماه از وعده‌های خاندوزی برای رسیدگی به وضعیت وخیم بازار سرمایه می‌گذرد اما؛ طی این مدت شاهد نزول پی‌درپی بازار بودیم و تقریباً بخش بزرگی از سرمایه‌های مردم در این چهار ماه آب رفت. اولین روزهای تابستان بود که شاخص به محدوده یک‌میلیون و 550 هزار واحد رسید و طی روزهای اخیر نیز برای چندین بار طی چهار ماه وارد کانال یک‌میلیون و 300 هزار واحدی شد.

روزهایی که شاخص کل عقب‌گرد به کانال یک‌میلیون و 300 هزار واحدی می‌کرد، مسوولان به فکر فروش اوراق دولتی بودند. کار به‌جایی رسید که مجتبی توانگر، نماینده تهران در مجلس خطاب به رییس سازمان بورس نوشت: امروز بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان اوراق فروخته شد. عرضه افسارگسیخته ‎اوراق دولتی باعث نابودی سرمایه مردم در بورس شده است. هزینه‌های دولت را از جیب مردم تأمین نکنید. فروش این نوع اوراق طی روزهای اخیر به مرز 40 هزارمیلیاردی رسیده و هیچ‌کس کاری برای بورس نمی‌کند. درست است عشقی به‌تازگی رییس سازمان بورس نشده اما؛ نباید کاری برای سرمایه‌های ازدست‌رفته مردم کند؟ انتظار می‌رفت که با توجه به سابقه مدیریتی مجید عشقی در بورس وی بلافاصله برنامه جامع برای جان بخشیدن به بورس ارایه دهد ولی هنوز خبری نیست. حتی، وی گفته بود که «عموماً کانال‌های فاقد مجوز موجود در فضای مجازی، سهامداران را به سمت خرید سهم‌های خاصی هدایت می‌کنند که به نفع مردم نیست و منجر به آن شده تا بسیاری از افرادِ دنباله‌روی این گروه‌ها متحمل زیان شوند» می‌توان گفت که رییس جدید زیان‌های بازار را بر گردن کانال‌های فاقد مجوز انداخت. یک سوال اینجا به وجود می‌آید صندوق‌های بورسی که از سازمان مجوز گرفته‌اند و بادانش و تحلیل بسیار قوی برای سهامداران دست به خرید می‌زنند چرا زیان می‌کنند؟  نباید از یاد برد که مهم‌ترین وعده بورسی دولت سیزدهم بازگرداندن اعتماد به بازار سرمایه بوده است و بر اساس گفته کارشناسان حدود ۷۲ هزار میلیارد تومان پول حقیقی طی یک سال گذشته از بازار سرمایه خارج‌شده است که این موضوع بارزترین نشانه بی‌اعتمادی مردم به بازار سرمایه است و دولت سیزدهم باید کاری برای بازار کند چراکه؛ مردم اعتماد و اعتقاد سرمایه‌گذاری در داخل کشور را از دست می‌دهند و به سراغ سرمایه‌گذاری در خارج کشور یا رمزارزها می‌روند. باید دید دولت جدید چه‌کاری برای بورس می‌کند.


برش

چهار ماه از وعده‌های سید ابراهیم رییسی و تقریباً بیش از دو ماه از وعده‌های خاندوزی برای رسیدگی به وضعیت وخیم بازار سرمایه می‌گذرد اما؛ طی این مدت شاهد نزول پی‌درپی بازار بودیم و تقریباً بخش بزرگی از سرمایه‌های مردم در این چهار ماه آب رفت. اولین روزهای تابستان بود که شاخص به محدوده یک‌میلیون و 550 هزار واحد رسید و طی روزهای اخیر نیز برای چندین بار طی چهار ماه وارد کانال یک‌میلیون و 300 هزار واحدی شد.

روزهایی که شاخص کل عقب‌گرد به کانال یک‌میلیون و 300 هزار واحدی می‌کرد، مسوولان به فکر فروش اوراق دولتی بودند. کار به‌جایی رسید که مجتبی توانگر، نماینده تهران در مجلس خطاب به رییس سازمان بورس نوشت: امروز بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان اوراق فروخته شد. عرضه افسارگسیخته ‎اوراق دولتی باعث نابودی سرمایه مردم در بورس شده است. هزینه‌های دولت را از جیب مردم تأمین نکنید.