نتیجه طرح صیانت ناامیدسازی جمعی است
امیر ناظمی
با اجرای طرح صیانت از کاربران فضای مجازی؛ اگرچه بستن سرویس‌های گوگل امکان‌پذیر است، اما با این کار رشدی صورت نمی‌گیرد. طرح صیانت مثل این است که برای جلوگیری از ورود سارقان به یک ساختمان، گرگ‌هایی را در حیاط رها کنند و این گرگ‌ها ممکن است ساکنان ساختمان را هم بگیرند. طراحان این طرح می‌گویند که قرار نیست شبکه اجتماعی بسته شود، اما این امکان هم وجود دارد و افراد حاضر در این حوزه هم ترجیح می‌دهند جایی حضور داشته باشند که چنین خطری تهدیدشان نکند. پنج سال پیش دولت لایحه‌ای برای ارایه به مجلس آماده کرد. مجلس معتقد است دولت حق ندارد لایحه‌ای بدهد که در آن جرم‌انگاری شده باشد و این در اختیار مجلس و قوه قضاییه است که این کار را انجام دهد؛ بنابراین این لایحه‌های دولت را نپذیرفت. همان زمان ما جلسه‌ای با رییس وقت مجلس و معاونان برگزار کردیم و چون دولت نمی‌تواند لایحه‌ای که در آن جرم‌انگاری شده باشد ارایه دهد، قرار شد کارگروه مشترکی بین دولت و مجلس تشکیل شود و قوه قضاییه هم به این کارگروه اضافه شد و تغییراتی در لایحه اعمال شد. این لایحه با تغییراتی که اعمال شده بود به دولت برگشت که تاییدیه بگیرد اما در این حین نمایندگان مجلس طرحی ارایه دادند که هیچ تناسبی با لایحه دولت نداشت. ما لایحه را در دو نوبت به نظرسنجی متخصصان هم گذاشتیم و متن این لایحه در سایت سازمان فناوری اطلاعات قرار دارد؛ طرحی که مورد اجماع مرکز پژوهش‌های مجلس به عنوان بازوی تخصصی قوه مقننه، پژوهشگاه قوه قضاییه و دولت قرار داشت. منطق این لایحه طرفدار کاربر بود و حریم خصوصی کاربر را مورد نظر قرار داشت و نمونه بومی‌سازی‌شده GDPR اروپا بود. اگرچه در حال حاضر جاسوسی از داده کاربران وجود دارد و به نظر می‌رسد نهادهایی در امریکا هستند که جاسوسی کنند. اما راه‌حل این مشکل، نابودی کلی اکوسیستم فناوری نیست. آیا تصمیماتی که ما گرفتیم به نفع امنیت ما بود؟ وقتی تلگرام فیلتر شد، همه از واتس‌اپ استفاده کردند که با اینستاگرام متعلق به یک شرکت امریکایی هستند. یک راهکار مقابله با جاسوسی این است که تنوع خدمت ایجاد کنیم. اگر قرار باشد تنوعی وجود داشته باشد که امکان جاسوسی و دسترسی به داده کاربران کاهش پیدا کند، با فیلترینگ تلگرام، ضد این راه‌حل رفتار می‌شود. راه‌حل دوم این است که ببینیم چه امکاناتی را می‌توان در مقیاس پایین ارایه دهیم. بعضی از امکانات مانند موتور جست‌وجو امکان‌پذیر نیست که در مقیاس پایین ارایه شود و باید کاربر زیادی وجود داشته باشد که بتوان موتور جست‌وجو ارایه داد؛ چون نیمی از فاکتورهایی که صفحه مورد نظر را کاربر مشخص می‌کند، براساس رفتار کاربران قبلی تعیین می‌شود و کل کاربران فارسی‌زبان به این میزان نمی‌رسد که موتور جست‌وجوی جدید عرضه کرد. در مقابل در حوزه مسیریاب، با مقیاس پایین هم می‌توان نمونه بومی عرضه کرد. همانطور که نمونه‌های بومی مسیریاب در ایران هم مورد استفاده کاربران قرار گرفته است و خدمت بیشتری هم می‌تواند ارایه دهد. رییس سابق سازمان فناوری اطلاعات ادامه داد: راه‌حل سوم این است که وارد اتحادهای استراتژی با شرکت‌های خارجی شویم. تصور کنید ما به جای اینکه بخواهیم تلگرام را فیلتر کنیم، با این پلتفرم مشارکت می‌کردیم، آیا الان وضعیت اکوسیستم بهتری نداشتیم؟ آیا مجموعه دسترسی به داده و محتوای بیشتری نداشتیم؟ آیا شرکت‌های استارت‌آپی ما بهتر فعالیت نمی‌کردند؟ نماینده‌های مجلس وارد گفت‌وگو با مخالفان طرح صیانت نمی‌شوند، اما حداقل می‌توانند این نظرات را بشنوند و مشارکت کنند، که تاکنون این اتفاق نیفتاده است و تاثیری در روند این طرح نداشته است. آنچه که باید مورد بررسی قرار گیرد، مشخص کردن مصادیق حریم خصوصی است. مجلس اگر می‌خواهد کمک کند، باید این را مشخص کند. باید مشخص شود که حریم خصوصی چیست، این حریم چطور نقض می‌شود، کجا می‌توان از داده‌های کلان شهروندان استفاده کرد و کجا نمی‌توان استفاده کرد. قانون ۵۶۵۱ ترکیه که موافقان طرح صیانت به آن اتکا می‌کنند، می‌گوید که شبکه اجتماعی پرمخاطب باید نماینده‌ای در کشور داشته باشد در غیر این صورت بسته می‌شود. اما در ادامه قانون آمده که این شرکت حق دارد از دولت به خاطر دسترسی و مسدودیت، نه تنها به دادگاه ترکیه، بلکه به دادگاه اروپا شکایت کند و اگر در این دادگاه، مسدودیت نقض شود، دولت باید جریمه بپردازد. اینها مواردی است که نمایندگان به آن اشاره نمی‌کنند و این تفسیر دلخواهانه‌ای می‌کنند که در خوش‌بینانه‌ترین حالت از سر کم‌دانشی و در حالت بدبینانه‌ترین حالت هم ناامیدسازی جمعی است.
